Brezilya birkaç yıldır uluslararası alanda sürünün dışına çıkıyor. Bölgesinde ve yeri geldikçe küresel alanda sesini yükseltiyor, ön sırayı alıyor. Ve bundan herkes memnun değil. En son Brezilya, IMF üzerinden Euro Bölgesi’ni salladı. Aynı zamanda IMF de sallandı...
Brezilya, IMF yönetim kurulunda sandalye sahibi. Hem kendini hem de 10 Latin Amerika-Karayip ülkesini temsil ediyor. IMF önceki gün sonu gelmez Yunanistan kurtarma planlarına ek olarak 2.4 milyar dolar daha verilmesini Yönetim Kurulu’na getirdi. IMF Avrupa’nın ricasıyla Yunanistan’a zaten 38 milyar dolar vermiş.
IMF Yönetim Kurulu’nda pazartesi günkü oylamada son yıllarda görülmemiş birşey oldu: Brezilya bu yardıma itiraz etti. Brezilya delegesi, ülkesi ve temsil ettiği 10 ülke adına çekimser oy kullandı. Red oyu ağır kaçardı, -Çekimser- dediler... Karar yine çoğunluk oyuyla geçti, sonra da kıyamet koptu.
Brezilya delegesi gayet köşeli bir açıklama yaptı: Biz bu paraları Euro Bölgesi’nin isteğiyle kuralları zorlayarak veriyoruz, ama Yunanistan’da işler düzelmiyor. Yunanistan ekonomisi sonu olmayan depresyona ve işsizlik sarmalına girdi. Buradan çıkış olacağını söyleyenler de doğru söylemiyor. Hatta Yunanistan’ın aldığı paraları geri ödeyeceğini düşünmek, hayaldir!
Brezilya temsilcisi bir çelişkiyi yakalamış: Biz burada yeni dilim para veriyoruz, aynı gün yayınlanan IMF raporu da Yunanistan’ın iflas ihtimalini ele alıyor, bu nasıl iştir, diye sormuş.
Gerçekten o gün çıkan IMF raporu, Yunanistan’ın 2 yılda en az 11 milyar dolar bütçe açığı olacağını yazıyor. Yunan borcunun kısmen silinmesi gerektiğini belirtiyor. Ayrıca rapor, Euro Bölgesi desteğini çekerse Yunanistan’ın iflas ve temerrüt sonucu IMF’ye de borcunu ödeyemeceğini yazıyor.
Brezilya’nın niyeti Yunanistan’a kötü davranmak, bu ülkeyi mahcup etmek değil. Ama çıkışın iki boyutu var: 1- Euro Bölgesi’nin yuttur-kaydır ve zaman kazanmaya yönelik oyalamalarını gün ışığına çıkarıyor. 2- IMF’nin yoksul ve gerçek ihtiyaç sahibi ülkelere destek vermek yerine Avrupa meselelerine taraf olmasını eleştiriyor. Her iki durumda da Brezilya küresel ağırlık koyuyor. IMF yönetim kurullarında benzer itirazlar daha önce de yaşandı, ama hiç böyle açıkça köşeli konuşulmamıştı.
Euro Bölgesi, Almanya’nın tercihiyle Yunanistan’a içinden çıkılmaz bir reçete dayadı, biraz da para verdi ama Yunanistan’ın bataktan bu şekilde çıkması mümkün değil. İşte IMF raporu, meşhur programın 3. yılında yeniden borç silinmesinden söz ediyor. Yunanistan 6 yıldır küçülüyor, her türlü çıkmazda, ama bu sürede Almanya ve diğerleri zaman kazanıyor. Brezilya’nın bu çıkışı şimdi Yunanistan’ın durumu, Avrupa’nın tutumu ve IMF’nin rolünün tartışılmasına yol açacak. Hem de Almanya seçimine haftalar kala.
Brezilya birkaç yıl önce IMF’den borç alma noktasından çıktı ve ilk kez IMF’ye Ekim 2009’da 10 milyar borç verdi. 2010’da Türkiye ile Brezilya, İran nükleer programı konusunda ortak girişim başlattı. Ardından Brezilya, gelişmiş ülkelerin kur savaşına neden olduklarını vurgulayıp, büyük merkez bankalarının parasal genişleme programlarını eleştirdi. Dünya Bankası’na ABD yerine gelişen dünyadan başkan atanmasını isteyen ve BRIC içinde IMF-Dünya Bankası’ndan ayrı bir Kalkınma Bankası kurulmasını destekleyen de Brezilya idi. En son IMF’nin ülke borcu hesaplama yöntemini değiştirmesini istiyorlar. Çünkü kendi merkez bankası hesaplayınca Brezilya’nın borcu milli gelirin yüzde 60’ı, IMF heaplayınca yüzde 80’i.
Brezilya’nın çıkışları, çok kutuplu dünya için olağan. Brezilya bölgesel bir güç olarak hareket ediyor... Ama etrafta eski dünyayı özleyenler hâlâ var. Hayat onlara eskiden daha rahattı. Eskiden herkes haddini bilirdi, çıkıntılık yapılmazdı, hele sürünün dışına hiç çıkılmazdı... Neydi o güzel günler.
twitter.com/selimatalayny
