HSYK seçimleri nedir?
Aslýnda Hakim ve Savcýlar Yüksek Kurulu’nun 22 üyesinden 10’unu belirleyecek seçimdir.
-Neden 10 üye?
HSYK’nýn üye yapýlanmasý þöyle:
- 2 kiþi ‘doðal üye’. Baþkan (Adalet Bakaný) ve Adalet Bakanlýðý Müsteþarý.
- 4 Üye Cumhurbaþkaný tarafýndan atanýyor. (Avukatlardan 2, üniversitelerden 2 üye.)
- 1 Üye Adalet Akademisi’nden geliyor. Yani 7 üyeyi siyasi irade belirliyor. Avrupa ülkelerinde üyelerin çoðu veya tamamýný parlamentolar, hükümetler veya Kral atýyor.
- 3 Üye Yargýtay;
- 2 Üye de Danýþtay üyeleri arasýndan seçimle belirleniyor.
- 7 Üye adli yargýdaki kürsü hakimleri ve savcýlar tarafýndan kendi aralarýndan;
- 3 Üye de idari yargýdaki kürsü hakimleri ve savcýlar tarafýndan kendi aralarýndan seçiliyor.
Asýl heyecanýn yaþandýðý seçim de bu son iki seçim. Bu seçim 2010 referandumuyla Anayasa’ya girdi.
-Yargýtay’ýn kendi içindeki seçimi erkene aldýðý iddiasý doðru mu?
Doðru. Yargýtay Baþkaný Ali Alkan, 25 Aðustos’ta Erdoðan’ý ziyaretinde, Yargýtay’da 3 HSYK üyeliði için yapýlacak seçimin, “12 Ekim’de kürsü hakimleri ve savcýlarýn yapacaðý seçimi etkilememesi amacýyla” 13 Ekim’de yapýlacaðýný söylemiþti. Ancak seçim 22 Eylül’de yapýldý. Bu da “hakim savcýlarýn seçimini etkileme amaçlý” diye yorumlandý.
-Hangi gruplar yarýþýyor?
Yargýda Birlik Platformu ve Yarsav gibi bilinen kamuya açýk oluþumlarýn yedekle birlikte 11’er kiþilik listeleri; Demokrat Yargý Derneði’nin ise 1 adayý var. Kamuya açýk olmayan ancak yargý camiasýnda ‘paralel yapý listesi’ olarak bilinen 11 kiþilik bir liste daha seçime giriyor. Bunlarýn dýþýnda 4-5 aday daha var.
-Bu adaylar baðýmsýz mý?
Özellikle tanýnmýþ bazý isimlerin ‘paralel yapý’ teþviðiyle aday olduðu iddia ediliyor. Bu iddiayý, adaylarýn, medyaya da yansýyan seçim gezileri, konuþmalarý, kendilerine destek veren gruplar da güçlendiriyor.
-Bu iddialarýn kanýtý ne?
Bu gruplardaki isimlerin yargý camiasýndaki tanýnýrlýklarý en önemli gösterge. Ayrýca, 2010 sonrasý oluþan HSYK’nýn daire oluþumlarý, mahkemelere yapýlan hakim savcý atamalarý ve görevlendirilmeleri; yüksek yargýdaki seçimlerde blok oy kullanýlmasý. (Buna Yargýtay’daki iç seçimlerde blok olarak 150 boþ oy kullanýlarak, adaylara ‘bizimle hareket ederseniz bu oy size gelebilir’ mesajý verilmesi örnek gösterilir.)
-‘Paralel yapýdan olanlar/birlikte hareket edenler’ ve ‘paralel yapýya karþý olanlar’ þeklinde bir bloklaþma mý var?
Doðru. Bütün adaylar ve onlarý destekleyen oluþumlar ‘yargý baðýmsýzlýðý ve tarafsýzlýðý’ hedeflerini vurguluyor. Farklýlýðý iki ana konu belirliyor: HSYK’nýn yapýsý, 17-25 Aralýk operasyonlarýnýn darbe olup olmadýðý ve hükümetle iliþkiler.
