Son yýllarda yürütülen bilimsel araþtýrmalar binlerce yýldýr bir baharat olarak yemeklerimize lezzet katan zencefil rizomunun önemli saðlýk savaþçýlarýndan biri olduðunu ortaya koyuyor. Zencefilin biyolojik etkilerini araþtýran 2 bin kadar bilimsel çalýþmadan bin 500’ü son 10 yýlda yapýlmýþ. Tükürük ifrazýný, mide asidini ve safra salgýsýný artýrýcý özellikleriyle yemeklerde bir lezzet öðesi olmasýnýn ötesinde bilhassa yaðlý besinlerin sindirimine yardýmcý. Spazm giderici özelliðiyle de sindirim sistemini rahatlatýyor. Son yýllarda yangý giderici etkisine baðlý olarak bilhassa romatizma tipi eklem aðrýlarýnýn hafifletilmesinde etkisi klinik çalýþmalarla da ortaya konuldu. Vasýta tutmasý, hamilelik bulantýlarý (dikkat 1 gramdan fazlasý düþüðe yol açabilir), kanser ilaçlarýnýn yol açtýðý bulantý ve kusmalarýn önlenmesinde sýklýkla yararlanýlýyor.
KOLESTEROL ÜZERÝNDE ETKÝLÝ
Yayýmlanan bazý çalýþmalarda zencefilin kan lipit deðerleri (kolesterol, trigliserit, lipoproteinler; HDL, LDL) üzerinde de etkili olduðu görülüyor. Zencefilin bu tip etkileri bulunduðu çeþitli araþtýrma gruplarý tarafýndan ilk olarak deney hayvanlarý üzerinde yürütülen deneysel çalýþmalarla ortaya konulmuþ. 10 hafta süreyle yüksek kolesterollü diyetle beslenen tavþanlara zencefilin alkollü özütünün verilmesiyle doku ve kan lipit deðerlerinin (kolesterol, trigliserit, lipoproteinler ve fosfolipit) düþürülebildiði ve damar sertliði riskinin azaltýlabildiði, bu etkisinin kolestrol tedavisinde kullanýlan ilaç kadar belirgin olduðu gözlemlenmiþ. Bir baþka çalýþmada ise bu defa zencefilin sulu özütünün yine yüksek kolesterol diyetiyle kan lipit deðerleri yükseltilmiþ, deney hayvanlarýnda (sýçan) etkisi incelenmiþ. Ýki ve dört hafta sonra yapýlan deðerlendirmelerde kan lipit profilinin statin grubu ilaçlar kadar etkili bir þekilde düzeltilebildiði, kolesterol, LDL-kolesterol ve trigliseritin düþtüðü ve HDL-kolesterolün yükseldiði bildiriliyor.
Zencefil son 10 yýldýr araþtýrmalarýn da odaðýnda. Yararý ise saymakla bitmiyor: Spazm giderici özelliði var, sindirime yardýmcý oluyor, romatizma aðrýlarýný hafifletiyor, kan lipit ve kolesterol deðerlerini de düzenliyor.
Deney hayvanlarý üzerinde elde edilen bu sonuçlar, bilimsel tasarýma uygun (randomize, çift körlü, plasebo kontrollü) yürütülen bir klinik çalýþmayla da doðrulanýyor. Kan kolesterol ve trigliserit seviyeleri 200 mg/mL’nin üzerinde olan hiperlipidemi hastalarý iki gruba ayrýlýyor. Seçilen hastalardan þeker hastasý, hipotiroidi (düþük tiroid), hamile, peptik ülser hastasý, alkol kullanýcýsý olanlar hariç tutuluyor. 45 hastadan oluþan deney grubuna günde üç defa 1 gramlýk zencefil rizomu taþýyan kapsüller verilirken, 40 hastadan oluþan diðer gruba (plasebo) zencefil yerine etkisiz madde (laktoz) taþýyan ayný görünüþte kapsüller uygulanýyor. Uygulama 45 gün sürdürülüyor. Uygulamanýn baþlangýcýnda ve 45 gün sonra alýnan kan örneklerinde serum lipit deðerleri ölçülüyor. Yapýlan deðerlendirmede her iki grup hastalarýn kanlarýndaki kolesterol, trigliserit, düþük yoðunluklu lipoprotein (LDL) çok düþük yoðunluklu lipoprotein (VLDL) deðerleri karþýlaþtýrýlýyor. Zencefil verilen grupta trigliserit ve kolesterol seviyelerinin belirgin bir þekilde düþtüðü, yüksek yoðunluklu kolesterol (HDL) seviyesinin belirgin bir þekilde artarken, LDL ve VLDL’nin azaldýðý gözlemlenmiþ.
ÇAYI VÜCUDU RAHATLATIYOR
Bu bulgular, zencefil köklerinin özellikle yaðlý ve etli yemeklerin sindirilmesine yardýmcý olmasýnýn yaný sýra bu tip besinlerin kan lipit deðerlerimizde yol açtýðý ve damar sertliðine yol açabilecek artýþlarý önleyebileceðini gösteriyor. O halde, kan lipit deðerleriyle bir sorununuz varsa zencefile günlük yaþamýnýzda daha fazla yer vermeniz yararlý olabilir. Bu tip bir sorununuz bulunmuyorsa da önlem olarak, bilhassa yaðlý ve etli yemeklerden sonra hazýrlayacaðýnýz zencefilli bir çay (içine papatya ve rezene poþeti ilave edilebilir) vücudunuzu rahatlatacaktýr.
