DAÞDEMÝR: Çalýþmalarýmýzda beka sorununu da, ekonomik sorunu da AK Parti çözer cevabý öne çýkýyor. “Hatta ekonomik sorunu hangi parti çözebilir” sorumuza yüzde 66,5 ile “AK Parti çözer” cevabý veriliyor. Bu çok önemli. Ýlginç olan ise CHP seçmeninin yüzde 18,7’si, Ýyi Parti seçmeninin yüzde 7,4’ü AK Parti tarafýndan çözüleceðine inanýyor.
Seçimlere 27 gün kaldý. Cumhur Ýttifakýnda uyum ve insicam sürerken karþý blokta iþler karýþýk. Parti elitleri arasýndaki iþbirliði, teþkilatlarý zorluyor. Ýstifalar bitmiyor. CHP’den kopuþlar DSP’yi diriltti. Baþka çaprazlama iliþkiler de doðurdu. CHP ile HDP, SP ile CHP, ÝP ile HDP kombinasyonlarý tabanlar gibi anket firmalarýný da zorluyor. Ýttifaklarýn yerelde nasýl iþleyeceði ilk kez tecrübe edilecek çünkü. Çok anket yaptýran, halkýn nabzýný önemseyen Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn “anketlere güvenim kalmadý” dediði bir dönem bu. Peki, durum ne? OPTÝMAR Araþtýrma Baþkaný Hilmi Daþdemir ile konuþtuk. Optimar 2014 Cumhurbaþkanlýðý, 2014 yerel seçimlerinde Ankara ve Ýstanbul’u ve 24 Haziran’da sonucu en yakýn bulan ekip.
31 Mart seçimleri için artýk çok az bir zaman kaldý. Cumhurbaþkanlýðý hükümet sistemine geçiþten sonraki ilk yerel seçimler olacak. Haliyle ittifaklar da herhalde sonucu en belirleyeni mi olacak?
Evet, ittifaklar sonucu belirlemede oldukça önemli olacak. Cumhur ittifaký karþýsýnda benim 16 Nisan referandumundan hareketle ‘hayýr bloku’ olarak tanýmladýðým kesim zaten konsolide olmuþ þekilde hareket ediyordu. AK Parti’nin de MHP ile Cumhur ittifakýna devam etmesi belli ölçüde parti tabanlarýnda etkili oldu. Ýttifaklar ve ittifak yapan partilerin tabanda konsolide olmalarý seçim sonuçlarýnýn ciddi anlamda belirleyicisi olacaktýr.
Ýttifaklarýn yerelde nasýl iþleyeceði, ittifak hesaplarýna göre seçilen adaylar üzerinde parti tabanlarý açýsýndan nasýl bir reaksiyon verileceði henüz bilinmiyor. Sizin için durum ne, yaptýðýnýz anketlerde bunu görebildiniz mi, ittifaklar taban açýsýndan oturdu mu?
Ýttifaklarýn tabanda tam olarak tebaruz ettiði seçim çevreleri olduðu gibi tam olarak tebaruz etmediði seçim çevreleri de var. Cumhur ittifakýnýn sahaya tam olarak yansýmýþ olduðu illerin baþýnda Ýstanbul geliyor. Binali Yýldýrým, MHP oylarýnýn büyük bir kýsmýný alýyor. Diðer taraftan Ankara’da aday tercihi sebebiyle MHP tabanýndan ciddi anlamda CHP adayý Mansur Yavaþ’a oy kaydýðýný görüyoruz. Adana’da ise Cumhur ittifaký adayý Hüseyin Sözlü’ye ilk baþta AK Parti tabanýndan ciddi anlamda direnç varken yapýlan programlarla bu direncin belli ölçüde aþýldýðýný ancak henüz yeterli düzeye eriþemediðini gözlemliyoruz.
Taban-tavan uyumu açýsýndan ittifaklarýn durumu nasýl? Hangisi daha uyumlu ve kalýcý görünüyor?
Hayýr bloku bileþenlerinin baþta AK Parti ve Erdoðan karþýtlýðý sebebiyle büyük oranda konsolide olduðunu gözlemliyoruz. Cumhur ittifaký beka vurgusunu çok yapýyor, içinden geçilen zor sürece atýfla. Karþý ittifak ise ekonomiye… Hükümetin ekonomik sýkýntýlarý gideme konusunda süregelen çalýþmalarý da var aslýnda.
Seçimi bu vurgulara dair kaygýlar mý belirleyecek?
Büyük ölçüde öyle gözüküyor. Ancak, yeni yaptýðýmýz çalýþmamýzda en önemli sorun olarak ekonomi öne çýkýyor.
Seçim ittifakýyla ya da sandýkta ittifakla bir þekilde partilerin oylarý birbirine karýþýyor, karýþacak. Partilerin öz oylarýný artýk hiç bilemeyeceðiz galiba?
