Son yýllarda saðlýkta popüler uygulamalardan birisi de hindistan cevizi yaðý. Her þeye çare mucizevi ürün þeklinde lanse ediliyor. Üç yýldýr aralýklarla bu konu hakkýndaki düþüncelerimi yazarým. Çünkü çalýþtýðým alan olan Alzheimer hastalarýna da pazarlanan bu ürün, birçok hastamda ciddi sýkýntýya yol açtý. Eðer bir ürünün her þeye iyi geldiði söyleniyorsa ona þüpheyle yaklaþmakta fayda var. Bilimsel dayanaklarýný sorgulamak, hakkýnda yapýlmýþ çalýþmalarýn sonuçlarýný dikkatle incelemek gerek. Geçtiðimiz haftalarda Harvard Üniversitesi profesörlerinden Dr. Karin Michels hindistan cevizi yaðýný “saf zehir” olarak tanýmladý. Peki hindistan cevizi yaðý bu kadar iddialý bir karalamayý hak ediyor mu? Önce Dr. Michels’in “Hindistan Cevizi Yaðý ve Diðer Beslenme Hatalarý” baþlýklý konuþmasýndan kýsaca bahsedeyim. Hindistan cevizi yaðý doymuþ yað yani kalp-damar hastalýklarý riskini artýran yað türlerinden bir tanesi. Hatta oda sýcaklýðýnda yüzde 80 civarýnda doymuþ yað içerdiðini, bu miktarýn yüzde 40 oranýnda doymuþ yað içeren domuz yaðýndan bile fazla olduðunu belirtiyor. Doymuþ yað içeriðinden dolayý LDL kolesterolü yükselten bu yað kalp damar hastalýklarý açýsýndan çok riskli. Kardiyolog Dr. Robert Segal ise hindistan cevizi yaðýnýn tereyaðý ve domuz yaðýndan daha fazla doymuþ yað içerdiði için kalp hastalýklarýna zemin hazýrladýðýný belirtiyor. Peki bu uyarýlar yeni mi yapýlýyor? Hayýr. Ýki yýl önce Amerikan Kalp Birliði ve Ýngiliz Alzheimer Birliði de benzer uyarýlarda bulunmuþtu. Hatta Amerikan Kalp Birliði yaptýðý açýklamada “Hindistan cevizi yaðýnýn saðlýk için faydalý olduðu ile ilgili söylemler kime ait bilmiyoruz ama bize ait olmadýðýný biliyoruz. Hiçbir bilimsel dayanaðý olmayan bu yazýlara itibar etmeyiniz.” diye belirtmiþti.
BÝLÝMSEL BÝR DAYANAÐI YOK
Þimdi gelelim benim alaným yani nörolojide hindistan cevizi yaðý kullanýmýna. Bunu en çok Alzheimer hastalýðý ile ilgili duymuþsunuzdur. En baþta þunu belirteyim ki; Alzheimer hastalarýnda hindistan cevizi yaðý kullanýmý kesinlikle alternatif bir tedavi yöntemi deðildir. Peki neye dayanarak Alzheimer hastalarýna hindistan cevizi yaðý öneriliyor? Beyin enerji kaynaðý olarak glikozu kullanýr. Eðer ortada glikoz yoksa alternatif enerji kaynaðý olarak keton cisimciklerini kullanýr. Hindistan cevizi yaðý orta zincirli yað asidi içerir ve kolayca keton cisimciklerine dönüþür. Alzheimer hastalýðýnda beyin hücrelerinde insülin duyarsýzlýðý geliþtiði için glikoz kullanýmý kýsýtlanýr bilgisinden yola çýkarak Hindistan cevizi yaðý önerilmektedir. Bu yaðýn satýþýný yapan firmalarýn söylemlerine göre, glikozu kaynak olarak kullanamayan beyin hücreleri, hindistan cevizi yaðýnýn parçalanmasý ile ortaya çýkan keton cisimciklerini yakýt olarak kullanacaktýr. Ancak bu söylemin hiçbir bilimsel dayanaðý yok.
