Hollanda parlamentosu 150 sandalyeden oluþuyor.
Hükümetin güvenoyu için 76 çoðunluða ihtiyacý var.
Baþbakan Mark Rutte'nin liberal-sað VVD’si (41) ile sosyal demokrat Ýþçi Partisi (38) 2012’de koalisyon kurmuþtu.
Kaybedenler:
- VVD 8 kayýpla 33 milletvekiline düþtü.
- Ýþçi Partisi ise 29 kayýpla 9 milletvekiline geriledi.
- Sosyalist Parti 1 kayýpla 14 milletvekili aldý.
Kazananlar:
- Aþýrý sað Ýslam/göçmen karþýtý Geert Wilders’in PVV’si milletvekili sayýsýný 15’ten 19-20’ye çýkardý.
- Son dönemde Ýslam karþýtý söylemlere dönen Hristiyan Demokratlar milletvekili sayýsýný 13'ten 20'ye yükseltti.
- Sol liberal ve AB yanlýsý Demokratlar (D66) da sandalye sayýsýný 12’den 20'ye çýkardý.
- Yeþil Sol ise büyük bir baþarýyla sandalye sayýsýný 4’ten 16'ya yükseltti.
- Ýþçi Partisi’nden ayrýlan Türkiye ve Fas kökenli göçmenlerin kurduðu DENK 3 koltuk kazandý.
- Bir enteresan sonuç; kadýnlarýn oy verme hakkýnýn alýnmasýný isteyen, kadýn üye kabul etmeyen Kalvinist Politik Parti (SGP) 3 milletvekili çýkardý.
Nedenler:
- Wilders’in ýrkçý, Ýslam/göçmen karþýtý çýkýþlarýyla yükseliþi, iktidar ortaðý merkez ve muhalefetteki sað partileri etkiledi. (Anketler, Wilders’in PVV’sini en az 30 milletvekili çýkaracak þekilde birinci parti olacaðýný gösteriyordu.)
- Ýktidar ortaklarý ve muhalefetteki sað partiler, bu yükseliþe karþý çýkmak yerine ondan yararlanmayý tercih etti, söylemlerini ‘saða’ kaydýrdý.
- Baþbakan Rutte, Türkiye’nin Hollanda’daki Türklere referandum bilgilendirmesi yapmasýný ‘sað popülist oylarý tutmak’ için kullandý. Bir ölçüde de baþarýlý oldu. Reuters’in görüþ aldýðý siyaset bilimci Cas Muddle bunu, “Türkiye Cumhurbaþkaný, Rutte’ye güzel bir hediye verdi” diye yorumladý.
- Hükümet ortaðý Ýþçi Partisi ise ýrkçý ve Ýslam karþýtý söylemlere teslim olmamakla birlikte ona karþý alternatif bir söylem geliþtiremediði için göçmen kökenli seçmenleri kaybetti.
(Türkiye'nin AB müzakerelerinin dondurulmasýný isteyen raporu yazan ve “Erdoðan’a seçim hediyesi vermeyelim” diyen Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Kati Piri ile Türk bakanlara karþý tavrýyla tepki çeken Rotterdam Belediye Baþkaný Ahmed Aboutaleb de Ýþçi Partili. Ýþçi Partisi, Türkiye Barolar Birliði Metin Feyzioðlu’nun Hollanda’da ‘hayýr’ kampanyasý yapmasýný da saðlamýþtý.)
- Sandýk baþý anketlere göre, Rutte'ye oy verenlerin yüzde 81'i ekonomiyi iyi buluyor (2016'da büyüme yüzde 2,1); yüzde 34'ü ise Türkiye ile yaþanan krizin baþarýlý yönetildiðini düþünüyor.
Deðerlendirme:
- Liberal-sað VVP seçmeninin büyük kýsmý ekonomik ve (Türkiye ile krizin de etkisiyle) ‘saðcý’ gerekçelerle partisini desteklerken; bir kýsmý ‘saðcýlýðýný’, bir kýsmý da ‘liberalliðini’ yeterli bulmadý ve ‘asýl sað’a (Wilders, Hýristiyan Demokratlar) ve ‘asýl sol-liberaller’e (Yeþil Sol, Sosyalist, AB yanlýsý D66) gitti.
- Wilders radikalliðinin seçmendeki karþýlýðý yüzde 20’lerde netleþti, köpüðü ‘Wilders kadar aþýrý olmayan’ Ýslam/yabancý karþýtý Hýristiyan Demokratlar’a yöneldi.
- Baþbakan Rutte’nin dediði gibi Hollandalýlar ‘yanlýþ popülizme’ ölçülü bir ‘dur’ mesajý verdi ama ‘popülizme’ karþý çýktýðý da söylenemez. Zira Wilders'in PVV'si Rutte'nin VVD'sinden kopmuþtu, bugün toplamda 53 sandalyeleri oldu!
Ýyi tarafý;
- Hollanda seçmeninin yarýsý yabancý/Ýslam karþýtlýðýna -en azýndan þimdilik-kaymadý. Bu, ‘ortanýn saðý’ný yeniden düþünmeye sevk edebilir.
- DENK, seçmenin yüzde 10’undan fazlasýnýn oy kullandýðý iki büyük kentte Wilders kadar (Rotterdam’da yüzde 8.1, Amsterdam’da yüzde 7.5) oy aldý.
-Wilders ise bu kentlerde ortalama yüzde 33.5’ten 7.5’e sert bir düþüþ yaþadý. Bu iki kentin kozmopolit yapýsý ‘yabancý karþýtý’ partiyi düþürürken ‘göçmen partisi’ne destek verdi.
Sonuç:
Hollanda’yý þimdi en az 4 partili bir koalisyon bekliyor. Birinci partinin lideri Baþbakan Rutte, Wilders'le koalisyon kurmayacak. Sol ortaklý bir koalisyon bekleniyor.
Hollanda siyasi aklý, Türk ve Fas kökenlilerin kurduðu DENK’i de hükümete alarak bir ‘radikal sað’a bir ‘radikal mesaj’ verir mi?
Radikal saðcýlýðý ‘yönetmek’ istiyorlarsa mümkün;
Ama ondan ‘yararlanmayý’ tercih ederlerse deðil…
Hollanda’da ne olursa olsun, Avrupa’daki siyasi eðilim için asýl gösterge Fransa’da cumhurbaþkanlýðý seçimlerinde (23 Nisan) Marie Le Pen'in alacaðý sonuç olacak.
