Brezilya birkaç yýldýr uluslararasý alanda sürünün dýþýna çýkýyor. Bölgesinde ve yeri geldikçe küresel alanda sesini yükseltiyor, ön sýrayý alýyor. Ve bundan herkes memnun deðil. En son Brezilya, IMF üzerinden Euro Bölgesi’ni salladý. Ayný zamanda IMF de sallandý...
Brezilya, IMF yönetim kurulunda sandalye sahibi. Hem kendini hem de 10 Latin Amerika-Karayip ülkesini temsil ediyor. IMF önceki gün sonu gelmez Yunanistan kurtarma planlarýna ek olarak 2.4 milyar dolar daha verilmesini Yönetim Kurulu’na getirdi. IMF Avrupa’nýn ricasýyla Yunanistan’a zaten 38 milyar dolar vermiþ.
IMF Yönetim Kurulu’nda pazartesi günkü oylamada son yýllarda görülmemiþ birþey oldu: Brezilya bu yardýma itiraz etti. Brezilya delegesi, ülkesi ve temsil ettiði 10 ülke adýna çekimser oy kullandý. Red oyu aðýr kaçardý, -Çekimser- dediler... Karar yine çoðunluk oyuyla geçti, sonra da kýyamet koptu.
Brezilya delegesi gayet köþeli bir açýklama yaptý: Biz bu paralarý Euro Bölgesi’nin isteðiyle kurallarý zorlayarak veriyoruz, ama Yunanistan’da iþler düzelmiyor. Yunanistan ekonomisi sonu olmayan depresyona ve iþsizlik sarmalýna girdi. Buradan çýkýþ olacaðýný söyleyenler de doðru söylemiyor. Hatta Yunanistan’ýn aldýðý paralarý geri ödeyeceðini düþünmek, hayaldir!
Brezilya temsilcisi bir çeliþkiyi yakalamýþ: Biz burada yeni dilim para veriyoruz, ayný gün yayýnlanan IMF raporu da Yunanistan’ýn iflas ihtimalini ele alýyor, bu nasýl iþtir, diye sormuþ.
Gerçekten o gün çýkan IMF raporu, Yunanistan’ýn 2 yýlda en az 11 milyar dolar bütçe açýðý olacaðýný yazýyor. Yunan borcunun kýsmen silinmesi gerektiðini belirtiyor. Ayrýca rapor, Euro Bölgesi desteðini çekerse Yunanistan’ýn iflas ve temerrüt sonucu IMF’ye de borcunu ödeyemeceðini yazýyor.
Brezilya’nýn niyeti Yunanistan’a kötü davranmak, bu ülkeyi mahcup etmek deðil. Ama çýkýþýn iki boyutu var: 1- Euro Bölgesi’nin yuttur-kaydýr ve zaman kazanmaya yönelik oyalamalarýný gün ýþýðýna çýkarýyor. 2- IMF’nin yoksul ve gerçek ihtiyaç sahibi ülkelere destek vermek yerine Avrupa meselelerine taraf olmasýný eleþtiriyor. Her iki durumda da Brezilya küresel aðýrlýk koyuyor. IMF yönetim kurullarýnda benzer itirazlar daha önce de yaþandý, ama hiç böyle açýkça köþeli konuþulmamýþtý.
Euro Bölgesi, Almanya’nýn tercihiyle Yunanistan’a içinden çýkýlmaz bir reçete dayadý, biraz da para verdi ama Yunanistan’ýn bataktan bu þekilde çýkmasý mümkün deðil. Ýþte IMF raporu, meþhur programýn 3. yýlýnda yeniden borç silinmesinden söz ediyor. Yunanistan 6 yýldýr küçülüyor, her türlü çýkmazda, ama bu sürede Almanya ve diðerleri zaman kazanýyor. Brezilya’nýn bu çýkýþý þimdi Yunanistan’ýn durumu, Avrupa’nýn tutumu ve IMF’nin rolünün tartýþýlmasýna yol açacak. Hem de Almanya seçimine haftalar kala.
Brezilya birkaç yýl önce IMF’den borç alma noktasýndan çýktý ve ilk kez IMF’ye Ekim 2009’da 10 milyar borç verdi. 2010’da Türkiye ile Brezilya, Ýran nükleer programý konusunda ortak giriþim baþlattý. Ardýndan Brezilya, geliþmiþ ülkelerin kur savaþýna neden olduklarýný vurgulayýp, büyük merkez bankalarýnýn parasal geniþleme programlarýný eleþtirdi. Dünya Bankasý’na ABD yerine geliþen dünyadan baþkan atanmasýný isteyen ve BRIC içinde IMF-Dünya Bankasý’ndan ayrý bir Kalkýnma Bankasý kurulmasýný destekleyen de Brezilya idi. En son IMF’nin ülke borcu hesaplama yöntemini deðiþtirmesini istiyorlar. Çünkü kendi merkez bankasý hesaplayýnca Brezilya’nýn borcu milli gelirin yüzde 60’ý, IMF heaplayýnca yüzde 80’i.
Brezilya’nýn çýkýþlarý, çok kutuplu dünya için olaðan. Brezilya bölgesel bir güç olarak hareket ediyor... Ama etrafta eski dünyayý özleyenler hâlâ var. Hayat onlara eskiden daha rahattý. Eskiden herkes haddini bilirdi, çýkýntýlýk yapýlmazdý, hele sürünün dýþýna hiç çýkýlmazdý... Neydi o güzel günler.
twitter.com/selimatalayny