Bir yerde öyle olacak. Sizinle daha önce yaptýðýmýz röportajda “seçimler taktik, gelecek stratejik” demiþtik. Ýttifaklar bazýnda deðerlendirmek gerekecek, bir de bu seçimler için toplam kazanýlan belediye baþkanlýðý sayýsý ve hepsinden önemlisi de Ýstanbul’da seçimi kim kazandý, temel belirleyici o olacak.
Olasý sonuçlarý konuþalým. Üç büyük þehir açýsýndan durum nasýl sizce?
Ýzmir’i konuþmaya gerek yok diye düþünüyorum. Zira orasý için Cumhur ittifaký açýsýndan sonuç deðiþmez gibi görünüyor. Ankara’da yarýþ ilk baþladýðýnda bir araþtýrma yapmýþtýk, Mansur Yavaþ önde idi. Daha sonraki süreçte Ýçiþleri Bakaný Sayýn Süleyman Soylu ve Cumhurbaþkanýmýz sahada aktif olarak bulundu. Fark bir miktar düþmüþtür. Ancak, hala fark olduðunu söyleyebiliriz. Ýstanbul seçimi kimin kazandýðýný belirleme açýsýndan ciddi anlamda belirleyici olacak. Ki yakýn zamanda yaptýðýmýz bir araþtýrmada Binali Yýldýrým 4 puan önde idi. Binali Bey seçim çalýþmalarýna yeni baþladý. Önümüzdeki günlerde ‘hayýr bloku’nun tüm konsolidasyonuna raðmen bu farkýn artma potansiyeli var. Ýstanbul seçiminin 31 Mart seçimlerinde en temel belirleyici olduðunu söyleyebiliriz.
CHP, Ýyi Parti, Saadet ve HDP ittifaký her ne kadar dörtlü bir resim vermese de CHP gövdesine tutunarak birlikte hareket ediyor gibi görünüyorlar. oksimoron durumlar çýkmýyor da deðil. Bu iþbirliði sandýkta sonuç verecek mi? Bu eklenme kalýcý olacak mý?
Sandýkta sonuç vereceðini ve temel motivasyonunun da Erdoðan düþmanlýðý olduðu için sandýkta bir karþýlýk bulacaðýný gözlemliyoruz. Kalýcý olmasýný ise orta ve uzun vadede beklemiyorum.
Partisini artýk tanýyamayan çaresiz CHP’liler için çare DSP mi?
Belli seçim çevrelerinde DSP anlamlý bir sonuç alýp Þiþli gibi yerlerde seçimi kazanabilir. Ancak yaþanan ilkesel geçiþten çok CHP’yi yönetenlerin tüm seçim çevrelerine kendine daha yakýn isimleri koyma düþüncesinden kaynaklandýðýný söyleyebiliriz. Öte yandan DSP’nin tekrar ‘çare’ olabilme potansiyeli de var. CHP bir taraftan “hayýr bloku” bileþenlerini –HDP’den SP’ye- bir taraftan da AK Parti’nin eski aðýr toplarý Gül, Babacan gibi isimlerle AK Parti’nin altýný oyma giriþimleri peþinde koþarken bir þeyi ihmal etti. 1999’da solun en büyük partisi olan DSP’yi. Büyük bir taktik hata yaptý. Seçimlerde DSP adaylarý anlamlý bir sonuç alýrsa 17-25 Aralýk’tan beri CHP merkezli yapýlmaya çalýþýlan yapay konsolidasyon da çöker.
Bu anlamda bir feda siyaseti mi güdüyor Kýlýçdaroðlu? Daha doðrusu nasýl bir siyaset güdüyor? Bu bir tercih mi onun açýsýndan ve elbette CHP açýsýndan yoksa zaruret mi?
Öncelikle bu yapýlanlarýn taktiksel olarak sizin de ifade ettiðiniz gibi feda siyaseti olduðunu söyleyebiliriz. Orada yapýlmak istenen orta vadeli bir strateji ve temel hedefi Erdoðan’a kaybettirmek ve gelecekte HDP’nin de içerisinde olacaðý yeni sol inþaa etmek. Biliyorlar ki Erdoðan var olduðu sürece bunu yapabilmeleri mümkün deðil.
Kýlýçdaroðlu siyaseti sayesinde küllerinden doðmakta olan DSP 1 Nisan’da yeni adres olacak mý?
Bunu söylemek için henüz erken ama neden olmasýn.
Bir HDP seçmeninin “Batýda AK Parti ve MHP’ye kaybettirmek için” Ýyi Parti adayýna, “Kürdistan”da (!) Saadet adayýna oy vermesi mümkün mü? Ya da tersi? Atatürkçü laik ulusalcý bir CHP’li HDP adayýna oy verir mi ve bu iþbirliðini hazmeder mi?
