Dün Türkiye ve Rusya arasýnda Ýdlib konulu kritik bir görüþmeye þahitlik ettik. Önce Cumhurbaþkaný Erdoðan ve Putin, 3 saat süren ikili görüþme gerçekleþtirdi. Ardýndan yine 3 saat süren heyetler arasý görüþmeye geçildi. Toplam 6 saat süren çekiþmeli bir müsabaka gibiydi diyebiliriz görüþmeler için...
Önceki günkü açýklamalardan bir ateþkes kararý çýkacaðý öngörülüyordu ancak görüþmeler tahminin ötesinde uzayýnca doðrusu bekleyiþ biraz daha heyecanlý hale geldi. Ve nihayetinde iki lider basýnýn karþýsýna çýkarak ateþkes kararýný açýkladý. Ardýndan da iki ülkenin Dýþiþleri Bakanlarý, üzerinde anlaþmaya varýlan metni kendi dillerinde okudu.
Türkiye için birinci öncelik tabii ki hem kendi askerlerinin ve sýnýrýnýn güvenliðini hem de Ýdlib’deki sivillerin zarar görmemesini saðlamak ve bunun yanýnda insaný dramýn yol açtýðý göçmen akýþýnýn önüne geçmekti. 5 Mart’ý 6 Mart’a baðlayan gece yarýsý itibariyle uygulamaya konulmak üzere alýnan ateþkes kararý bu anlamda muhtýranýn Türkiye açýsýndan en önemli maddesini oluþturuyor diyebiliriz.
5 Mart Perþembe günü varýlan mutabakat, Eylül 2018’de Soçi’de varýlan çatýþmasýzlýk bölgesi muhtýrasýnýn þartlarýný haiz diyebiliriz. Son tahlilde orada da nihai amaç çatýþmasýzlýðý statüko haline getirmekti. Bu arada Türkiye, Esed’in anlaþmaya uymamasý halinde askeri müdahale hakkýný saklý tuttuðunu da kaydetti.
Bir ikinci husus, Türkiye’nin Soçi’de alýnan kararlarla kurduðu gözlem noktalarýnýn gerisine çekilmeme kararlýlýðýný korumuþ olmasý. Yani 12 gözlem noktasýnýn gerisine çekilmek diye bir þey söz konusu deðil. Bilakis bu süreçte tahkim ettiði askeri varlýðýyla Ýdlib’de bulunmaya devam edecek.
Farklý olarak ne var? Bundan böyle M4 karayolunun 6 km güney ve 6 km kuzeyini içine alacak þekilde güvenlik koridoru ilan edildi ve buralarda Türkiye ve Rusya birlikte devriye yapmak suretiyle güvenliðinin garantörlüðünü üstlendi.
“Soçi masasý devrildi” diye defalarca söyledik. Nitekim Cumhurbaþkaný Erdoðan da 33 askerimizin þehit edilmesi olayý üzerine “bundan böyle baþka bir evreye geçildiðini” ifade etmiþti. Moskova’daki görüþme Soçi’nin kazanýmlarýný muhafaza etmeyi amaçlasa da, yaþanmýþ her olayýn sürece yaptýðý etkiyi hesap ederek konuþursak þayet, Ýbdil’de yeni bir statüko oluþtuðunu ve bundan sonra yola bununla devam edileceðini söyleyebiliriz.
Nedir bu yeni statüko? Türkiye bir süredir devam eden darbe söylentilerine, Cumhuriyet Halk Partisi üzerinden baþlatýlan Esed’a moral motivasyon içerikli algý çalýþmalarýna, NATO ve ABD’nin Türkiye’nin güvenlik kaygýlarýna karþý vurdumduymaz tavrýna, Avrupa’nýn göçmen yükünü tamamen Türkiye’ye yýkma politikasýna raðmen çok iyi iþ çýkarttý. Suriye sahasýnda, çýk denilince çýkmayan bir aktör olduðunu bir kez daha gösterdi.
Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn ifadesiyle söylersek, bu süreçte savaþ kabiliyetimizin oldukça iyi olduðunu ama savaþmak istemediðimizi dosta düþmana gösterdik.
Halihazýrda Suriye nüfusunun yaklaþým 5’te birini topraklarýmýzda dörtte birini ise sýnýrýmýza yakýn kesimlerde oluþturduðumuz harekat bölgelerinde ve Ýblib’de himaye ederken, vatanýna, evine, baðýna bahçesine hasret kalmýþ bu insanlara güven vermek zorundayýz. Bir gün siyasi çözüm, BM gözetiminde gerçekleþecek olan Cenevre aþamasýna geldiðinde bugün yürütülen askeri operasyonlarýn ve diplomatik çabalarýn semeresini alabiliriz. Aksi takdirde CHP’nin tavsiyeleri yürürlüðe girer. Ýdlib’den baþlayarak Barýþ Pýnarý, Zeytin Dalý ve Fýrat Kalkaný bölgelerinden de peþ peþe çekilmeye zorlanýrýz.
