Yaz geldi, geçmek üzere; þunun þurasýnda Eylül’e ne kadar kaldý? Eylül dedin mi; Sonbahar. Sonbaharýn popüler meyvesi ise Nar. Yürütülen bilimsel araþtýrmalar son yýllarda narýn saðlýðýmýz için ne kadar önemli olduðunu ortaya koyuyor.
Tüm dünya toplumlarýnda ortalama yaþam süreleri giderek artýyor. Þüphesiz bu artýþ oraný toplumlarýn geliþmiþlik düzeylerine göre farklýlýk gösteriyor. Günümüzde artýk yaþ dönemlerinin deðiþtiði, 66-79 yaþlar arasýnýn “Orta Yaþ” olarak tanýmlandýðý ifade ediliyor. Ancak ne yaparsak yapalým oksidatf hasarýn vücutta yol açtýðý deðiþiklikleri tam olarak engellemek mümkün olamýyor. Buna baðlý olarak artan yaþ ile birlikte ister istemez saðlýk sorunlarý da artýyor, çeþitleniyor. Artan yaþa baðlý gözlenen en önemli sorunlardan biri de hafýza ve algýlama kapasitesindeki düþüþ. Yapýlan saha çalýþmalarý 65 yaþý üzerindeki her 2-3 bireyden birinin bu tip sorunlarla karþý karþýya kaldýðýný ortaya koyuyor. Burada belirleyici etkenler kalýtým, yaþam þekli, beslenme biçimi, çevresel etkenler; yani ne kadar dikkatli olursanýz, kendinizi korursanýz, risk o kadar düþer. Araþtýrmalar algýlama ve hafýza için alýnacak koruyucu önlemler arasýnda oksidatif hasarý önleyecek ürünlerin (antioksidanlar) önemini ortaya koyuyor. Meyveler ise fenolik bileþikler, karotenoitler, C ve E vitamini gibi antioksidanlar bakýmýndan en zengin kaynaklar.
Amerika’da (ABD) yürütülen bir insan çalýþmasýnda 55-70 yaþlarý arasýnda yirmisekiz birey iki gruba ayrýlarak dört hafta boyunca bir gruba günde bir büyük bardak (225 mililitre) nar suyu, diðer gruba (kontrol) ise ayný görüntü ve lezzette bir içecek verilmiþ. Bireylerin hafýzasýndaki deðiþimi deðerlendirmek üzere araþtýrmanýn baþlangýçýnda ve süre sonunda testler uygulanmýþ. Sonuç olarak nar suyu verilen grupta sözel ve görsel hafýzanýn (Buschke seçici hatýrlama testi) ve serum antioksidan kapasitesindeki (TEAC) artýþýn yaný sýra ürolitin A glüküronit seviyesinin de yükseldiði tespit edilmiþ. Narýn içerisindeki temel etkili bileþen olan elajik asitler (punikalagin gibi) baðýrsaklarýmýzdaki yararlý bakteriler tarafýndan Ürolitin A glüküronitedönüþtürülüyor. Narýn kalp ve damar sistemimiz gibi hafýzamýz üzerindeki yararlý etkisini de bu madde saðlýyor. Beyine artan kan akýmý beyin hücrelerinin daha iyi beslenmesini saðlýyor. Araþtýrýcýlar bu çalýþmada elde edilen bulgularýn daha fazla sayýda kiþi üzerinde kapsamlý olarak incelenerek doðrulanmasý gerektiðini vurguluyor.
Yine Amerika’da yürütülen bir baþka çalýþmada narýn hafýza üzerindeki olumlu etkisi farklý bir açýdan araþtýrýlmýþ. Kalp ameliyatý sonrasý muhtemelen ufak pýhtýlarýn beyine giderek kan akýmýný geçici olarak engellemesi nedeniyle hafýza sorunlarý yaþanmaktadýr. Bu konuda narýn kuvetli antioksidan etkisinin ne derecede yararlý olabileceði araþtýrýlmýþ. Koroner arter baypas veya kapakçýk ameliyatý yapýlacak hastalara ameliyatta bir hafta önceden baþlayarak ameliyat sonrasý 6 hafta süresince günde 2 gram nar özütü içeren kapsül verilmiþ. Diðer gruba ise etkisiz kapsül uygulanmýþ. Hastalara baþlangýçta, ameliyattan 2 hafta ve 6 hafta sonra bir dizi nöropsikolojik testler uygulanmýþ. Yapýlan deðerlendirmede boþ ilaç verilen hasta grubuna göre nar özütü verilen grupta hafýza skorunun belirgin bir þekilde daha yüksek olduðu, hatta nar özütü verilen gruptaki hastalardaki hafýza deðerinin, ayný hastalarýn ameliyat öncesi baþlangýç seviyelerinden bile daha yüksek olduðu bildiriliyor.
Hiç þüphesiz hafýza ve algýlama sorunlarý sadece ileri yaþlarla sýnýrlý deðil; her yaþta birey okuduðu, gördüðü her þeyi hatýrlamak ister. Öðrenciler derste öðretmenin anlattýklarýný veya çalýþýrken okuduklarýný hýzla anlamak, unutmamak ister. Ancak günümüzde “hýz toplumunun” birer ferdi olarak insanlar, bu tip uygulamalarýn yararýný hýzla görebilmek için daha fazla kullanýrsam daha hýzlý etki eder düþüncesine saplanýyor. Hemen zayýflayayým, hemen zeki olayým, hemen güçlü olayým... Daha nice hayaller. Herþey gibi narýn da fazlasý zararlý.
