Benim de psikoloji bölümünde öðretim üyesi olduðum Ýbn Haldun Üniversitesi’nin resmi açýlýþý geçen Cumartesi günü yapýldý. Ýbn Haldun Üniversi-tesi’nin iki alameti farikasý var: Sosyal bilimler alanýna odaklanan bir üniversite olmasý ve geleneksel bilgiyi dikkate alarak, bugünkü bilimle de etkileþime girerek alternatif bilim oluþturma iddiasýna sahip olmasý.
Ýbn Haldun Üniversitesi’nin þiarlarýndan biri “fikri baðýmsýzlýk”. Nasýl teknoloji üretmeden sadece teknolojiyi ithal ettiðimizde, teknolojik ba-ðýmlýlýk içinde oluyorsak, bilgiyi üretmeden sadece Batý’dan taþýrsak “fikri baðýmlýlýk” içinde olmuþ oluruz.
Fikri baðýmlýlýðý kýrýp, baðýmsýz fikir üretimi nasýl mümkün olur? Galiba yapýlacak ilk iþlerden biri sadece Batý’ya deðil, tüm dünyaya bak-mak. Ayrýca, sadece Batý’nýn düþünce geleneðine deðil ayný zamanda bizim ve diðer dünyanýn düþünce geleneklerine bakmak. Bu anlamda Ýbn Haldun, Gazali, Farabi vb. okuryazarý olmak gerekli.
Modern psikoloji yüzyýllýk birikime sahip
Modern psikoloji son yüzyýlýn ürünü ve insan üzerine önemli bir birikim oluþturdu. Yüzbinlerce iyi zekanýn bir yüzyýl boyunca oluþturduðu biri-kime sahip. Birbirleriyle mücadele halinde alt ekollerinin dinamik etkileþimden oluþan bir paradigmaya sahip. Bir yandan beyni hücresel düzey-de incelerken, öbür yandan iþleyen beyni görüntülerken, diðer taraftan da davranýþ genetiði çalýþmalarý yapabiliyor.
Modern psikolojinin bu birikimi gerçekliðin kendisi olmasa bile dikkate alýnmasý zorunlu bir içerik gücüne sahip. Arayýþlara devam etmek, bu psikoloji bilgisini dýþarýda býrakmak anlamýna gelmez.
Alternatif bilim arayýþlarý deðerli ama riskleri de var
Bilimin ve fikrin baðýmlýsý olmanýn aþýlmasý gerektiði konusunda hem fikir olmak zor deðil. Önemli olan bunu nasýl yapacaðýmýz meselesi. Örneðin son yüzyýlda psikiyatri / psikoloji birikimine sebep olan fikir, insan gücü, ekonomik desteðin bir baþka hali nasýl oluþturacak. Ýyi kafala-rýn, araþtýrma üniversitelerinde, maddi imkanlarla buluþmasý ve bu kiþi ve kurumlarýn hakikati arama anlayýþýnýn geleneðini oluþturmasý gereki-yor.
Alternatif arayýþlarýn, Batý geleneði dýþýnda üretim yapma arzusunun kolayca düþtüðü tuzaklar var. Üzerine iyi düþünülmemiþ, kanýt deðerleri zayýf þeyleri bize ait bilim diye sunmaya baþlamak bu tuzaklardan biri. Bir þeyin baþýna “Ýslami” koymak onu Ýslami yapmýyor. Ýnsanlýðýn birikimini dikkate almamak da diðer bir tuzak. Etkileþime girmek kaçýnýlmaz. Diðer bir tuzak da, aþýrý teorik ve eleþtirisel düzeyde kalmak. Halbuki alterna-tif üretmek ancak kurucu olmakla mümkün.
Bakalým, psikoloji bölümünde öðretim üyesi olduðum Ýbn Haldun Üniversitesi, hem psikoloji bölümü hem de üniversite olarak, alternatif bil-gi üreterek, “fikri baðýmsýzlýk” sürecinin bir parçasý olmayý baþarabilecek mi?
