Ýsrail geçen hafta ayný günde iki ülkenin sýnýrlarýný ihlal etti.
Lübnan'ýn baþkenti Beyrut'da Hizbullah'ýn iki numarasýna, Ýran'ýn baþkenti Tahran'da HAMAS'ýn bir numarasýna suikast düzenledi.
Evet iki ülkenin sýnýrlarýný ihlal ederek operasyon düzenledi.
Egemen ülkeler bu tür operasyonlara karþý güçlü tepki verirler.
Ýran ve Lübnan ne tepki verdiler ve ne yapabilirler?
Ýran, dini liderinden devrim muhafýzlarýna kadar çok sert tepki verdiler. Cevabýn çok aðýr olacaðýný söylediler.
Aslýnda her iki suikast doðrudan Ýran'ý hedef alýyordu.
Çünkü suikast Beyrut'ta yapýlmýþ olsa da, Hizbullah Ýran'ýn doðrudan desteklediði bir örgüt.
Ýsmail Heniyye suikastý ise Ýran'ýn kalbi baþkent Tahran'da düzenlendi.
Ýran ilan ettiði gibi çok aðýr cevap verebilir mi?
Bekleyip göreceðiz.
Ancak daha önce verdiði benzer tepkiler göz önünde bulundurulduðunda genel kanaatin Ýran'ýn aðýr cevap veremeyeceði istikametinde olduðunu görüyoruz.
Ýran cevap verecekse yine ya Hizbullah ya da Husiler aracýlýðýyla bir þeyler yapabilir.
Bu ne kadar caydýrýcý olur onu da bekleyip göreceðiz.
Peki Lübnan Ýsrail'e cevap verebilir mi?
Maalesef Lübnan'ýn devlet olarak öyle bir gücü yok. Çünkü öyle bir orduya sahip deðil.
Geçmiþte mesela 2006 yýlýnda Ýsrail günlerce Beyrut'u bombalarken bile cevap veremedi.
Lübnan'da hem güçlü bir ordu yok hem de güçlü cevap verecek siyasi yapýya sahip deðil.
Cumhurbaþkaný Maruni, baþbakan Sünni Müslüman, meclis baþkaný Þii Müslüman olan bakanlýklarýn ve önemli mevkilerin cemaatler arasýnda paylaþýldýðý bir sistem var.
1989 yýlýna kadar Maruni aðýrlýklý bir yönetim vardý. Diðer cemaatler yetkisiz ve etkisiz görünüyordu.
Nitekim iç savaþ kaçýnýlmaz olmuþtu.
14 yýl süren bir iç savaþtan sonra 1989 yýlýnda Taif'te yapýlan bir anlaþmayla devlet bürokrasisinde eþit paylaþým getirildi.
Meclis sandalyeleri Müslümanlarla Hristiyanlar arasýnda eþit paylaþýlýyor.
Bakanlýklar da eþit paylaþýlýyor.
Dört önemli bakanlýk (dýþiþleri, içiþleri, adalet ve savunma )dört büyük cemaat (Katolik, Ortodoks Sünni Þii) arasýnda paylaþýlýyor.
Devletin yüksek börokratik makamlarý ise 10 cemaat arasýnda paylaþýlýyor.
Maruniler 43, Katolik Rumlar 13, Ortodoks Rumlar 11, Ortodoks Ermeniler 3, Aleviler 2, Mesihi azýnlýk 1, Latinler 1, Sünni Müslümanlar 34, Þii Müslümanlar 33, Dürziler 12 bürokratik makama sahip oluyor.
Bu makamlar isim isim belli. Bu sütun onlarý yazmaya elveriþli deðil.
Denge saðlanmaya çalýþýlmýþ.
Mesela Genel Kurmay Marunilerde, iç güvenlik Sünnilerde.
Lübnan'da böyle bir yapý var.
Bu yapý býrakýn Ýsrail'e cevap vermek ülkenin en önemli sorunlarýný bile çözümsüzlüðe terk etmiþ görünüyor. Hele liman patlamasýndan sonra problemler iyice katmerleþmiþ.
Mesela baþkent Beyrut'a bile birkaç saatliðine ancak elektrik verilebiliyor.
Ama hayat devam ediyor.
Halk çözümü kendisi üretmiþ. Her sokak baþýnda bir güçlü jeneratör kurmuþlar, sokaktaki evler kablo çekerek ve okuma saati kurarak o jeneratörden elektrik alýyor ve kullandýðý miktara göre jeneratör sahibine ödeme yapýyor.
Dolayýsýyla kendi iç iþlerini düzenleyememiþ bir devletin Ýsrail e cevap vermesi imkân harici.
Lübnan'da Ýsrail'e cevap verebilecek tek silahlý güç Hizbullah'týr.
Evet Hizbullah Lübnan ordusundan daha güçlü ve Ýsrail'e karþý savaþabilecek güce sahip. 2006 yýlýnda Ýsrail ordusunu aðýr bir yenilgiye uðrattýðýný tüm dünya gördü.
HAMAS 7 Ekim operasyonunda Hizbullah'tan ve Ramallah'tan (FKÖ) gereken desteði görmediðini açýklamýþtý!
Hizbullah demek Ýran demektir!
Ýran eðer aðýr bir cevap verecekse bunu ancak Ýsrail'e sýnýrý bulunan Hizbullah vasýtasýyla verebilir!(Aslýnda Ýran'ýn Suriye'de de çok sayýda milisleri var ama Suriye'den saldýrma ihtimali yok denecek kadar zayýf. Husiler ise sýnýrda deðil)Hizbullah bugüne kadar zaman zaman Ýsrail'e füzeler gönderdi ve 500 cana mal olan saldýrýya da uðradý.
Fakat bu saldýrýlarýn hiçbiri Ýsrail'i caydýrýcý güçte olmadý!
Bu kriz inþallah bölgesel bir savaþa evrilmez.
