Dün, son yýllarýn en fazla tartýþma konusu olan konularýndan birisi olan geçici iþ iliþkisine iliþkin yasal deðiþiklik resmi gazetede yayýnlanarak yürürlüðe girdi.
Esasen kapsama giren iþçilerin tamamýnýn güvencesiz ve yasal haklarýný kullanamayan çalýþanlar olduðunu düþündüðümüzde, ‘Güvenceli esneklik’ uygulamasýnýn önemli bir boþluðu dolduracaðý görülmektedir. Güvenceli esneklikle ilgili düzenlemelere bir takým eleþtiriler olmakla birlikte, baþta tarým iþçileri, mevsimlik çalýþanlar, ev çalýþanlarý, geçici iþçiler gibi birçok çalýþan grubu bu düzenleme ile yasal güvenceye kavuþturulmuþtur.
Bu anlamda Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanýmýz sayýn Süleyman Soylu ve ekibinin yasanýn çýkmasýnda büyük emekleri var.
Türkiye Ýþ Kurumu tarafýndan izin verilen özel istihdam bürolarýnca yapýlacak geçici iþ iliþkisi, geçici iþçi ile iþ sözleþmesi ve geçici iþçi çalýþtýran iþveren ile geçiþi iþçi saðlama sözleþmesi yapýlmasý suretiyle kurulabilecek.
Ýki türlü geçici iþ iliþkisi düzenlenmektedir. Bunlar;
1.Özel istihdam bürosu aracýlýðý ile geçici iþ iliþkisi kurulmasý,
2.Holding bünyesi içerisinde veya ayný þirketler topluluðuna baðlý bir baþka bir iþyerinde geçici iþ iliþkisi kurulmasýdýr.
Geçici iþ iliþkisinde iþveren, özel istihdam bürosudur.
Özel istihdam bürosu aracýlýðýyla yapýlacak geçici iþ iliþkisinde iþçi- iþveren (iþ sözleþmesi) ve iþveren-geçici iþçi çalýþtýran iþveren (geçici iþçi saðlama sözleþmesi) olmak üzere iki ayrý iliþki bulunmaktadýr.
Holding bünyesi içerisinde veya ayný þirketler topluluðuna baðlý bir baþka bir iþyerinde geçici iþ iliþkisi kurulmasýnda iþçi, iþveren ve geçici iþ iliþkisi kuran iþveren olmak üzere üçlü bir yapý bulunmaktadýr. Gerçek ve tüzel kiþilerin iþ ve iþçi bulmaya aracýlýk faaliyeti yürütebilmesini teminen ÝÞKUR’dan alacaðý özel istihdam bürosu izni için yerine getirmesi gereken þartlar ve ibraz edilmesi gereken belgeler bulunmaktadýr. Bu þartlarý yerine getirilmesi ve belgelerin doðru þekilde ibraz edilmesi halinde verilecek aracýlýk yetkisi üçer yýllýk olup yenilenebilecektir. Özel Ýstihdam bürolarý kamu kurum ve kuruluþlarýnýn kadro ve pozisyonlarý için aracýlýk faaliyeti yapamaz, geçici iþ iliþkisi kurulamaz.
Geçici iþçi çalýþtýran iþveren, iþ sözleþmesi feshedilen iþçisini fesih tarihinden itibaren altý ay geçmeden geçici iþ iliþkisi kapsamýnda çalýþtýramaz.
Ýþletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iþ iliþkisi kurulmasýný gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen þekilde artmasý halinde sebebiyle geçici iþ iliþkisi ile çalýþtýrýlan iþçi sayýsý, iþyerlerinde çalýþtýrýlan iþçi sayýsýnýn dörtte birini geçemez. Ancak 10 ve daha az iþçi çalýþtýran iþyerlerinde beþ iþçiye kadar geçici iþ iliþkisi kurulabilir. Ýþçi sayýsýnýn tespitinde kýsmi süreli çalýþanlarýn çalýþma süreleri dikkate alýnarak tam süreli çalýþmaya dönüþtürülür. Geçici iþçi saðlama sözleþmesi ile çalýþan iþçi, engelli iþçi çalýþtýrma yükümlülüðü hesabýnda iþçi sayýsýna dâhil edilmez.
Ýþletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iþ iliþkisi kurulmasýný gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen þekilde artmasý halinde kurulan geçici iþ iliþkisinde, geçici iþçi çalýþtýran iþveren iþyerinde bir ayýn üzerinde çalýþan geçici iþçilerin ücretlerinin ödenip ödenmediðini çalýþtýðý süre boyunca her ay kontrol etmekle, özel istihdam bürosu ise ücretin ödendiðini gösteren belgeleri aylýk olarak geçici iþçi çalýþtýran iþverene ibraz etmekle yükümlüdür. Geçici iþçi çalýþtýran iþveren, ödenmeyen ücretler mevcut ise bunlar ödenene kadar özel istihdam bürosunun alacaðýný ödemeyerek, özel istihdam bürosunun alacaðýndan mahsup etmek kaydýyla geçici iþçilerin en çok üç aya kadar olan ücretlerini doðrudan iþçilerin banka hesabýna yatýrýr. Ücreti ödenmeyen iþçiler ve ödenmeyen ücret tutarlarý geçici iþçi çalýþtýran iþveren tarafýndan Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðüne bildirilir. Aracýlýk faaliyeti gerçekleþtirilirken dikkat etmesi gereken durumlar, özel istihdam bürolarýnca verilecek teminata iliþkin hususlar ile özel istihdam bürosunun aracýlýk faaliyetinin iptal edilmesi ve geçici iþ iliþkisi kurma yetkisinin iptal edilmesi hallerinde alýnan teminat, öncelikli olarak iþçi alacaklarý ile vergi dairesi ve Sosyal Güvenlik Kurumunun özel istihdam bürosundan olan alacaklarý ödendikten sonra ÝÞKUR’a gelir kaydedilecektir.