Yargýda paralel yapýlanmaya karþý olan grup Yargýda Birlik Platformu. HSYK’nýn 2010’da oluþan yapýsýnýn 3 yýllýk icraatýyla ‘bir grubun egemenliðini’ ortaya koyduðunu savunuyor; bu iddialarýný hakim-savcý alýmlarý, atamalarý ve görevlendirmelerine iþaret ederek destekliyorlar. Kendilerinin ise kimsenin kendini dýþlanmýþ saymayacaðý bir aday listesi çýkardýklarýný savunuyorlar. Hükümetle iliþkiler konusunda da, özlük haklarý ve idari bakýmdan bu iliþkinin gerekli ve önemli olduðunu, ancak yargýsal faaliyetlerde ne hükümetin, ne de bir grubun etkinliðinin kabul edilemez olduðunu vurguluyorlar. Her iki iddialarýný da, adaylarýnýn yargý camiasýnda bu yönleriyle tanýnan isimler olmasýna dayandýrýyorlar.
Diðer gruplarýn ve adaylarýn çoðunluðu da HSYK’nýn bir grubun hakimiyetine girdiði, çok sayýda hakim-savcýnýn sudan gerekçelerle dýþlandýðý ve grup kadrolaþmasý yapýldýðý konusunda hemfikir. Ancak öte yandan hükümetin HSYK’yý istediði þekilde yapýlandýrmaya çalýþtýðýný da savunuyorlar.
-Hükümetle baðlantý hangi gerekçelerle kuruluyor?
Burada belirleyici unsur 17-25 Aralýk operasyonlarýna yönelik deðerlendirme. YBP, bu operasyonlarý “HSYK tasarýmý ve güvencesi ile yapýlan bir operasyon” olarak görüyor; yolsuzluk iddialarýnýn operasyona bahane yapýldýðýný; iddialarýn araþtýrýlabilmesi için de HSYK yapýsýnýn deðiþmesi gerektiðini savunuyor. Diðer gruplarý da sýrf ‘hükümet karþýtlýðý’nda ittifak etmekle suçluyor.
Diðer gruplar ise ‘operasyon’a karþý hükümetin aldýðý idari tedbirleri ve yargýda açýlan soruþturmalarýn ‘yargýya müdahale’ olduðunu savunuyor. Ayrýca, YBP’nin hakim-savcýlarýn özlük haklarý konusunda hükümet nezdindeki sonuç alan (maaþ zammý, sicil affý vb.) giriþimleri de ‘hükümetle iþbirliði’ olarak deðerlendiriliyor.
-Seçimi YBP listesi kazanýrsa ‘paralel’ iddiasýyla binlerce hakim savcýnýn meslekten atýlacaðý iddiasý doðru mu?
Bu mümkün deðil. Ancak hukuk dýþý dinleme, soruþturma ve operasyon yapmakla suçlananlar hakkýndaki soruþturmalarýn sonuçlarý olacak.
-Bazý adaylar ve destekçileri gruplarýn hakim-savcýlardan tehditle oy istediði doðru mu?
Bu yönde ciddi iddialar ve bu anlamda yorumlanabilecek konuþmalar var. Ancak yargýsal faaliyetleri bakýmýndan baðýmsýz olan hakim-savcýlarýn tehditlerden etkilenmesi düþünülemez.
-Hükümet tehdit ediyor mu?
Hakim-savcýlarýn hükümetle tek baðlantýsý özlük haklarýdýr. Hükümetler de bütün yargý camiasýna yönelik olumsuz bir tasarrufta bulunamazlar. Ancak görevlendirme/görevden alma, inceleme/soruþturma açma, cezalandýrma ve meslekten atma yetkisi HSYK’dadýr.
-Bu seçim bir iktidar seçimi mi?
Hayýr. Bu seçim hakim-savcýlarýn seçimidir. HSYK’nýn adil, tarafsýz ve baðýmsýz olmasý öncelikle hakim-savcýlarýn meselesidir.
-Neden ‘hükümet yargýsý’ eleþtirisi yapýlýyor?
YBP, bu eleþtirinin yargýda
paralel yapý hakimiyetini perdeleme amacýyla yapýldýðýný savunuyor.
