Dardýr, hüzünlü bir geçiþtir orasý. Hipermarketlerdeki ‘satýn almasýz çýkýþ’ alýþveriþ yapmaya gücü yetmeyenleri afiþe eder. Aklýma zenciler gelir oradan geçerken. Bir dönem otobüste beyazlara yer vermek zorunda olan ama sonra haklarýný elde eden zenciler...
Hipermarketlerde ‘satýn almasýz çýkýþ’ diye bir gerçek var. Eðer alýþveriþ yapmaya gücünüz yetmediyse ve marketten hiçbir ürün almadan çýkýyorsanýz, satýn almasýz çýkýþtan geçmeniz gerekiyor. Bir þeyler satýn alan insanlar gibi kasalarýn olduðu yerden geçmeniz yasak. Resmi geçit yapar gibi yüzlerce insanýn ortasýnda tek sýra geçiyorsunuz oradan. Sizi afiþe ediyorlar “Sekiz bin metrekarelik alanda, yüzbinlerce ürün içinden alacak bir þeyler bulamayan, buna parasý yetmeyen bu adamý iyi tanýyýn, bu suratý hafýzanýza iyi kazýyýn!” der gibiler. “Çantanýza poþetinize mukayyet olun, bu adamý dýþarýda görürseniz derhal oradan uzaklaþýn!” mesajý veriyorlar adeta. Günahtýr.
Satýn almasýz çýkýþ... Hüzünlü bir geçiþtir orasý. Dardýr. Yanýnýzda biri varsa arka arkaya geçmek zorundasýnýzdýr. Çünkü o sýrada gözünü üzerinize dikmiþ güvenlik görevlisi elinizi kolunuzu net bir þekilde seçebilmelidir. “Acaba marketten bir þey yürüttü mü bu tipsiz?” der gibi süzer. Para basarken yakalanmýþ dolandýrýcýlar gibi yüzünüzü saklamaya çalýþýrsýnýz.
AKLIMA ZENCÝLERÝ GETÝRÝYOR
Her satýn almasýz çýkýþtan geçtiðimde aklýma zenciler gelir. ABD’de bir dönem zencilerin otobüste oturmalarý yasaktý. Kanunen beyazlara yer vermek zorundaydýlar. Tahminen zencilerin atletik yapýlarý dolayýsýyla otobüsün ani fren ve virajlarda savrulmasýndan etkilenmeyeceðini düþünmüþ olmalý ABD’liler. Fakat bir gün Rosa Parks isimli zenci kadýn kendisinden yer isteyen beyaz bir kadýna karþý çýktý ve ona yerini vermedi. “Cýk cýk, beyazlara hiç saygý kalmamýþ, ayýp ayýp” demekle yetinmedi beyaz kadýn. Ýþin peþini býrakmadý ve Rosa Parks’ýn mahkemeye çýkartýlýp sonrasýnda mahkum edilmesini saðladý.
Parks’ýn hapse düþmesinin ardýndan baþlayan protestolar bütün ülkeye yayýldý ve sonunda Federal Mahkeme bu ayrýmcýlýðý bitiren karara imza attý. Artýk zenciler otobüslerde beyazlara yer vermek zorunda deðildi. Bu yeni duruma alýþamayýp bunalýma giren ve sonu intihara kadar varan psikolojik rahatsýzlýklar geçiren beyazlar oldu. Onlarýn acýsýný yüreðimin en derinlerinde paylaþýyorum.
ABD’de zenciler haklarýný elde ettiyse Güney Afrika’da bitmez denen Apartheid sona erdiyse hipermarketlerdeki ayrýmcýlýk da sona erebilir. Bu ötekileþtirici, kalp kýrýcý, insaný yaralayan uygulama tarihe karýþabilir. Ben inanýyorum ki ürün satýn almayanlarýn da satýn alanlarla ayný kasadan geçtiði gün çok daha huzurlu bir ülke olacaðýz.
Geleceðimiz bu çocuklara emanetse yandýk!
ÇOCUKLARI görünce insan ümitsizliðe kapýlýyor. Geleceðimiz gerçekten bunlara mý emanet? Geçen gün üç yaþýndaki yeðenim her türlü ýsrara raðmen öksürük þurubunu içmeyi reddediyordu. Annesi altýndan girdi, üstünden çýktý ama yalvarmayla baþlayýp tehdit ve þantaja hatta yer yer aðýr ifadeler kullanmaya kadar varan ikna çabalarý sonuç vermedi. Velet þurubu içmiyordu ve eften püften hayatýnda kendine bunu misyon edinmiþti. Ýdealist yaklaþtý, her türlü baskýya göðüs gerdi ve þurubu içmedi.
Peki sonra ne oldu?
Ben “Hadi bakalým kim aðzýný daha çok açabilecek?” dedim. “Ben!” diye baðýrdý. Ýkimiz de aðzýmýzý açtýk, ben aðzýmý daha çok açmýþ olmama raðmen annesi tarafsýzlýðýna gölge düþürecek bir hareketle þurubu velede verdi.
Benim için sorun deðil, haksýzlýða uðramýþ da olsan kaybettiðinde vakarýný korumak önemli. Fakat asýl mevzu þu: Bu kadar kolaysýnýz iþte. Hani o esip gürleyen “Ben þurup içmem” diyen çocuk nerede? Tarihin en basit numarasýný yedi. Saniyesinde yuttu þurubu. Bir de pis pis sýrýtttý bana. Yendim havalarýnda. Birincisi yenmedin, ben daha çok açmýþtým aðzýmý. Ýkincisi övündüðün þeye bir bakar mýsýn? Aðzýný daha fazla açma yarýþmasý. Bu kadar lüzumsuz, ileride hiçbir iþine yaramayacak bir titr, bir baþarý öyküsü.
Bu olaya þahit olduktan düþüncelere daldým. Geleceðimiz hakikaten bu tiplere mi emanetti? Yeðenimin oyuncaklarýný bir tekmeyle daðýttýktan sonra üzgün bir ifadeyle orayý terk ettim. Aðzýný o kadar açabilen çocuk oyuncaklarýný da pekala toplayabilirdi.
