Günaydýn ile selamünaleyküm farklý bagajlara sahip iki yaþam biçiminin sembolleri. Farklý anlamlarý, farklý tarihleri ve farklý alýþkanlýklar içinde olan habituslarý var. Kültürel çatýþmanýn son halini þimdi burada görüyoruz.
Her þeyden önce "Günaydýn", moderndir. Egemen modernliðin selamlama sembolü. Bu nedenle efendi görür kendisini. Türk modernleþmesinin anahtar bir sembolü. Avrupai olmayý, þehirli olmayý, elit olmayý çaðrýþtýrýr. Gündelik hayatta kullanýlan en yaygýn etkileþelim kelimelerinden biri. Modernler bununla birbirini gördüklerini, iþittiklerini, algýladýklarýný ifade ederler. Modern olduklarýný ve farklý olduklarýný hissederler.
Günaydýn tarihi ne kadar acaba? Yüzyýl var mýdýr? Sanmýyorum. Cumhuriyet modernliðimizin orta zamanlarýnda yaygýnlaþmýþtýr muhtemelen. Þehirde, devlet kurumlarýnda ve modernlerin yaþama mekânlarýnda kullandýðý bir kavram. Böylece bir meþruiyet de saðlar. Sizi modern gösterir. Egemen kültüre mensup algýlatýr. Elit olursunuz. Egemen ve batýcý kültürel sermayeden pay alýrsýnýz, ona dâhil olursunuz, ondan kabul görürsünüz.
Peki selamünaleyküm? Onun anlamý nedir? Selamlaþmanýn taþýdýðý anlam çok önemli. Çünkü her gün kullandýðýmýz bir kelime. Belki eþimizin adýný bile bu kadar söylemiyoruz. Selamünaleyküm, Allah'ýn selamý üzerine olsun demek. Tanrýya, metafiziðe uzanan bir daire içine dâhil oluyorsunuz. Karþýdakine selam verirken, onu görürken bunu Tanrýyla yapýyorsunuz. Onun varlýðýna Tanrý selamýyla katýlýyorsun. Selamla insanýn varlýðýna katýlýrýz. Ýnsaný görmezlikten gelmek kadar berbat bir þey yoktur. Selam vermekle bunu aþýyoruz. Karþýmýzdakine saygý duyduðumuzu hissettiriyoruz. Bu nedenle selam vermenin kelimesi ve anlamý önemlidir. Nitekim peygamberimiz de "selamý aranýzda yayýn" der. Bununla birbirinizi görün, birbirinize kucak açýn, insanlara saygý duyun, gönüllerini þenlendirin demek istiyor. Yoksa matematiksel bir çokluktan bahsetmiyor.
Peki, selamünaleykümün tarihi nedir? En az on beþ asýr. Ancak günaydýný savunan modernlerimiz, onu köylü tabiri olarak algýlýyorlar. Bir modern profesörün ifadesi aynen þöyle:
"Günaydýn" ile eskiden köylerde kullanýlan bir tabir olan "Selamünaleyküm" arasýndaki ayrým siyasi alana yansýmakta deðil mi?" Bütün modern egemen elit bilincini ortaya döken bir cümle! Her þeyi özetliyor. Bu egemen bilinci ayna gibi yansýtan az cümle vardýr böyle.
Ne demek istiyor?
Selamünaleyküm eskiden köyde kullanýlan tabir. Selamünaleyküme reva görülen toplumsal konumlama budur. Yani hayat akýþýnýn merkezinin dýþýnda, þehirden kovulan ve köylerde sessizce bir köþede büzülerek duruyor! Þehirde Ýslam kültürünün pratik sembollerine bile tahammül etmeyen elit zihnin pratik algýlayýþýdýr bu da. Hakikaten bir zamanlar selamünaleyküm, þehirlerden ve toplumun merkezi yaþam alaný olan mekânlardan kovulmuþtu. Þimdi yeniden þehre indi. Þehirde ve toplumun merkezinde yaþamaya, gezmeye, ses etmeye, konuþmaya baþlýyor. Buna da siyasileþme diyor. Endiþeli modernlerimiz bunlar. Kaybettikleri hegemonya nedeniyle selamünaleyküm demeyi de siyasileþme diye damgalýyorlar.
Aslýnda muhafazakârlar ve milliyetçi geniþ kesimler, hem günaydýn hem de selamünaleyküm derler. Ýsteyen istediði tercihte bulunuyor. Fakat laikçi modernlerimiz her zaman tekçi bir kültürü hakikat diye belledikleri için, burada da selamlama biçimini teke indirgemek istiyorlar. Oysa hayýrlý sabahlar, merhabalar, gününüz hayýrlý olsun (eskiden "sabahý þerifleriniz hayýrlý olsun" derdi Ýstanbul beyefendisi ve hanýmefendisi cetlerimiz) gibi birçok selamlama biçimi var toplumumuzda. Bunlarý kullanýyoruz da.
Aslýnda günaydýn ve selamünaleykümü bile kavgaya bir bilinç krizi. Ýsteyen istediðini söylesin. Yeter ki gülümsesin, insaný görsün, onun gönlüne serinlik olsun. Ayrýca gençlerimiz artýk hoþça kal, Allaha ýsmarladýk gibi Türkçenin güzel ifadelerini kullanmýyorlar. Bay bay diyorlar. Anlamsýz, ruhsuz, kokusuz ve naylon taklidi kelimeler. Kurban olsun hoþça kala!
