Baþbakan Erdoðan’ýn ‘helalleþme’ vurgusu yapan konuþmalarý bazý milliyetçi veya etnik milliyetçi kesimlerin hoþuna gitmiyor. Öç alma duygusunu tahrik eden bu çevreler ‘intikam naralarý’ attýkça kin ve nefret tohumlarý ekiyorlar, geleceði de geçmiþin karanlýðýna mahkum etmeye çalýþýyorlar.
Hep söyleniyor, bu sorun halk katmanlarý, etnik gruplar, tek tek bireyler arasýnda yaþanan bir husumete dayanmýyor. Belli bir devlet anlayýþý ve uygulamasý ile, belli bir örgüt anlayýþý ve eylemleri arasýnda yaþanan ve derinleþen bir sorundan bahsediyoruz. Bir yanlýþlar silsilesi önümüze kronik bir mesele koydu. Kurumsal/örgütsel aktörlerin ideolojik çekiþmesi, halk içinde bir ‘kardeþ kavgasý’ üretmese de, bir kýsým toplumsal travmalara ve sorunlara sebep oldu. Haklý ile haksýzýn, doðru ile yanlýþýn iç içe geçtiði bu tür sorunlar siyah-beyaz netliðinde geliþmiyor.
Geçmiþin yanlýþlarýyla yüzleþmek, bunlardan hesap sormak, bunlarý kritik etmek elbette þarttýr. Adalet duygusunun kaybolduðu bir ortamda saðlýklý bir gelecek kurulamaz.
‘Helalleþelim’ demek, ‘sineye çek’, ‘üzerine soðuk su iç’ demek deðildir. Ancak sürekli acýlara parmak basmak, sadece kini ve intikam duygusunu artýrýr. Ülkelerin ve milletlerin geleceði kin ve intikam duygularý üzerine kurulamaz.
Helalleþme konusunda önem taþýyan birkaç husus da þudur:
Görmezden gelen, yok sayan, unutturmaya çalýþan bir anlayýþýn ‘helalleþelim’ demesi ile, tanýyan, kabul eden, sorgulayan, hesap soran, yanlýþ gidiþatý deðiþtiren bir anlayýþýn ‘helalleþelim’ demesi bir deðildir.
Vedalaþanlarýn, ayrýlanlarýn helalleþmesiyle, buluþanlarýn, birleþenlerin helalleþmesi de bir deðildir.
Helalleþme düþmanlýk ve husumet besleyenlerin anlayabileceði bir kavram da deðildir. Bunu ancak kardeþlik hukukuna inananlar önemseyebilir.
***
Helalleþmenin bir anlamý da ‘düðüm çözmek’tir. Kördüðüm haline gelen bir meseleyi daha da derinleþtirmek, yeni düðümler atmak yerine çözmeye çalýþmak erdemli bir davranýþtýr.
Þehit cenazelerini istismar eden partilerin önerisi aslýnda çatýþmalarýn ve ölümlerin devam etmesi anlayýþýna dayanýr.
Biz helalleþme derken, þehitlerin ve gazilerin haklarý üzerinden bir helalleþme, teröristle kucaklaþma, akan kaný unutturma gibi anlamlara çekilen bir olgudan bahsetmiyoruz. Terör ve þiddet sarmalýnýn toplumsal etkilerini onaran, sosyal restorasyonu saðlayan bir sürecin parçasý olarak bunu söylüyoruz.
Bu, geçmiþi unutalým çaðrýsý deðildir. Geçmiþte devlet kefesine konulan yargýsýz infazlar, faili meçhuller, köy yakmalar, iþkenceler gibi yüzlerce olumsuzluk var. Ayný þekilde örgütün kefesine konulan kanlý eylemler, binlerce sivilin yaþamýný yitirdiði bombalamalar, halkýn üzerinde oluþturulan zulüm ve baský eylemleri var. Tüm bu haksýzlýklarýn yapanýn yanýna kar kalmamasý, üzerinin örtülmemesi, karþýlýksýz kalmamasý elbette çok önemlidir. Bunlarý baðýþlamak da hariçten gazel okumakla olmaz. Ancak geçmiþte yapýlan olumsuzluklarý bir kan davasýna dönüþtürmek veya acýlarý derinleþtirmek de ortak geleceðimize hizmet etmez. Geçmiþin karanlýðýna boðulmuþ bir gelecek, bedelin iki misline çýkmasý demektir.
Ceberrut devlet anlayýþýndan intikam alýnmasýnýn yolu demokratik devlet anlayýþýný geliþtirmektir. Silahlý mücadele yönteminden intikam almanýn yolu siyasi mücadele yöntemini kaçýnýlmaz kýlarak onu boþa düþürmektir. Ýnkarcý siyasi zihniyetten intikam almanýn yolu, bu paradigmayý yerle bir ederek kuþatýcý ve kucaklayýcý bir paradigmayý hayata geçirmektir. Etnik milliyetçilikten intikam almanýn yolu, birlik ve kardeþlik fikriyatýný insanlarýn gönlüne kazýmaktýr.
Siyasetçi daha aydýnlýk bir gelecek için yapýcý, kuþatýcý, onarýcý bir dil kullanmak durumundadýr.
Bizim dediðimiz, geçmiþteki acýlardan kalkarak kin ve nefret tohumlarý ekilirse bunun sonunun gelmeyeceðidir. Bir noktada durmak ve yeni bir sayfa açmak gerekir. Kýsýr döngüye kendimizi hapsetmemiz, çocuklarýmýzýn geleceðine de ipotek koymak olur.
Helalleþmenin bir gereði de kullanýlan ‘dil ve üslup’u deðiþtirmektir. Ýnanýyorum ki, bu sürecin önemli bir faydasý da düþmanlýðý deðil de siyasi rekabeti öne çýkaran daha erdemli bir dil kullanýlmasý olacaktýr.