HÝNDÝSTAN CEVÝZÝ YAÐI ALZHEIMER HASTALARINA NASIL ZARAR VERÝR?
- Doymuþ yað oraný en yüksek yaðlardan olan hindistan cevizi yaðý, kan kolesterol düzeyini yükseltir, kalp hastalýklarý ve inme olasýlýðýný artýrýr. (Amerikan Kalp Birliði’nin açýklamasýndan)
- Hafýza ile ilgili önemli bir aracý molekül olan asetilkolini parçalayan enzimi artýrýr. Halbuki Alzheimer hastalýðýnda kullanýlan ilaçlarýn bir tanesi bu enzimi yok etmek içindir. (Ýngiliz Alzheimer Birliði’nin açýklamasýndan)
- Ýçerdiði K vitamini dolayýsýyla, kan sulandýrýcý ilaç kullananlarda fazla miktarda alýndýðýnda, ilacýn etkisini azaltacak ve felç gibi hastalýklarý tetikleyecektir.
- Diyabet (Þeker) hastalarýnýn kesinlikle kullanmamasý gerekir. Kalp hastalýðý riski yüksek olan diyabet hastalarýnda, kan kolesterol düzeyi artýþý ile risk daha da artacaktýr.
- Barsak düzenini bozar, ishal ve elektrolit kaybýna yol açabilir.
- Ciddi boyutlara varabilecek alerjik reaksiyon yapabilir.
Bence Prof. Dr. Karin Michels Hindistan cevizi yaðýný ‘saf zehir’ olarak tanýmlarken biraz abartýlý bir söylemde bulunarak konuya dikkat çekmek istemiþ. Çünkü bu iþ çýðrýndan çýkan bir hal almaya baþladý. Ben Alzheimer hastasý ve hasta adaylarýna Hindistan cevizi yaðý tüketmek yerine diyetlerine bir miktar Hindistan cevizinin kendisini dahil etmelerini öneriyorum. Hindistan cevizinin ayný ananas, yer fýstýðý, siyah üzüm, keten tohumu gibi beta amiloid plaklarýnýn birikimini önleyici etkiye sahip olduðunu iddia eden çalýþmalar mevcut. Ama tabi ki bunlar birer tedavi metodu deðil. Yaðý kaþýk kaþýk içmek yerine doðal olaný tüketmek zararlý etkilerinden korunmamýzý hem de olasý faydalarýndan yararlanmamýzý saðlar.
HAFTANIN NÖROBÝLGÝSÝ
Ýki yaþýndan önceki anýlarýmýzýn çoðunun kurgu olduðunu biliyor muydunuz?
Etrafýnýzda en eski anýsý iki yaþýndan önce olan insanlar tanýmýþsýnýzdýr. Bilim dünyasý bunun mümkün olmadýðýný söylüyor. Örneðin henüz bir yaþýnda yürütecinizde parkta oynarken aniden bir köpeðin gelip yüzünüzü yalamasýný hatýrlýyor olabilirsiniz. Muhtemelen böyle bir aný oluþturmanýza sebep olan þey ailenizin tekrar tekrar size bu olayý anlatmasý. Çünkü iki yaþýna hatta bazý kaynaklara göre üç yaþýna kadar bellek ana merkezimiz olan hipokampus tam geliþmez. Hücreler arasý baðlantýlar tekrar tekrar kurulur, yeni hücreler oluþurken hücrelerin bir kýsmý da yok olur. O yüzden anýlar kýsa süreli hafýzada tutulur. Ýki yaþýndan önceki anýlarýn çoðu ailemizin ve yakýnlarýmýzýn bize anlattýklarýndan ibarettir. Ama biz onlarý kendimiz yaþamýþ gibi hissederiz.
