Suriye’deki güç mücadelesinde yeni bir aþamaya geçileceði anlaþýlýyor. Esad güçleri üç taraftan Ýdlib’i kuþatma altýna aldý. Aslýnda Ýdlib çatýþmasýzlýk bölgesi, ancak Rejim güçleri tüm çatýþmasýzlýk bölgelerinde olduðu gibi, Ýdlib’de de kurallarý ihlal etmeye, ya da baþkalarýna ihlal ettirmeye hazýrlanýyor.
Türkiye sýnýrýndaki Ýdlib bölgesi, muhaliflerin son kalesi olarak tanýmlanýyor. 100 bin kadar silahlý militan ve baþka bölgelerden kaçarak gelenlerle birlikte yaklaþýk 4 milyon sivil bu bölgede buluyor. Ayrýca, Türkiye’nin Fýrat Kalkaný ve Zeytin Dalý harekatlarý sonrasýnda oluþturduðu gözlem noktalarý da, Ýdlib’i çevreler nitelikte.
Esad Güçleri’nin kuþatmayý saldýrýya dönüþtürmesi halinde, Türkiye’nin yeniden büyük bir göç dalgasýyla karþýlaþacaðý açýk. 2,5 milyon sivilin Hatay sýnýrýný zorlayacaðý öngörülüyor. Bu olasýlýk Türkiye’yi endiþelendirirken Avrupa ülkelerini dehþete düþürüyor.
Esad, ülkenin bütününde egemenliði yeniden tesis etme ve Rusya-Türkiye iliþkilerini test etme derdinde olabilir. Ancak bu politika ayný zamanda tüm devletlerin ikircikli tutumlarýnýn açýða çýkmasýna neden oluyor.
Rusya, bir yandan tüm gücüyle Esad’ý desteklerken öte yandan Türkiye ile Suriye’de birlikte çalýþýlýyor gibi bir izlenim veriyor. Gelinen noktada, Rusya’nýn hem Esad hem de Türkiye ile eþ zamanlý ve eþ yoðunlukta iþbirliði yapmasý kolay deðil, zira þu an Türkiye ile Suriye yönetimi hasým durumda. Rusya, iki taraf arasýnda arabulucu da olamaz, zira kendisi bizzat taraf. Dolayýsýyla Ýdlib kuþatmasý, bir açýdan Türkiye’yi Rusya ile iliþkilerini gözden geçirmeye zorluyor.
Ýliþkilerin gözden geçirilmesi Rusya’nýn istekleri arasýnda olmaz. Bu durumda Esad’ýn Türk-Rus iliþkilerini soðutacak adýmlar atmasýný saðlayan destek Rusya’dan deðil, baþka yerden geliyor demektir.
Hatýrlanacaðý gibi, Trump’ýn çaðýrýsýyla Nisan ayýnda Fransýz, Ýngiliz ve Amerikan güçleri hangi uluslararasý mevzuattan güç aldýklarý bilinemeden Doðu Guta’da Esad’ýn kimyasal silah kullanmasýný gerekçe gösterip Suriye’yi bombalamýþlardý.
Ýdlib’deki kuþatmasýnýn daraltýlmasý sonrasýnda, ABD’den bir çaðýrý daha geldi. Müdahale çaðýrýsýnýn gerekçesi Esad’ýn burada da kimyasal silah kullanma ihtimali. Özetle ABD, Fransa ve Ýngiltere’yi yeniden göreve çaðýrýyor ve bir anlamda “Batý ittifakýný” da test ediyor.
Çaðýrýya olumlu yanýt gelirse, ABD, Fransa, Ýngiltere çok açýk biçimde Rusya’ya karþý askeri bir adým atmýþ olurlar. Ancak bu arada radikal gruplarý kollamýþ ve iktidarda kalmasýný avantajlý gördükleri Esad’ý da karþýlarýna almýþ olurlar. Bu arada, hiç uzlaþamadýklarý Trump’la yan yana gelir ve onun Ýran politikasýný da neredeyse doðrudan destekler durumuna düþerler.
Ýdlib kuþatmasý, aslýnda güç mücadelesinin gerçek oyuncularýnýn karþý karþýya gelip eteklerindeki taþlarý dökmelerini zorluyor. Esad’ýn ne gücü ne de gelecek beklentisi bu tür bir plan yapmaya yetmez. Rusya ile ABD’yi karþý saflara sürükleyecek, Fransa’nýn Ýran ýsrarýný sabote edecek, Ýran’a alan kaybettirecek bu sürecin mimarýný bölgeye uzak adalarda aramak mümkün.
Türkiye açýsýndan sancýlý bir dönem söz konusu olacaksa da, Rusya-ABD, Ýran-Avrupa, Rusya-Avrupa dengelerinin dengeleyicisi olma fýrsatý yakalanabilir. Dolayýsýyla her krizin zarar getirmesi gerekmez. Hazýr AB ülkeleriyle, Ýran ve Rusya ile yeniden ve yeni baþlýklarla görüþmeler sürdürülürken bunun yeni diyaloglara zemin oluþturmasý saðlanabilir.
