Yaz mevsimi gelince çoðumuzun aklýna hemen “tatil, deniz, güneþ” üçlemesi geliyor. Diðer ikisi keyfekeder ama güneþ, hele bizim gibi Akdeniz ülkeleri için, en önemli nimetlerden biri. Güneþ, evrendeki tüm canlýlarýn yaþamý için en önemli unsurlardan biri. Özellikle son yýllarda yürütülen bilimsel araþtýrmalar ile önemi ortaya konulan D vitamininin vücudumuzda dönüþümünün (etkin D3 vitamini) saðlanmasý bakýmýndan gerekli. Bu vitamin, kalsiyum ve fosforun baðýrsaklardan emilimi ve vücutta kullanýmý, bilhassa kalsiyumun kemiklere yerleþmesini için gerekli. Yani gerek çocuklarda ve gerekse yetiþkinlerde kemik saðlýðý bakýmýndan son derece önemli. Dolayýsýyla vücudumuzun güneþ ýþýnlarý ile temas etmesi zorunlu. Ancak bilinen bir diðer gerçek ise fazla güneþlenmek en basitinden güneþ yanýðý ile baþlayýp, erken cilt yaþlanmasý ve non-melanom cilt kanserlerine kadar uzanan önemli bir sorunlar dizinini tetikliyor. Burada yapýlan ilginç bir çalýþmanýn sonucundan bahsetmek istiyorum. Kolesterol bazlý safra taþý oluþumu riskinin güneþlenmeyi seven beyaz tenli kiþilerde iki misli arttýðý, uzun süre güneþ altýnda yatarak güneþlenen kiþilerde ise bu riskin, güneþ altýnda yatmayanlara göre 25 defa daha fazla olduðu gözlenmiþ. O halde güneþ ýþýnlarýndan yararlanýlýrken uzmanlarý yaptýðý akýlcý önerileri uygulamak gerekiyor. Güneþin en kýzgýn olduðu saatlerde güneþlenmemek, 15-20 dakikadan uzun süre güneþ altýnda kalmamak alýnabilecek en basit önlemler. Koruma faktörlü güneþlenme ürünlerinin seçiminde ise yüksek koruma faktörünün güneþin yararlý ýþýnlarýný da engelleyebileceðini unutmamak gerekir. Yani çok yüksek faktörlü koruyucu kremler kullanarak güneþten yararlanma þansýnýz da azalabilir. Her zaman olduðu yeterli süre, yeterli miktar yarar, fazlasý zarar.
Özellikle yeþil çay ön plana çýkýyor. Ýçerisinde bulunan yüksek antioksidan etkisi bilinen oligomerik kateþinlerin (epikateþin, epigallokateþin gallat) etkisinden yararlanabilmek için tatile çýkmadan ve tatiliniz boyunca günde birkaç defa yeþil çay içmenizi öneririm. Ayrýca yeþil çay özütü içeren kremler de lokal olarak korunmaya yardýmcý olacaktýr. Lokal uygulanan bu koruyucu kremler içerisine yüzde 10 oranýnda ilave edilen cadýfýndýðý özütü (Hamamelis virginiana) de iltihap giderici etkisi ile güneþ yanýklarýna baðlý kabarcýklarýn oluþumunu önleyebiliyor.
ANTÝOKSÝDAN ETKÝLÝ
Yine antioksidan etkili fenolik dityerpen bileþenler (karnosik asit ve karnosol) bakýmýndan zengin adaçayý yapraðý çayýnýn da içilmesinin yaný sýra adaçayý özütünün krem içerisinde (yüzde 2) uygulanmasý ile hidrokortizon (yüzde 1) krem kadar etkili olabildiði klinik çalýþma ile gösterilmiþ.
Yukarýdaki önerilerimi beðenmediniz mi? Bu önerimi beðeneceðinizi sanýyorum. Kakao kateþinler bakýmýndan zengin bir baþka bitki. Bilimsel ölçekte bir klinik çalýþmada 12 hafta süresinde 24 bayan gönüllü iki gruba ayrýlarak, bir gruba kateþince zengin, diðer gruba ise kateþince fakir sulu kakao içeceði içirilmiþ. Süre sonunda kateþince zengin kakao içirilen grupta güneþin yol açtýðý hasarýn diðer gruba göre önemli ölçüde azaltýlabildiði gözlemlenmiþ. Kakao içeceðinin ciltte dolaþýmý ve nemi koruyacaðý ve cildin sýkýlaþmasýna yardýmcý olabileceðini de unutmamak gerekir. Bu ürünlerin haricinde antioksidan etkisi bilinen karotenoitlerin (havuçtaki beta-karoten ve domatesteki likopen) UV-ýþýnlarýna karþý koruyucu etkisinin yukarýda bahsettiðim bitkilere oranla daha düþük olduðu bildiriliyor. Ancak karotenoitlerce zengin ürünlerin kullanýmý cildin esmerleþmesini saðlayarak sizin güneþte yanmýþ gibi görünmenize yardýmcý olabilir.
