İçinde bulunduğumuz dijital çağın geldiği son evreyi iyi tanımlamalıyız. Başlarda "iletişimi" kolaylaştıran, "bilgi" erişimini hızlandıran internet; bu alandaki şirketlerin gelişmesi ve çeşitlenmesi ile farklı bir noktaya ulaştı. Pek tabi bunu bilişim alanında uzman olanlar, daha net şekilde görüyordur, eminim. Ancak konunun bir de hukuki yönü var. Bugün bu konuya değinmek istiyorum.
İKİ MESELE
Arama motoru olarak bildiğimiz Google'ın iki konuda yaptıklarını bilmemiz ve bunlara dair yasal düzenlemeler yapmamız gerekiyor. Bunlardan ilki haber içeriklerini "hiçbir ücret ödemeden" kullanması. Diğer sorun ise Google'ın istismar alanına dönüşen bir "tekel" olmasından kaynaklı. Bu iki temel noktada çözüme ihtiyaç olduğu çok net.
AB TELİF YÖNERGESİ
AB'deki "Dijital Tek Pazarda Telif Haklarına İlişkin Yönerge" (m.15) uyarınca bir düzenleme mutlak ve en hızlı surette gündemimize girmeli. Bu maddeye göre, AB ülkelerinde bulunan "haber emekçilerinin" hakları korunuyor. Haberi yapan, telif hakları bağlamında Google'dan ücret talep edebiliyor. Türkiye'de haber konusunda böyle bir mevzuat yok. Eğer mevzuat olursa, "bilgi hizmeti servis sağlayıcıları" olarak haber üretenlerin para kazanması mümkün olacak. Onların ürettikleri haber ile gelişen bir arama motorunun, kazancının bir kısmını bu üretimi yapanlara aktarmasından daha doğal bir şey olabilir mi?
"GOOGLE PLAY"
Bir başka durum ise "mobil uygulama" alanında. Bu alanda geliştiricilik yapanların ciddi bir sorunu var. Geliştirilen uygulamaların bir anda silinmesi ve kısıtlanması söz konusu. Hem de hiçbir gerekçe gösterilmeden yapılıyor bu. Burada benzeri uygulamalar arasından bazılarının bilinçli olarak seçildiği, böylece bu alanda kalan diğer uygulamaların veya geliştirme şirketlerinin bu yolla "üstü kapalı biçimde" desteklendiği görülüyor.
ŞİKAYETLERİ DUYMALIYIZ
Geliştiricilerden birisiyle görüştüm, şunları anlatıyor: "Yaptığım zamanda da şu anda da Play Store üzerinde yüzlerce uygulama bulunuyor ve milyon dolar para kazanıyorlar. Ne hikmetse sadece benim uygulamam politika ihlali yapmış. Uygulamamı sildiler ancak problem bu da değil. Aradan üç ay geçtikten sonra senin birden fazla uygulaman silinmiş buna göre hesabını tamamen siliyoruz dediler. Altı yıllık Admob/Adsense hesabımız da bunlar silindi diye tamamen silindi. Yapılması gereken ödemeler yapılmadı. Bu Adsense hesabına üç web sitesi bağlıydı ve hitleri aylık beş milyona yakındı. İşin daha da kötü tarafı Google ömür boyu geliştirici hesabı açmama bir daha izin vermiyor, buna nasıl itiraz edeceğim bilmiyorum, birçok kimse bu durumda!".
HUKUKU DEVLET KORUMALI!
Buradaki mağduriyete karşı bu kişinin hukuken tüketebileceği bir yol öngörülmemiş. Konu çok spesifik. Bunu Borçlar ve Ticaret hukukunun genel ilkeleri üzerinden yorumlamak ve çözmek güç olduğu gibi; hakimlere (bunca yük arasından) bunu izah etmek hiç efektif değil. Türkiye'nin bu konuya özgü "yasal dayanağı" olan "tahkim" sistemine ihtiyacı var. Bunun için "Dijital Haklar ve Doğan Uyuşmazlıkların Çözümü Hakkında" bir Kanun çalışması yapmak ve dijital üretimlere dair Türkiye'nin hukuki rejimini ortaya koymak gerekiyor. Bu alan çok boş kaldı. Bu alandaki uyuşmazlıkları çözecek mercileri çoğaltmak ve uzman kimselerin olduğu mekanizmalarda hızlı çözümler üretmek gerekiyor.
TEMİZLEME POLİTİKASI YALANI
Google veya diğer internet şirketleri kendi kuralları olan ve sadece ABD hukukunu tanıyan yapılar. AB bile bu alanı tahkim etmekte zorlanıyor. Niyetleri "temizlik" olunca adına "politikalar" dedikleri kendilerinin koyduğu kurallara göre sahayı temizliyorlar. Geliştirici hesaplarını siliyorlar, paylaşımları kısıtlıyorlar veya kapatıyorlar. Bazı içerilikleri yasaklı ilan ediyorlar... Bunlar şeffaf değil ve keyfi. Böyle bir haksız rekabet ortamı var...
