Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan, son dönemlerde sýk sýk siyasetteki “metal yorgunluðu”na dikkat çekiyor. Sadece siyasette deðil habercilikte de bir metal yorgunluðu var.
Gazeteciler için haber kaynaðý hem arttý hem de çeþitlendi. Sadece sosyal medyada 24 saat akan bir bilgi nehiri var. Hele önemli bir geliþme olunca bu nehir daha da bir gür akmaya baþlýyor. Zaman zaman gazeteciler haberi “ÝLK” ben vereyim arzusu ile tuzaða düþüyorlar ve yanlýþ haber veriyorlar.
Size yakýn dönemden iki somut örnek vereyim.
Birincisi; bir dönem Türkiye’ye sýðýnan ve Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn ismini taþýyan Suriyeli üçüzlerin (Recep, Tayyip, Erdoðan) Suriye’nin Ýdlib kentinde Rus uçaklarýnýn hava saldýrýsýnda öldükleri haberi. Haber birkaç fotoðraf eþliðinde verildi. Haber doðru çýkmadý. Haberi Þanlýurfa Valiliði yalanladý. Çünkü, üçüzler Harran’daki bir konteyner kentte yaþamlarýný sürdürüyorlardý.
Ýkincisi; 4 Kasým’da Suudi Arabistan’da, Kral Salman bin Abdülaziz ile Veliaht Prens Muhammed Bin Salman, yolsuzluklarla mücadele komisyonu adý altýnda bir komisyon kurarak çok sayýda eski prens ve bakaný gözaltýna almýþtý. Gözaltýna alýnanlar arasýnda yaz tatillerini genelde Bodrum’da geçiren Prens El Velid Bin Talal da vardý. Buraya kadar haber doðru. Her þey bundan sonra baþlýyor. Operasyondan 4 gün sonra “lüks otelde gözaltýnda tutulan prensten selfie” diye haberler sosyal medyada ve haber sitelerinde dolaþýma girdi. Hatýrý sayýlýr birçok medya kuruluþu bu haberi verdi. Ancak bu haber de doðru çýkmadý. Selfie’yi Lübnanlý yönetmen ve komedyen Charbel Halil ufak bir makyajla gözaltýndaki Prens Velid Bin Talal’a kendisini benzeterek çekmiþti.
Bu iki olay gibi yüzlercesi var…
Burada en büyük sýkýntý bilginin doðrulanabilirliði. Yani bilgi doðru mu? Bir gazeteci sosyal medyadan ulaþtýðý bilgiye güvenebilir mi ya da onu nasýl güvenli bir bilgi haline getirebilir? Gazeteciliðin temel kurallarýndan biri olan “bilgiyi teyit etme” kuralý bu noktada hayati önem taþýyor. Sosyal medyayý haber kaynaðý olarak görmezden gelemeyeceðimize göre; doðru bilgiye nasýl ulaþacaðýz?
- Ýlk kural gazeteciliðin temel esaslarýndan biri olan þüphe duymak. Sosyal medyada karþýlaþtýðýnýz her bilgiyi mutlaka sorgulayýn.
- Bilgi güvenilir medya kuruluþlarýnda haber olmuþ mu ona bakýn
- Bilginin ilk çýkýþ kaynaðýna ulaþmaya çalýþýn
- Görsellerini mutlaka Google’da aratýn. Her fotoðrafýn bir digital izi olduðunu unutmayýn.
- Twetlerden alýnan ekran görüntüsüne asla güvenmeyin. Bu sahtekârlýklar artýk çok kolay yapýlýyor.
- Son olarak güvenilir haber kaynaklarýnýzý arttýrýn.
Tüm bunlarý yapmak bilgiyi doðrulamaya yeter mi? Maalesef “hayýr.” Gazeteci olarak mümkün oldukça bilginin kaynaðýna bizzat kendiniz ulaþmaya çalýþýn. Bilginin hýzla aktýðý bu çaðda doðruyu bulmak çok zor ama imkansýz deðil!
Yazýyý bir alýntýyla bitirelim: “Teknolojik geliþmeyi savaþ kadar baþka hiçbir þey tetikleyemez ve haber organizasyonlarý ile sosyal medya platformlarýnýn enformasyon savaþlarýnda kullanmak üzere geliþtirdikleri silahlar, þimdiden giderek yükselen ‘artýrýlmýþ gazetecilik’ pratiði üretiyor.” (Birmingham Þehir Üniversitesi – Paul Bradshaw)
