Yaþamda tutkuyla baðlý olduklarý amaçlarý olanlarýn ölüm oranlarýnýn daha düþük olduðu tespit ediliyor. Özellikle kalp ve dolaþým sistemine baðlý ölüm oranlarýnda daha belirgin düþüþ gözleniyor.
Hayata tutunmanýn en anlamlý örneklerinden biri 73 yaþýndaki Halit Aydoðan. Eskiþehir’de 12 yýldýr torunu Melike Sarýtaþ ile mavi kapak toplayan dede-torun 210 tekerlekli sandalye alarak bedensel engellilerin ihtiyaçlarýna cevap verdi.
Son dönemde hayatta çok büyük istekle tutunmanýn, bir amaca sahip olmanýn insan saðlýðýna etkileri ile ilgili birçok çalýþma yapýlýyor. Yaþama bizi motive eden de belirlediðimiz hedefler deðil midir? Etrafýnýza dikkatlice göz gezdirin. Her ulaþýlan hedef sonrasý yenisini bulanlar, genellikle yaþama sevinci en yüksek olanlar olarak gözlemlediklerimizdir. Çalýþma hayatýný kýsa kesip evde oturup emekli hayatý hayali kurmak ne kadar güzel olsa da iþin aslý sürekli çalýþmakta saklý. Benim en dikkatimi çeken örneklerden birisi dünya literatüründe önemli bir yere sahip beyin cerrahýmýz Prof. Dr. Gazi Yaþargil’dir. 94 yaþýnda halen aktif olarak ameliyathane ortamýnda bulunan ve çalýþma hayatýna devam eden, yeni bir kitap yazma sürecinde olan ve daha dünyaya vereceði çok þey bulunan önemli bir bilim insaný olan Gazi Hoca’nýn yaþam tarzýna hayran olanlardaným. Bu hafta bahsedeceðim çalýþma geçtiðimiz aylarda Jama Network Open’da yayýmlanan, 50 yaþ üzerindeki Amerikalý katýlýmcýlar üzerinde yapýlan, yaþama amaçlarýnýn insan saðlýðýna ve yaþam süresine etkisinin incelendiði bir araþtýrma. Çalýþmaya 50 yaþ üzeri 8419 katýlýmcý dahil ediliyor. Çeþitli sebeplerden çalýþmayý tamamlayan katýlýmcý sayýsý 6985 olarak belirtiliyor. Çalýþmada katýlýmcýlara birtakým anketler düzenleniyor ve hayatta tutkuyla baðlý olduklarý amaçlarýna puanlar vermeleri isteniyor. Yaklaþýk dört yýl süren araþtýrmada katýlýmcýlarýn yaþamdaki amaç skorlarý ile ölüm oranlarý karþýlaþtýrýlýyor. Yaþamda tutkuyla baðlý olduklarý amaçlarý olanlarýn ölüm oranlarýnýn daha düþük olduðu tespit ediliyor. Özellikle kalp ve dolaþým sistemine baðlý ölüm oranlarýnda daha belirgin düþüþ gözleniyor. Bu araþtýrmanýn sonuçlarýnýn çok önemli olduðunu ve bu alanda daha fazla araþtýrma yapýlmasý gerektiðini düþünüyorum. Mesela hayatýn farklý alanlarýna karþý geliþtirilen tutkularýn insan saðlýðý üzerine etkisi farklý farklý mý oluyor? Müzikle ilgilenmek, resim yapmak ve bunlarý ciddi uðraþ haline getirmek yaþam süresini etkiliyor mu? Eskilerin þu sözünü çok severim; iþleyen demir ýþýldar. Hangi yaþta, hayatýn hangi çaðýnda olursak olalým zevk aldýðýmýz uðraþlar bulalým kendimize. Ertelemeci zihniyet insan beynini çok kolay ele geçirebiliyor. Hayatta sorunlar hiç bitmiyor. Sorunlarýn bitmesini bekleyip daha sonra kendimize amaçlar belirleme stratejisi pek iþe yarar görünmüyor. Yaþamdaki amaçlarýmýzýn bizi daha saðlýklý hale getirdiðini düþünerek hedeflerimize daha sýký sarýlma vakti
Alzheimer hastalarýnýn yaklaþýk üçte ikisi kadýn, üçte biri ise erkek. Yani kadýnlarda erkeklerden iki kat daha fazla görülüyor. Çok yakýn zamana kadar birkaç spekülasyon dýþýnda bunun nedenine iþaret edecek herhangi bir bilimsel veri yoktu. Kadýnlarýn ortalama yaþam süresinin erkeklerden daha uzun olmasý ve kadýnlarýn depresyon oranlarýnýn daha yüksek olmasý, depresyonun Alzheimer riskini artýrmasý tahminler arasýndaydý. Ayrýca Alzheimer geliþme riskini artýran bir gen olan Apolipoprotein epsilon E4 geninin kadýnlarda daha fazla riski artýrdýðýný gösteren çalýþmalarda bulunmakta. Erken evre Alzheimer hastalýðýnýn tanýsýnýn kadýnlarda daha zor olduðu da öne sürülenler arasýnda. Kadýn beyninin þekeri daha iyi metabolize etmesi ve hýzlýca enerjiye çevirmesi neticesinde sözel yeteneklerini daha iyi kullandýðý düþünülüyor. Kadýnlarýn sözel yetenekleri daha yüksek olduðundan erken dönemde yapýlan testlerde iyi sonuçlar alýp hastalýðýn atlanma olasýlýðýnýn yüksek olabileceði bildiriliyor. Vanderbilt Üniversitesinde yapýlan yeni bir araþtýrmaya göre Alzheimer hastalarýnýn beyninde saptanan tau yumaklarýnýn kadýn hastalarýn beyninde daha yaygýn görüldüðü tespit edildi. Çalýþmaya 301 normal, 161 hafif zihinsel yýkýmý bulunan hastalar dahil edildi. Alzheimer hastalarýnýn beyninde normal beyinden farklý olarak beta amiloid plaklarý ve tau yumaklarý görülür. Bu çalýþmada kullanýlan görüntüleme yöntemi ile kadýn ve erkek beyinlerindeki tau yumaklarýna bakýlmýþ. Hafif zihinsel yýkým olan hastalarda tau yumaklarý görülmüþ. Kadýn beyninde görülen tau yumaklarýnýn erkek beyninde görülene oranla daha yaygýn ve daha fazla alaný kapsadýðý saptanmýþ. Bu çalýþma Alzheimer hastalýðýnýn kadýnlarda neden daha sýk görüldüðü konusunda kýsmen fikir veriyor. Fakat neden kadýnlarda tau yumaklarýnýn daha fazla görüldüðünü açýklamýyor. Adým adým ilerleyen bilimsel çalýþmalarda bu konunun da açýklýða kavuþturulmasý için yeni çalýþmalar planlanmasý gerekiyor.
The Obesity Society dergisinde yayýmlanan bir araþtýrmanýn sonucuna göre yemek saatlerini ayarlayarak kilo vermemizin mümkün olduðu gösterildi. Çalýþmada iki grup birbiri ile kýyaslandý. Bir gruba 8:00-20:00 arasý üç öðün yemek, diðer gruba ise 8:00-14:00 arasý üç öðün yemek verildi. Ýki gruba verilen yemek miktarý ayný olmasýna karþýn 8:00-14:00 arasý üç öðünü tüketip sabaha kadar baþka bir þey yemeyen grupta yað yakýmýnýn daha yüksek olduðu, iþtahýn azaldýðý ve kilo verdikleri gözlendi.
