Ýçinde bulunduðumuz dijital çaðýn geldiði son evreyi iyi tanýmlamalýyýz. Baþlarda "iletiþimi" kolaylaþtýran, "bilgi" eriþimini hýzlandýran internet; bu alandaki þirketlerin geliþmesi ve çeþitlenmesi ile farklý bir noktaya ulaþtý. Pek tabi bunu biliþim alanýnda uzman olanlar, daha net þekilde görüyordur, eminim. Ancak konunun bir de hukuki yönü var. Bugün bu konuya deðinmek istiyorum.
ÝKÝ MESELE
Arama motoru olarak bildiðimiz Google'ýn iki konuda yaptýklarýný bilmemiz ve bunlara dair yasal düzenlemeler yapmamýz gerekiyor. Bunlardan ilki haber içeriklerini "hiçbir ücret ödemeden" kullanmasý. Diðer sorun ise Google'ýn istismar alanýna dönüþen bir "tekel" olmasýndan kaynaklý. Bu iki temel noktada çözüme ihtiyaç olduðu çok net.
AB TELÝF YÖNERGESÝ
AB'deki "Dijital Tek Pazarda Telif Haklarýna Ýliþkin Yönerge" (m.15) uyarýnca bir düzenleme mutlak ve en hýzlý surette gündemimize girmeli. Bu maddeye göre, AB ülkelerinde bulunan "haber emekçilerinin" haklarý korunuyor. Haberi yapan, telif haklarý baðlamýnda Google'dan ücret talep edebiliyor. Türkiye'de haber konusunda böyle bir mevzuat yok. Eðer mevzuat olursa, "bilgi hizmeti servis saðlayýcýlarý" olarak haber üretenlerin para kazanmasý mümkün olacak. Onlarýn ürettikleri haber ile geliþen bir arama motorunun, kazancýnýn bir kýsmýný bu üretimi yapanlara aktarmasýndan daha doðal bir þey olabilir mi?
"GOOGLE PLAY"
Bir baþka durum ise "mobil uygulama" alanýnda. Bu alanda geliþtiricilik yapanlarýn ciddi bir sorunu var. Geliþtirilen uygulamalarýn bir anda silinmesi ve kýsýtlanmasý söz konusu. Hem de hiçbir gerekçe gösterilmeden yapýlýyor bu. Burada benzeri uygulamalar arasýndan bazýlarýnýn bilinçli olarak seçildiði, böylece bu alanda kalan diðer uygulamalarýn veya geliþtirme þirketlerinin bu yolla "üstü kapalý biçimde" desteklendiði görülüyor.
ÞÝKAYETLERÝ DUYMALIYIZ
Geliþtiricilerden birisiyle görüþtüm, þunlarý anlatýyor: "Yaptýðým zamanda da þu anda da Play Store üzerinde yüzlerce uygulama bulunuyor ve milyon dolar para kazanýyorlar. Ne hikmetse sadece benim uygulamam politika ihlali yapmýþ. Uygulamamý sildiler ancak problem bu da deðil. Aradan üç ay geçtikten sonra senin birden fazla uygulaman silinmiþ buna göre hesabýný tamamen siliyoruz dediler. Altý yýllýk Admob/Adsense hesabýmýz da bunlar silindi diye tamamen silindi. Yapýlmasý gereken ödemeler yapýlmadý. Bu Adsense hesabýna üç web sitesi baðlýydý ve hitleri aylýk beþ milyona yakýndý. Ýþin daha da kötü tarafý Google ömür boyu geliþtirici hesabý açmama bir daha izin vermiyor, buna nasýl itiraz edeceðim bilmiyorum, birçok kimse bu durumda!".
HUKUKU DEVLET KORUMALI!
Buradaki maðduriyete karþý bu kiþinin hukuken tüketebileceði bir yol öngörülmemiþ. Konu çok spesifik. Bunu Borçlar ve Ticaret hukukunun genel ilkeleri üzerinden yorumlamak ve çözmek güç olduðu gibi; hakimlere (bunca yük arasýndan) bunu izah etmek hiç efektif deðil. Türkiye'nin bu konuya özgü "yasal dayanaðý" olan "tahkim" sistemine ihtiyacý var. Bunun için "Dijital Haklar ve Doðan Uyuþmazlýklarýn Çözümü Hakkýnda" bir Kanun çalýþmasý yapmak ve dijital üretimlere dair Türkiye'nin hukuki rejimini ortaya koymak gerekiyor. Bu alan çok boþ kaldý. Bu alandaki uyuþmazlýklarý çözecek mercileri çoðaltmak ve uzman kimselerin olduðu mekanizmalarda hýzlý çözümler üretmek gerekiyor.
TEMÝZLEME POLÝTÝKASI YALANI
Google veya diðer internet þirketleri kendi kurallarý olan ve sadece ABD hukukunu tanýyan yapýlar. AB bile bu alaný tahkim etmekte zorlanýyor. Niyetleri "temizlik" olunca adýna "politikalar" dedikleri kendilerinin koyduðu kurallara göre sahayý temizliyorlar. Geliþtirici hesaplarýný siliyorlar, paylaþýmlarý kýsýtlýyorlar veya kapatýyorlar. Bazý içerilikleri yasaklý ilan ediyorlar... Bunlar þeffaf deðil ve keyfi. Böyle bir haksýz rekabet ortamý var...
