‘Savaþ’konusuna taktým ya, günlerdir bir fotoðraf gözümün önünden gitmiyor...
Taktýðým savaþ, þu günlerde 100. yýldönümü vesilesiyle hatýrlanan ‘1. Dünya Savaþý’... Gözümün önünden gitmeyen fotoðraf da, BBC televizyonu için çekilmiþ, birer saatlik üç bölüm halinde yayýnlanan ‘37 Days’ filminden bir sahne...
Ýmparator II. Wilhelm’in çalýþma odasýndayýz... Almanya ile Rusya’nýn bölgesel hâkimiyet mücadelesi verdikleri Avrupa’da iki büyük güce ihtiyaç olmadýðýna, tek gücün Almanya olmasý gerektiðine inanan Ýmparator orada...
Hakimiyet mücadelesinin kaçýnýlmazlýðýna, bunun ancak Rusya’ya aðýr bir askeri maðlubiyet tattýrmakla gerçekleþebileceðine inanan Genelkurmay baþkaný Helmuth von Moltke de hazýr...
Bir de, her halinden entellektüellik akan, bilgisiyle Ýmparator Wilhelm ile von Moltke’nin büyüklük hastalýðýný tahrikleriyle azdýran Þansölye Theobald von Bethman-Hollweg de...
Von Bethman-Hollweg’in yanýnda her dediðini onaylayan dýþiþleri bakaný, von Moltke’nin yanýnda deniz kuvvetleri komutaný var...
Moltke Rusya ile beraber davranacaðýna inandýðý Fransa’ya da saldýrý planlarý yapmýþ, hatta bunu aralarýnda saldýrmazlýk anlaþmasý bulunan Belçika üzerinden gerçekleþtirmeyi de kafasýna koymuþ... Sýrbistan’ý Avusturya’nýn bütün taleplerini kabule zorlamýþ ve istediðini elde etmiþ olan Ýngiltere’nin nasýl davranacaðýný merak ediyorlar...
Londra’daki Alman sefiri, Ýngiliz dýþiþleri bakanýyla yaptýðý telefon görüþmesini, “Fransa’ya saldýrmazsak Ýngiltere savaþ-dýþýnda kalacak” þeklinde yansýtýyor... Ýmparator bu haberden sevinçli, Þansölye de... Moltke’nin de sevineceðini sanýyor ve kutlamaya hazýrlanýyorlar...
O da ne? Moltke çýlgýn gibi... “Ýngiliz oyununa geliyoruz” diye haykýrýyor. “Fransa’yý iþgal için bütün hazýrlýklarýmýz tamam... Askerlerimizin yarýsýný Belçika sýnýrýna yönlendirdim bile... Oradan çekilmek bütün savaþý kaybetmeyi getirir” diye diretiyor...
Buraya kadar aktardýklarým tarih kitaplarýnda da yer alan gerçekler... Dizide, Moltke, iþi çolak kolundan hareketle Ýmparator’a hakarete kadar vardýrýyor... Kapýyý çarparak çýkýyor da...
Günlerdir zihnime takýlmýþ öylecene duran fotoðraf bu...
Aslýnda kendi ülkesinde pek sevilmeyen Avusturya Veliahtý’nýn Sarabosna’da bir Sýrp militaný tarafýndan suikasta uðratýlmasý tetiklemiþti bütün süreci... Avusturya imparatorluktu, ama Avrupa’nýn fazla büyük olmayanlarýndan... Sýrbistan ise daha da küçük bir Balkan ülkesi... Birinin diðerine husumet beslemesi fazla bir anlam taþýmýyordu.
Devreye Almanya girince denklem deðiþti. Almanya girdi diye Rusya, o girdi diye Fransa, Fransa girdi diye Ýngiltere sahnede yerlerini aldýlar. Sýrplar ile kan ve din baðý bulunan Ruslar fazla uzakta deðillerdi. Avusturya bir vatandaþý veliahtý öldürdü diye Sýrbistan’a saldýrsa, savaþ Balkan bölgesinde kalýrdý; ama Almanya’ya hâkim zihniyetin sonucu olarak patlayan savaþ bütün Avrupa’yý içine çekiverdi.
10 milyon insan öldü 1. Dünya Savaþý’nda...
Osmanlý Ýmparatorluðu da Almanya safýnda savaþa taraf oldu.
Ýngiltere’de “Savaþ da savaþ...” diyenlerin baþýný çeken Sir Winston Churchill Çanakkale’de uðradýklarý yenilgiden sonra donanma bakanlýðý koltuðunu boþaltmak zorunda kaldý.
Çanakkale’de mucizevi bir galibiyet almasýna raðmen savaþta Osmanlý Ýmparatorluðu yenildi ve tarihle vedalaþtý.
Moltke savaþýn patlamasýndan bir yýl sonra istifaya zorlandý. Savaþa giden yolda tavrýný sorgulayanlara karþý kendisini savunmak için kaleme aldýðý kitap, ölümünden sonra karýsý birkaç kez yayýnýna teþebbüs ettiyse de her seferinde devletçe durdurulduðu için, bir türlü günyüzü göremedi. Bugün bile kitabýna eriþim izni vermiyor Alman devleti...
Almanya da savaþta yenildi ve Ýmparator Wilhelm’in tahtý-tacý yerle bir oldu.
O fotoðrafta yer alan kiþilerin yerinde farklý birileri olsaydý acaba olaylar nasýl cereyan eder, tarih bugün neler yazardý? Ýstanbul’da karar verici mevkilerde Ýttihat ve Terakki öndegelenleri ile çoðu Almanya’da eðitilmiþ paþalar bulunmasaydý, bir oldu-bittiyle savaþa girilmezdi; sonrasý nasýl gelirdi?
Neden zihnim o fotoðrafa takýlý kaldý dersiniz?
