Genel olarak kaliteli bir uykudan sonra sabah kalktýðýmýzda kendimizi daha enerjik ve mutlu hissederiz. Uyku saðlýklý bir yaþamýn temel anahtarlarýndan biri þüphesiz. Uykusuzluk ise yaþam kalitesini olumsuz etkileyen, bir seri fiziksel ve fizyolojik saðlýk problemlerine yol açan baþlýca sorunlardan biri. Uykusuzluða yol açan etkenler çok farklý olabiliyor; maddi ve manevi etkenlerin yaný sýra hamilelik döneminde, özellikle ilk 3 aylýk dönemde hormonal, mental, ruhsal ve sýrt aðrýsý gibi farklýlaþan fizyolojik ve fiziksel deðiþikliklere baðlý olarak, hamilelerde yüzde 50 hatta yüzde 90’lara varan oranlarda uyku sorunlarý görülebilmektedir. Uykusuzluk sorunu sadece hamile için deðil, bebeðin geliþimi bakýmýndan da sorun yaratabilmekte, hatta erken prematüre doðumlara yol açabilmektedir. Diðer taraftan bu dönemde hamilelerin bu sorunun çözümü için ilaç kullanýmlarý bebek üzerinde risk oluþturabilmektedir. Bu bakýmdan daha güvenilir olduðu düþünülen bitkisel ürünler tercih edilebilmektedir. Ancak bitkisel ürünlerin de hamileler için ne derecede güvenilir olabileceði konusunda güvenilir klinik kanýt bulunamamaktadýr.
Doðu tababetinde (Hint ve Ýran) ve Ýbni Sina kayýtlarýnda marul (Lactuca sativa) tohumu ve marul tohumu yaðýnýn binlerce yýldýr kuvvetli yatýþtýrýcý etkisinin yaný sýra aðrý kesici ve iltihap giderici olarak kullanýldýðý bilinmektedir. Yürütülen klinik çalýþmada marul tohumu yaðýnýn uykusuzluk sorunu çeken hastalarda etkili olduðu gösterilmiþ. Tohum yüzde 33 civarýna yað içermekte ve yaðýn bileþiminde doymamýþ yað asitleri [oleik asit (yüzde 61), alfa-linolenik asit (yüzde 8,5)] ve doymuþ yað asitleri [stearik asit (yüzde 20), palmitik asit (yüzde 10] bulunmaktadýr.
Ýran’da yürütülen çalýþmada marul tohumunun hamilelerde uyku sorunlarý üzerinde etkinliði ve güvenilirliði araþtýrýlmýþ. Araþtýrmaya belirli kriterlere göre seçilen hamileler [29-45 yaþlarý arasýnda, hamileliðinin 12-36 haftalarý arasýnda, herhangi bir saðlýk sorunu olmayan ve vücut kitle indeksi 30’dan yukarý olmayan] 50’þerli iki gruba ayrýlarak iki hafta süresince gece yatmadan 1 saat önce bir gruba 1000 miligram marul tohumu tozu taþýyan kapsül, plasebo (boþ deney) grubuna ise ayný görünüþte niþasta kapsülü verilmiþ. Süre sonunda uluslararasý indekslere göre yapýlan deðerlendirmelerde marul tohumu verilen grupta uyku sorununun belirgin bir þekilde düzeltilebildiði [yüzde 45’e yüzde 30] ve herhangi bir yan etkinin görülmediði bildiriliyor.
Çocukluðumda göbekli marulun sapýnýn yatýþtýrýcý etkisi olduðu söylenirdi ve salatalýk gibi yerdik. “Lactucarium” adý verilen sütü (lateks) içerisindeki laktusin ve laktukopikrin’in yatýþtýrýcý etkisi bulunduðu farelerde yapýlan araþtýrma ile gösterilmiþ.