Siz ironi olarak söylemiþ olsanýz da bu topraklardaki herhangi bir bölgenin batýlý emperyalistlerin dilinden adlandýrýlmasý oldukça sakýncalý olabilir. Sorunuza gelecek olursak, bahsettiðiniz o kesimlere kendini “ülkücü” olarak tanýmlayan bir kitle de dahil. Birlikte hareket ediyorlar. Temel amaç ise AK Parti ve MHP’nin oluþturduðu Cumhur Ýttifakýna kaybettirmek ve elbette surda bir gedik açmak.
CHP’yi ne bekliyor peki? Karþý ittifak bloðunu inþa eden ve liderlik eden mi olacak CHP, yoksa AK Parti’ye kaybettirirken kaybeden kendisi mi olacak?
CHP Genel Baþkaný kendi partisinin aleyhine olabilecek hamleleri –HDP’ye destek vermesi, iþbirliði yapmasý gibi adýmlarý atarak muhalefeti konsolide etme gayreti içerisinde. “Hayýr bloku” içerisinde bir liderlik eden var ama bu liderlik Kemal Kýlýçdaroðlu ya da CHP liderliði mi yoksa Tuncay Özkan’ýn söylediði gibi karar vericiler baþkalarý mý, bunu net olarak bilemiyoruz.
CHP ve Ýyi Parti’deki tartýþmalar, itirazlar, kopuþlar bitmiyor. Ýyi Parti Mersin’de adayýný aday gösteremedi. Daha önce Kýlýçdaroðlu da benzer bir beceriksizlikle oy kullanamamýþtý. Bu tartýþmalý uðultulu hal seçmende “bunlar iþbaþýna gelse de hiçbir iþi beceremez” kanaati oluþturuyor mu yoksa deðerlendirme dýþý mý tutuluyor?
Belli ölçüde oluþturuyor. Nitekim bu günlerde sýkça tartýþýlan “beka mý, ekonomik durum mu daha önemli” sorusu var biz son yapmýþ olduðumuz Türkiye’nin Nabzý araþtýrmasýnda sorduk; ‘’Size göre beka mý ekonomik durum mu daha öncelikli’’ diye. Yüzde 19,8 beka, yüzde 80,2 ekonomik sorun öncelikli sorun olarak çýktý. Sonra tekrar bir soru daha yönelttik; ‘’Peki sizce kim, hangi siyasi parti bu sorunu çözer.’’ Yüzde 33,7 AK Parti, yüzde 18,7 CHP, yüzde 7,4 Ýyi Parti, yüzde 6,3 HDP, yüzde 6,1 de MHP cevabýný aldýk.
Dolayýsý ile beka sorununu da, ekonomik sorunu da AK Parti çözer cevabý öne çýkýyor. Hatta ekonomik sorunu hangi parti çözebilir sorumuza yüzde 66,5 ile AK Parti çözer cevabý veriliyor. Bu oldukça önemli bir sonuç. Daha ilginç olan ise CHP seçmeninin yüzde 18,7’si, Ýyi Parti seçmeninin yüzde 7,4’ü bu sorunun AK Parti tarafýndan çözüleceðine inanýyor.
HDP’li belediye baþkanlarý teröre destek nedeniyle görevden alýndý, yargýlanýyor. Önemli kýsmý suçlu bulundu hüküm giydi. Ne bekliyorsunuz bölgeden?
Farklý bir sonuç beklemiyorum. Az da olsa kayyumlarýn hizmet anlamýndaki baþarýsýndan dolayý HDP oylarýnda bir düþüþ olacaktýr. Ancak, bu düþüþler sonuca etki etmeyecektir.
Ýyi Parti ufalanýyor. 1 Nisan’da akýbeti ne olur?
Ýyi Parti yerel seçim araþtýrmalarýmýzda yüzde 3-4 bandýna düþmüþtü. Ancak CHP ile iþbirliði neticesinde Ýyi Parti’ye verilen büyükþehirler can suyu oldu. Bitmekte olan partiyi konsolide etti CHP. Hayýr Blokunda nasýl Gül ya da Davutuðlu’nun kuracaðý partiye ihtiyaç varsa ÝP’ye de var. Balýkesir, Sakarya, Samsun, Trabzon, Gaziantep, Manisa, Denizli gibi illerde CHP aday çýkarmayarak ÝP adayýný destekliyor. Bu Ýyi Parti’nin belli bir oranda kalmasýný saðlýyor.
HDP tartýþmalarý HDP seçmenini kemikleþtiriyor mu, çözüyor mu?
Kemikleþtiriyor büyük ölçüde. HDP’nin seçmen tabaný bugünden yarýna deðil 30 yýlýn sonucunda oluþmuþ. Hendek terörü neticesinde HDP’ye yönelik ciddi bir sorgulama olmakla birlikte çözülme var da denemez. Zamanla ve sivil siyasal aktörlerin öne çýkmasýyla mümkün ancak. Teröre karþý yürütülen mücadele sayesinde PKK’nýn siyaset üzerindeki vesayeti kalkmýþ durumda. Ýleriki süreçte daha sivil Kürt siyasal partileri de öne çýkabilir. Çözülme de o zaman baþlar.
