Devletin güç kullanma hakkýna sahip yegane merci olduðu açýk. Fakat, devlet güç kullanýrken hukuk kurallarýna uymakla sorumlu. Çatýþma ortamýnda, hukuk ilkelerine uymak tek baþýna yeterli olmuyor. Daha fazlasýna ihtiyaç var. Toplumun çatýþma sürecinde olup bitenlere karþý tavrýný esas belirleyen, devletin gücü nasýl kullandýðý ile ilgili algýlarý oluyor. Yani, devletin güç kullaným þekline yönelik algýlar, operasyonlarýn desteklenip desteklenmeyeceðini belirleyen ana faktörlerden biri.
Toplumun baskýn çoðunluðu; gerçekten terör yapana, özellikle de terörün organizatörü olan kiþilere, etkili bir þekilde operasyon yapýlmasýný onaylýyor. Ama göze ve kulaða hoþ gelmeyecek þiddet manzaralarý görmek istemiyor. Kurunun yanýnda yaþýn da yanmasýný istemiyor. Ýlgisiz insanlarýn tutuklanmasýný, eziyet edilmesini istemiyor. Cezanýn hak edene ulaþmasýný istiyor. Bu sebeple de, güvenlik müdahalelerinin etkin, uygun þekilde, doðru hedeflere yapýlmasýný bekliyor.
Sosyal zeka içermeyen güvenlik politikalarý
Terör ile mücadele etme amaçlý fakat içinde sosyal zeka içermeyen güvenlik politikalarýnýn, terörü büyütebildiði artýk bilinen bir gerçek. Örneðin Diyarbakýr Cezaevi’nde yaþananlarýn, Kürt sorununu büyüten ana faktörlerden biri olduðu artýk genel kabul görüyor. Devlet geçmiþte bu türden çokça hata yaptý. Bu sebeple, bugünün çatýþma ortamýnda sonucu belirleyecek faktörlerden biri de, devletin benzer hatalar yapmamasý.
Dramatik þiddet görüntüleri sokaða döküyor
Kadife Devrimler, Arap Baharý, Ukrayna vb. baþkaldýrý olaylarýnda açýða çýkan sonuçlardan biri þuydu: Polis veya asker dramatik þiddet uygular ve þiddet görüntüleri medyaya yansýrsa, halkýn gösterilere katýlýmýnda belirgin bir artma oluyordu. Vicdanlarýn kabul etmediði, öfke duygularý oluþturan, dramatik þiddet olaylarý baþkaldýrý için katalizör görevi görüyordu. Polisten önce bu gerçekliði bilen eylemciler, bu türden görüntüleri geniþ halk kesimlerini sokaða çekmenin fýrsatý olarak görüyorlardý. Hatta bu sebeple, “yalancý dramatik þiddet görüntüleri” üretmeye çalýþýyorlardý.
Ýngilizlerin ince, ABD'nin kaba siyaseti
Amerika ve müttefiklerinin 11 Eylül sonrasý, Irak’ý iþgal ettiklerinde, Amerikalýlarýn kontrolünde olan bölge ile, Ýngilizlerin kontrolünde olan bölgede asker ölümü ile ilgili farklar oluþmuþtu. Bu farkýn çoklu sayýda nedeni olsa da, farklardan birinin Ýngilizlerin daha incelikli güvenlik siyaseti uygulamasýyla da iliþkili olduðu anlaþýlmýþtý. Amerikan ordusu içinde kaba þiddet kullanýmý yaygýn iken, Ýngilizler daha disiplinli bir þekilde ve halký karþýlarýna almamaya çalýþan güvenlik siyasetleri uyguluyorlardý. Bu durum Amerikan güvenlik literatüründe askeri alanda sosyokültürel zeka tartýþmalarýný baþlatmýþtý.
Risk anýnda sosyokültürel zeka
Sosyokültürel zeka tartýþmalarýnýn yapýldýðý gerçek örnek olaylardan biri þöyle: Irak’ta küçük bir Amerikan askeri birliði bir köye yaya olarak girmiþ. O sýrada köylülerden bir grubun, silahsýz ama öfkeli bir þekilde üzerlerine doðru yürüdüklerini görmüþler. Askerler silahlarýný köylülere doðru yöneltip emir beklediði sýrada, birliðin komutaný askerlerine “silahlarý indir, tek diz üzerine çök ve bekle” talimatý vermiþ. Köylüler bu harekete karþý sakinleþip, asker üzerine yürümeyi durdurmuþ. Sonradan anlaþýldýðýna göre, Amerikan askerlerinin köyün camisine zarar vereceðine dair söylentilerin olduðu, sivil ve silahsýz köylülerin askerlere karþý camiyi korumaya çalýþtýklarý anlaþýlmýþ. Buradaki tartýþma tam da þöyle: Eðer komutan ateþ aç emri verseydi veya birliðine hakim olmamasýndan dolayý bir asker dahi ateþ açsaydý, sivil katliamý kaçýnýlmazdý. Komutanýn bu tutumu askeri alanda sosyokültürel zekanýn ender iyi örneklerinden biri. Komutan hýzla gelenlerin köylüler olduðunu, silahlý olmadýklarýný deðerlendirmiþ ve silahlarý indirip diz çökerek köylülerin öfkesini durdurabileceðine karar vermiþ, katliamýn önünü almýþtý.
PKK eylemlerinde sosyal zeka yok
Terörün yeniden alevlendiði bugünlerde, halkýn büyük kýsmý PKK’nýn kaotik þiddetine karþý devletin güç kullanmasýný meþru, hatta gerekli görüyor. Bu desteðin devamý için gücün etkin kullanýmý kadar, ahlaki ve akýllýca kullanýmý gerekli. Eðer güvenlik birimleri, içinde sosyokültürel zeka içermeyen kaba þiddet örnekleri gösterirlerse, meþruiyetleri ve destekleri azalabilir. Üstelik PKK’nýn ambulans çaðýrýp kaçýrmak, trafik polisini göreve çaðýrýp öldürmek gibi sosyal zeka içermeyen eylemler yaptýðý bir ortamda, etkin ve sosyal zeka içeren tarzda operasyon yapmak psikolojik ve ahlaki üstünlüðün güvenlik güçlerinde kalmasýna neden olur.
