Uzun zamandýr özellikle Rusya, Ýdlib konusunda ikna olmaya yaklaþmamakta ýsrarlýdýr. Ýdlib’deki muhalif güçler içinde, Rusya’nýn rahatsýzlýk duyduðu isimlerin olduðunu açýktan ifade ediyordu. Türkiye; olaya meþru ve hukuki taraftan baktýðý için, Rusya’nýn argümanlarýný doðru bulmadý. Halen de öyle! Türkiye, ýslah yolunu önemsemekte ve oradaki insanlarýn çoðunun sadece sivil ahali olduðu gerekçesi, insani gerekçedir. Ayrýca Türkiye’nin ilkesinin parametresidir.
Rusya; Ýdlib’deki muhalifler içinde, Rusya vatandaþý veya Kafkasya kökenlilerle hesaplaþmayý sonraya býrakmamakta ýsrarlý! Islah anlayýþý Rusya için bu tür konularda geçerli deðildir. Rusya olaya böyle bakýyor, aþaðý yukarý. Suriye’de çözüm oluþacaksa; bu silahlý isimler içerisindeki Kafkasya ve Rusya’dan çýkma þahýslar, daha sonra Rusya içinde aktiflik için birileri tarafýndan kullanýlacak. Düz mantýk ve bu düz mantýk Rusya’nýn acýmasýz tarafýný pekiþtirmekte. Rusya vatandaþý olup, yakýndan uzaktan DEAÞ’a bulaþan kim var ise Rusya, yazýlmayan kanunlarý ile yok etme yoluna girdi. Yanlýþ yapan, hata ile bu örgüte girmiþleri bile affetmekten uzak! Dolayýsý ile Ýdlib’deki muhalifler içindeki bazý isimler, gelecekte Rusya için sorun kaynaðý. Oysa onlarca insanýn kaderi söz konusu ve bu coðrafyadaki davanýn mahiyetinin ne olduðunu anlayan, samimi Müslüman insanlarýn bile nasýl piþman olduklarýný, geriye nasýl dönüþ yolu aradýklarýný, aþaðý yukarý bilmekteyiz. Ýþte tam da bu noktada Türkiye, ahlaký ve merhameti ile olaya bakmakta. Rusya ile Türkiye’nin ayrýþtýðý nokta burasý! Ayný bakýþ açýsý ile geçmiþte PKK’ya bulaþmýþ lakin sonradan hata yaptýðýný idrak eden kiþilere karþý da Türk Devleti böyle ýslah yolunu tercih etti. Devlete sýðýnana silah doðrultmadý. Rusya bu konuda farklý duruþta! Kesinlikle geriye kimseyi istemiyor. Tutuklananlarýn akýbetini kimse bilmez. Rusya topraklarýna geriye dönen, yakýndan uzaktan DEAÞ’a bulaþmýþ kim var ise, geri dönüþten sonra nerde olduklarý belli olmayan sessizlikte. Bu meselenin bir tarafý! Meselenin diðer tarafý, sýcak denizlerdeki hâkimiyeti sürdürme çabasý. Türkiye ile Suriye rejimini bir araya getirme çabasý, olayýn baþka tarafýnda yorumlanmalý.
Rusya kalýcý çözümün yolunu, Þam rejimi ile Türkiye arasýndaki diyaloðun baþlamasýnda da görüyor, Ýran’a bakýnca ise Türkiye’nin gücünün sadece Orta Doðu genelinde deðil Ýran özelinde de nasýl bir güç olduðunu her gün görmekte ve yorumlamakta. Ýran’daki zirvenin, Tebriz’den Tahran’a çekilmesinin nedeni de budur. Tebriz, Türk kenti ve Türkiye eksenli bir kent. Ýran’ýn genelinde bu Türk kentleri ve Türkiye eðilimli renk hâkim. Ýran bu faktörden dolayý, Türkiye’nin Orta Doðu’daki tam baþarýsýný istememekte! Lakin farkýnda. Ýran’ýn istikrarý; Türkiye ile kapýþmaktan deðil, ortaklýktan geçmekte. Orta Doðu’nun gerçeklerini, Türkiye’nin argümanlarýný göz ardý ederek yorumlamak; Rusya, Ýran hatta Amerika açýsýndan husumettir. Bugün Ýdlib’de, yarýn Menbiç ve baþka kentlerde her an deðiþen durumlarýn anlamý, biraz da bu gerçekte saklý. Türkiye elindeki alternatifleri artýrarak, daha fazla yol kat edecek nitelikte. Lakin tüm alternatifleri masada tutmak ve daha fazla kendine hareket alaný açmak þarttýr.
