4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 30'uncu maddesi ile özel sektörü iþverenleri ayný ilde faaliyet yürüten iþyeri dosyalarýndaki çalýþan sayýsý elli veya daha fazla olduðunda % 3 oranýnda engelli iþçiyi istihdam etmekle yükümlüdür.
Ýstihdamý zorunlu tutulan engelli iþçiler özel sektör iþvereninin çýkacaðý ilanlar ile bulunabileceði gibi, ayný zamanda ÝÞKUR aracýlýðýyla da bulunabilmektedir.
Ýþverenin toplam iþçi sayýsýna engelli çalýþanlar ile özel güvenlik elemanlarý dahil edilmemektedir. Oran hesaplamasýnda yarýma kadar olan kesirler dikkate alýnmazken. Yarým ve daha fazla olan kesirler yukarýya yuvarlanarak istihdamý zorunlu engelli çalýþan sayýsý tespit edilmektedir.
Kýsmi süreli iþ sözleþmesine göre çalýþanlar çalýþma süreleri dikkate alýnarak tam süreli çalýþmaya dönüþtürülür ve iþyerindeki tam süreli çalýþan iþçi sayýsýna ilave edilmelidir.
Engelli personel çalýþtýrma gerekliliðine iliþkin hesaplama yapýlýrken ilgili þirketin SGK iþyerlerindeki çalýþan sayýlarý ve bu SGK iþyerlerinin bulunduðu idari il sýnýrlarý esas alýnýr.
Zorunlu çalýþtýrýlacak engelli personel sayýsýnýn tespitinde belirli veya belirsiz süreli iþ sözleþmesine göre çalýþtýrýlan tüm iþçiler esas alýnacaktýr.
Engellilerin özel sektör iþyerlerinde tam süreli olarak çalýþtýrýlmalarý esastýr. Ancak, engellilerin talebi halinde, iþyerlerinde kýsmi süreli kýsmi süreli iþ sözleþmesiyle de istihdamlarý da mümkündür. Ancak iþverenin istihdam zorunluluðu yine kýsmi süreli iþ sözleþmelerinin tam süreli çalýþmaya dönüþtürülmesi ile tespit edilecektir.
Özel sektör iþvereninin, engelli açýðý doðduktan 30 gün sonra açýðýný kapatmakla yükümlüdür.
1. Özel sektör iþverenleri, çalýþtýrmakla yükümlü bulunduklarý iþçileri, yükümlülüðün doðmasýndan itibaren beþ iþ günü içinde niteliklerini de belirterek ÝÞKUR'dan talep eder.
2. ÝÞKUR, özel sektör iþvereninin engelli talep tarihinden itibaren en geç on gün içinde, baþvuranlardan nitelikleri uygun engellileri, durumlarýný ve niteliklerini belirten belgelerle birlikte iþverenle görüþtürür.
3. Ýþveren bu görüþmeden itibaren engelli açýðýný, en geç on beþ gün içinde, ÝÞKUR tarafýndan görüþtürülenler ya da ÝÞKUR portalýnda kayýtlý diðer engelli iþ arayanlar arasýndan bizzat seçerek veya kendi imkânlarýyla temin edeceði engelliler arasýndan karþýlar. Ýþe alýnanlarý ve alýnmayanlarý, alýnmayýþ nedenlerini de belirterek ÝÞKUR'a bildirir.
Ýþverenler görüþmeyi takip eden 15 günlük deðerlendirme süresi sonunda sonuçlarý bildirerek açýðýný kapatmamasý halinde, takip eden iki iþgünü içerisinde iþverenler iadeli taahhütlü posta yoluyla yazýlý olarak uyarýlýr ve teblið tarihinden itibaren beþ iþ günü içerisinde talebini sonuçlandýrarak açýðýný kapatmasý istenir.
Buna raðmen de yükümlülüðünü yerine getirmeyen iþverenlere 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 101 inci maddesine istinaden çalýþtýrmadýðý her engelli ve çalýþtýrmadýðý her ay için Kurum il müdürünce idari para cezasý uygulanýr.
Ayrýca, engelli iþçi açýðýný kapatmamakta ýsrar eden iþverenlere kontenjan açýðýný kapatýncaya kadar idari para cezasý uygulanmaya devam edilir.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 101. maddesinde engelli çalýþtýrma yükümlüðüne uyulmamasý durumunda verilecek idari para cezasý düzenlenmiþtir. Engelli çalýþan açýðýnýn bulunmasý halinde 2023 yýlýnda çalýþtýrýlmayan her engelli personel ve her ay için 13.190 TL idari para cezasý uygulanmaktadýr.
Engelli açýðýnýn doðmasýndan sonra iþveren 30 gün içinde yükümlülüðünü yerine getirmez ise geriye yönelik 3 yýl için idari para cezasý riski doðabilecektir.
ÝÞKUR aracýlýðý olmadan engelli istihdam edilmesi halinde, engellinin iþe baþlama tarihinden itibaren bu durumu en geç on beþ iþgünü içinde ÝÞKUR'a bildirim yapýlmasý ve engellinin tescil ettirilmesi zorunludur. ÝÞKUR'a bildirilmeyen veya tescili yapýlmayan iþçi, engelli statüsünde deðerlendirilmeyecektir.
