Birkaç gün önce "kredi kartlarýna taksit kaldýrýldý" biçiminde bir haber çýktý. Maliye Bakaný bizzat yaptýðý açýklama ile böyle bir durum olmadýðýný dile getirdi. Taksitlendirme imkâný kalkmadý, kalkmasý da düþünülmüyor ancak taksit sayýsý ve bankalarýn satýcýlardan aldýðý komisyonun fazlalýðý, paranýn alýþveriþten çok sonra hesaba geçmesi durumu "kendine özgü" bir çözüm üretti.
"Kredi kartý geçerlidir" ibareleri yerine hesap ödemeye gittiðinizde tezgâhýn üstüne yapýþtýrýlmýþ bir IBAN görüyoruz artýk... Öylesine yaygýnlaþtý ki seyyar satýcýlar bile bu yolla ödemeleri kabul ediyor...
Bu uygulamanýn hukuki ve mali açýdan birtakým sorunlarý var, çok dikkatli olmak gerekiyor...
Kayýt dýþý riski ...
IBAN'a para transferi suretiyle yapýlan ödemenin ilk riski alýþveriþi kayýt dýþýna taþýma ihtimali. POS (point of sale /satýþ noktasý) cihazlarý ile yazarkasanýn entegre olmasý sebebiyle mali hareketlerin izlenmesi, vergi kaçýrmanýn tespiti daha kolay. Bu da kayýt dýþýyla mücadele açýsýndan gerekli. IBAN'a para gönderirken bu soruna sebebiyet verme ihtimalimiz yüksek.
"Dekonta not yazma!"
IBAN aracýlýðý ile ödeme yaparken bazen "dekonta not yazmayýn" uyarýsý yapýlýyor, hepimizin baþýna gelmiþtir. Böyle olunca da yapýlan ödemenin ne için yapýldýðý belirsiz hale gelebiliyor. Bir kimsenin ödemeyi neden yaptýðýnýn yýllar sonra önüne gelen sorular arasýnda olmasý muhtemel. Özellikle para gönderdiðiniz kiþinin bir suça bulaþmasý veya bir örgütsel yapý içinde olmasý halinde muhatap olacaðýnýz "neden bu tutarý ödediniz" sorusunun cevabýný bulmak uzun sürebiliyor...
IBAN ile yapýlan taksitli alýþveriþlerde de sorun çýkabiliyor. Taksiti banka üzerinden gönderiyorsunuz ancak ödemenin firmadaki denetimleri kiþiye baðlý iþlediði için ödemeler borcunuzdan düþülmüyor... Dekonta da not yazmamýþsanýz geriye dönük ödemeleri aramak bulmak zorundasýnýz....
Tekrar ödeme riski
Gerekçesiz yani dekont notu olmayan ödemeler, Yargýtay'a göre bir borcun iadesi anlamý taþýyor. Bu halde gerekçe yoksa bunun bir satýþ iliþkisi için olduðunu ispat etmek yükü sizde olacak. Diyelim ki spot eþya satan yerden buzdolabý aldýnýz. IBAN aracýlýðý ile ödeme yaptýnýz. Dekont notu da yok. Çünkü size yazmayýn dediler. Teslim belgesini imzaladýnýz. Malý aldýnýz götürdünüz eve. Birkaç ay sonra icra takibi gelebilir size "buzdolabýnýn bedeli ödenmemiþtir" diye...
Suçlu duruma düþebilirsiniz
Bazen iþletmedeki isimle IBAN sahibinin farklý olmasý durumu ile de karþýlaþýyoruz... Yani siz yemek yediðiniz yerin sahibine deðil bir baþka kiþiye para gönderiyor olabilirsiniz. Hiç düþündünüz mü bu kiþi kim diye! Ya da bunun tam tersi de mümkün esnaf açýsýndan. Gelip ödemeyi yapan kiþi riskli olabilir. Hele daimi bir müþteri ise. Kendisi deðil bir baþkasý aracýlýðý ile de ödemeleri yaptýrýyor olabilir mesela. Basit bir yemek konusu, ilerde keyfinizi kaçýrabilir. Bunu büyük ticaretleri varmýþ gibi gösterip para aklama mecrasýna dönüþtürmek bile olasý. Ýþler karýþýnca temize çýkmak bir süre alabilir.... Sonra da ayýkla pirincin taþýný...
Dikkat edin!
IBAN ile ödemeyi alýþkanlýk haline getirmemek gerekiyor. Bu hem esnaf için hem de iþletmeler için geçerli. Makul ölçü aþýlýrsa izah etmek de güçleþecek. Dekont notunun detaylý olmasý çok mühim. Bunu yapamýyorsanýz en azýndan dekontu WhatsApp üzerinden ilgiliye atýp "buzdolabý için parayý ödedim" demeniz ispat aracý olarak en pratik yol. Ve þuna özellikle dikkat edin. Tutarý ne olursa olsun yapýlan alýþveriþlerde satýcýnýn bu durumu belgelemesi gerekiyor. Bu zorunluluk "düzenlemek ve teslim etmek" yönünden satýcýya; "istemek ve almak" yönünden alýcýya ait. Belge almamak ve vermemekten hem satýcýya hem de alýcýya özel usulsüzlük cezasý kesilmesi olasý. Bu konuda sýký bir denetim yapýlsa sanýrým hepimiz sorun yaþarýz...
