Bu hafta Almanya’dan yazan bir okuyucumun ricasý üzerine gut artriti hastalarýnda þikayetlerin hafifletilmesinde yararlý olabilecek bazý önerilerden bahsetmek istiyorum.
Vücutta, endojen pürin türevlerinin metabolizmasý sonucu ürik asit meydana gelmektedir. Kanda ürik asit miktarýnýn yüksek olmasýna (hiperürisemi) baðlý olarak eklemler içerisinde ve çevresinde monosodyum ürat kristalleri birikerek þiddetli aðrýyla seyreden gut artritine yol açmaktadýr. Ayrýca böbrek taþlarý oluþumu ve bazý kalp-damar rahatsýzlýklarýnýn geliþimi riskinde önemli artýþ görülmektedir. Bu bakýmdan gut hastalarý için vücuttaki ürik asit miktarýnýn artmasýna yol açacak pürin içeriði zengin gýdalarý kýsýtlayan sýký diyet uygulamasý önemlidir.
Gut hastalarýnda et ürünleri artrit ataklarýný artýran baþlýca etkenlerden biri olarak bilinir. Amerika Birleþik Devletleri’nde 12 yýl süren ve 47 bin 150 gut hastasý erkek üzerinde yürütülen bir çalýþmada etin gut hastalarýnda olumsuz etkisine karþýlýk süt ürünlerinin özellikle düþük yaðlý süt ürünlerinin olumsuz etkisi bulunmadýðý gözlenmiþ. Gýdalarýn pürin içeriði nükleotit bileþimine baðlýdýr; karaciðer gibi sakatatlar, et sularý, deniz ürünlerinin yaný sýra kuþkonmaz gibi hýzlý geliþen sebzeler ya da bakliyat (bezelye, fasulye, mercimek), arpa gevreði, karnabahar, ýspanak ve mantarlar pürin bakýmýndan zengindir. Ayrýca alkollü ve mayalý içecekler de þikayetleri artýran baþlýca etkenlerdir. Ancak pürin içeriði düþük olan gýdalarýn da zamanla pürin metabolitlerinin birikimi ile olumsuz etki yapabildiði bildirilmektedir.
Diyet uygulanmasýna baþlamadan önce ürik asit artýþýna yol açan etkenlerin belirlenmesi doðru bir yaklaþým olacaktýr. Karýn bölgesinde yaðlanma, yüksek kolesterol ve trigliserit, yüksek tansiyon, serum insülin seviyesinde yükselme gibi bulgular ile seyreden ‘insülin direnci sendromu’nun hiperürisemi ile yakýn iliþkisi bulunduðu bildirilmektedir.
BÝTKÝSEL PROTEÝNLER FAYDALI
Ürik asit seviyesini düþürebilecek bitkisel ürünler üzerinde çalýþmalar sürdürülmektedir. Bitkisel proteinler ve kiraz gibi meyvelerin serum ürik asit seviyesini düþürülmesinde yararlý olduklarý eskiden beri bilinmektedir. Kirazýn plazma üre seviyesi üzerinde etkisinin incelendiði bir klinik çalýþmada, bir gece aç býrakýlan kiþilere 280 gram (yaklaþýk 45 kiraz) kiraz verilerek 10 dakika içerisinde tüketmeleri istenmiþ ve alýnan kan örneklerinde yapýlan incelemede plazma ürik asit seviyesinde beþ saat sonra belirgin (yüzde 15) bir azalma gözlenmiþtir. Bir baþka çalýþmada ise üzüm çekirdeði prosiyanidinlerinin deney hayvanlarýnda ürik asit seviyesini düþürdüðü tespit edilmiþ. Son yapýlan çalýþmalarda resveratrolün kandaki ürik asit seviyesini düþürücü ve böbrekleri koruyucu etkilerinin yüksek olduðu ortaya konulmuþ. Bu bakýmdan gut hastalarýnýn her gün 500 miligram resveratrol kapsülü almalarýný öneririm.
BALLA KARIÞTIRILIP KULLANILMALI
Gut artriti hastalýðýnýn oluþumunda ve geliþiminde vücuttaki yangý cevabýný baþlatan bazý sitokinlerin (özellikle interlökin-1 ve -8, tümör nekroze edici faktör-alfa) rol oynadýðý tespit edilmiþtir. Bu nedenle, gut hastalarýnda yangý giderici ilaçlar (antienflamatuvar) aðrýnýn giderilmesi bakýmýndan yararlý olmaktadýr. Bu bakýmdan zencefil rizomu ve kuþburnu meyvesinin çeþitli þekillerde tüketilmesi yararlý olacaktýr. Çok yeni bir çalýþmada zencefil içerisinde bulunan yangý giderici etkili bileþenlerden þogaol-6’ün deney hayvanlarýnda monosodyum ürat kristalleri ile oluþturulan yangý modeli üzerinde etkili olduðu tespit edilmiþtir. Kanýmca bu çalýþmanýn sonuçlarý deney hayvanlarýnda doðrudan gut artriti oluþturularak uygulanmasý bakýmýndan önemli. Dolayýsýyla gut hastalarýnda zencefil taþýyan bitkisel ilaçlarýn ve besinlerin kullanýlmasý yararlý olacaktýr. Benzer etkilere sahip zerdeçalýn da yararlý olabileceðini düþünüyorum. Ancak zerdeçalýn vücutta emilimi düþük olduðundan günde 6-8 gram kadar zerdeçal tozunun balla karýþtýrýlarak yutulmasý gerekir.
Gün içerisinde idrar artýrýcý çaylarýn içilmesi de ürik asit seviyesinin düþürülmesinde yararlý olmaktadýr. Mýsýr püskülü hiçbir yan etkisi olmayan güvenilir bir idrar artýrýcýdýr. Ayrýca Almanya’da eczanelerde satýlan Orthosiphon stamineus (Almanca Beiersdorf-lilly; Türkçe altýnbaþak) bitkisi de idrar artýrýcý olarak Avrupa’da sýklýkla kullanýlmaktadýr.
Sonuç olarak hastalýðýn henüz bilinen kesin bir tedavisi bulunmuyor. Hastalarýn yaþamlarý boyunca yedikleri ve içtiklerine dikkat etmesi, þikayetlerini hafifletecek önlemleri uygulamalarý gerekiyor.
