Cannes’ýn da gözdesi olan Xavier Dolan, 25 yaþýnda. Hepsi A sýnýfý festivallere seçilen beþ uzun metrajlý filmin yönetmeni. Kanada’nýn genç yeteneðini tanýyalým.
Kimine göre harika çocuk, kimine göre fazla þýmartýlmýþ bir hipster... Ama kendi kendisinin fetiþi olduðu kesin! Tom Çiftlikte/Tom a la Ferme adlý filmi bu hafta Türkiye’de de gösterime giren Xavier Dolan, 19 yaþýndan beri sinema dünyasýnýn gözdesi... Bugün 25 yaþýnda olan bir yönetmenin, hepsi A sýnýfý festivallere seçilen beþ uzun metrajlý filme imza atmýþ olmasý hakikaten þaþýlasý bir baþarý.
Kanadalý Dolan yetenekli, yakýþýklý, genç, kameranýn arkasýnda da önünde de çalýþýyor... Eh, günümüz sinemasýnda bundan iyisi Þam’da kayýsý... Peki, baþarýlý olmanýn her koþuluna sahip bir genç sinemacý mý Dolan yoksa bu özellikleri yüzünden mi baþarýlý sayýlýyor? Doðrusunu isterseniz kim, neden, nasýl her filmini seviyor, benim için muamma! 67. Cannes Film Festivali’nde bir gazeteci arkadaþým yanýmda Mommy’yi ayýla bayýla izlerken bana hafakanlar basýyordu... Oysa 2008 yýlýnda yine Cannes Film Festivali Yönetmenlerin On Beþ Günü bölümünde gösterilen, Annemi Öldürdüm/J’ai tue ma mere adlý ilk filmini gayet de hoþ bulmuþtum. Ama sonrasý, belki Laurence Anyways hariç, oldukça tartýþmalý.
ROLÜMÜ BAÞKA BÝRÝ OYNAYAMAZDI
Dolan, geçen ay, Mommy ile Cannes’da yarýþan en genç yönetmen unvanýný kazanýp sinema tarihinin yaþayan efsanesi, 84 yaþýndaki Jean-Luc Godard ile Jüri Ödülü’nü paylaþtý! 67. Cannes Film Festivali’nde yarýþan en genç ve en yaþlý yönetmen arasýndaki bu paylaþtýrmanýn ‘kültürsüzlük’ ve ‘görgüsüzlük’ olarak nitelendiðini sinemanýn çok önemli kalemlerinin aðzýndan bizzat duydum! Ki Mommy’yi beðenenler arasýnda yer alýyorlardý... Ve Mommy, etkin ve yetkin eleþtirmenlerin yorumlarýna bakýlýrsa Kýþ Uykusu’nun en yakýn rakibiydi! Jane Campion baþkanlýðýndaki jüriden birilerinin de gönlünü çelmiþ olmalý ki pek sevilen bir genç yeteneði es geçmeyelim dediler ve herkesten daha genç iþi bir film çeken, dedesi yaþýndaki Godard ile ayný ödüle layýk gördüler. Kadrajý daraltýp, dikey bir görüntü elde ederek çektiði , anne-oðul-komþu kadýn üçgenini konu alan Mommy ile bir dahaki Cannes seferinde ödül potansiyeli oluþturdu.
Peki aslen kimdir Xavier Dolan? Kanada’nýn Quebec eyaletinden bir genç sinemacý... Annesi Genevieve Dolan tanýnmýþ bir romancý. Babasý Manuel Tadros tanýnmýþ bir müzisyen. Kültür sanat çevresinin içine doðup dört yaþýnda çocuk oyuncu olarak adým attý mesleðe. Daha 18 yaþýnda annesiyle iliþkisine odaklanan bir senaryo yazdý. Bir söyleþisinde “Yönetmenliðe baþladým çünkü oynamak istiyordum! Kimse bana iþ vermiyordu, ben de kendi iþverenim oldum. 14 yaþýna geldiðimde kimse beni aramamaya baþladý, seçmeler bitti, týk yoktu. Oyunculuðu özledim. Annemi Öldürdüm’ü yazdýðým zaman, kendi hayatým olduðu için bu rolü benden baþka kimsenin oynayamayacaðý belliydi. Kimsenin yeteneðini tartýþmýyorum; sadece benim hayatým olduðu için bu rolü baþkasý oynayamaz diye düþünüyordum. Bir yönetmene verilirse, irite edici bir yakýþýklýyý iþe almak isteyecek ve o rol ben olmaktan çýkacak diye düþündüm” diyordu. Annemi Öldürdüm’ün baþarýsý üzerine bütün kapýlar ona açýldý. Ýkinci filmi Hayali Aþklar/Les Amours Imaginaires Cannes’da yan bölümden Resmi Program’a terfi etti. Popüler þarkýlar üzerinden bir aþk üçgeni oluþturan, Truffaut klasiði Jules ve Jim’e gönderme yapmaya çabalayan Hayali Aþklar, Belirli Bir Bakýþ bölümünün Gençlik Jürisi’ne cazip geldi ki kendisi ‘Hiçbir filme gönderme yapmam’ diyordu... Nasýl demeli, ukalaca ya da küstahça bir tavýrla!
Venedik ve Toronto’ya seçilen Tom a la ferme/Tom Çiftlikte, tiyatro oyunundan uyarlama bir gerilim filmi olduðu için kendisine dair birçok özelliði janrýn gerekleri uðruna geride býraktý. “Ýlle de bana benzeyen þeylere ve kendi meselelerime takýntýlý deðilim. Film yapmaya takýntýlýyým, o öykünün ihtiyaç duyduðuna en uygun olan stile takýntýlýyým. Stil ve estetik uðruna kendimi kýsýtlamak ve bana ait olan pek çok þeyi geride býrakmak zorunda kaldým. Gayet cool bir mücadeleydi” diyor bu film için. Ama bir film yaptýðýnda prodüksiyonun her aþamasýný kontrol etmek ve mutlak söz sahibi olmak istediðini de itiraf ediyor.
Karakterlerin hiç susmadýðý Mommy’den de gözlemlendiði üzere Dolan için bir film yazmanýn en iyi, en sevdiði yaný diyalog. Tom Çiftlikte’nin oyun yazarý Michel Marc’ýn diyaloglarýný çizgiüstü buluyor: “Sözcükleri insancýl, samimi , komik ve küstahça. Tam da sevdiðim diyalog türü.” Bu yýl Cannes’daki eleþtirilere bakýlýrsa Mommy’de kendi de kývamý tutturdu. Dolan’ýn dehasýna dair ortak kanýlara þimdilik þerh koyacaðým ama her sinemasever gibi bu genç enerjiyi takipteyim.
