Hafta içinde bir diyetisyen okuyucumdan aldýðým mesajda, kendisine danýþan birine yeþil çay içmesini önerdiðinde “yeþil çay doðum kontrol haplarýnýn etkisini yok ediyormuþ” diye öneriyi ret ettiðini, bu konuda bilgimin olup olmadýðýný soruyordu. Bu bilginin kaynaðýnýn internet yorumlarý olabileceðini düþündüðümden, yaptýðým incelemede internette kadýnlara yönelik bazý web adreslerinde bu konuda uyarýlara rastladým.
Bu tip uyarýlara yazýlý ve görsel basýnda sýklýkla rastlýyoruz. Bir-iki makale okuyan kiþi hemen yeni yorumlar ve kendince keþifler yapmaya baþlýyor. Aslýnda bilimsel çalýþma sonuçlarýný yorumlamak çok yönlü bilgi birikimi ve hüner ister. Daha önceleri de defalarca belirttiðim üzere bitkisel ürünler (meyve/sebze, bitkisel ilaç ya da içecek) vücudumuzda mideden baþlayarak vücuttan atýlýncaya kadar geçen süreçte farklý pH (asit/alkali koþullarý), enzimlerin ve baðýrsakta yararlý mikroorganizmalarýnýn etkisi ile deðiþime uðrarlar. Ayrýca bitkilerin yüzlerce maddenin karýþýmý olduðunu ve bunlarýn da birbirleri ile etkileþtiklerini de göz önünde bulundurmak gerekir. Bu nedenle deneysel koþullarda (in vitro) ya da deney hayvanlarýnda (in vivo, ex vivo) gözlenen sonuçlarýn insanlar için yorumlanmasý son derece zordur. Yani basit bir matematik iþlemi yapar gibi kesin sonuçlar alýnamaz.
Ýlaçlarýn vücutta nasýlemilip ne kadar sürede ne þekilde vücuttan atýldýðý yapýlan araþtýrmalar ile belirlenir. Ancak yukarýda bahsettiðim gerekçelerle bu tip çalýþmalarýn bitkisel ürünlerde yürütülmesi zordur. Bir fikir edinebilmek amacýyla deneysel olarak (in vitro) ilaç metabolize eden enzimler üzerindeki etkilerine bakýlýr. Ýþte yanlýþlýðýn kökeni burada. Vücutta ilaç metabolize eden enzimler arasýnda sitokrom 3A4 en önemlilerinden biri. Aldýðýmýz ilaçlarýn büyük bir çoðunluðu bu enzim vasýtasýyla vücuttan atýlýr hale getiriliyor. Yeþil çayýn içerisindeki bileþenler (kateþinler, ayný zamanda en önemli etkili maddesi) bu enzimin miktarýný artýrýyor. Enzimin miktarý artýnca da birçok ilaçvücuttan kýsa sürede, yeterince emilip etkisini gösteremeden atýlýyor. Ýþte yukarýda bahsettiðim kadýn köþesinde yer alan bilgilerde de yeþilçayýn doðum kontrol haplarýnýn yaný sýra, þeker ilaçlarý, antibiyotikler, depresyon ilaçlarý, kadýn hormonlarý, kan sulandýrýcýlar, mide ilaçlarý gibi çok sayýda önemli ilacýn etkisini azaltacaðý uyarýsýnýn nedeni bu.
Bu þekilde deney sonuçlarýna itibar edilse, þu an hiçbir baharat, meyve ve sebzeyi tüketmememiz gerekirdi. Mesela, sevdiðimiz bir baharat olan karabiber de ayný þekilde sitokrom 3A4 enzimi üzerine etki ediyor. Ama karabiberi kullanabiliyoruz. Neden? Çünkü etki gösterecek miktarlarda tüketmemiz mümkün deðil. Uzakdoðu toplumlarýnda insanlar yeþil çayý günlük yaþamýn bir parçasý olarak sürekli tüketiyor. Bu durumda oradaki insanlarda hiçbir ilaç yarar gösteremeden vücuttan atýlmasý gerekirdi. En uzun yaþam ortalamasý da Uzakdoðudan geliyor!
Deneysel bulgulara daha geniþ açýdan bakmayý öðrenmemiz gerekiyor. Hiç þüphesiz hiç kimse sadece yeþil çay tüketmiyor. Tüketilen diðer besinlerdeki bileþenlerin yeþil çayýn bu etkisini yok edici özellikte olabileceðini hiç düþündünüz mü? Ýlginç bir örnek vereyim. Uzakdoðuda insanlar ekmek yerine pirinç tüketir, halbuki batý toplumlarýnda pirinç yüksek niþasta oraný nedeniyle diyet programlarýnda yer almaz. Uzakdoðu toplumlarý pirincin yaný sýra yemekte þekersiz yeþil çay içerler. Ýþte püfnoktasýburada. Yeþil çayda bulunan bazý maddeler vücuttaki alfa-amilaz ve alfa-glikozidaz enzimlerini baskýlayarak pirinç niþastasýnýn parçalanarak glikoz þekerine dönüþmesini dolayýsýyla kan þekerinin yükselmesini önler. Ýnce hesabýgörebiliyor musunuz?
Her zaman ifade etmeye çalýþtýðým gibi kýlavuz seçimi önemli!
