Kýdem tazminatý iþ Hukukunun en tartýþmalý konularýndan birisidir. Tartýþma konularýndan birisi de hesaplamaya dahil edilmesi gereken ödemelerde yaþanmaktadýr.
Ýþçinin iþ sözleþmesinin iþveren tarafýndan geçerli nedenle, saðlýk nedeniyle veya zorlayýcý nedenle sona erdirilmesi, çalýþan tarafýndan haklý neden sona erdirilmesi ve iþçinin ölümü, evlenmesi, askere gitmesi, emekli olmasý ile emeklilik için yaþ hariç tüm þartlarý saðlamasý durumlarýnda sona erdirilmesi halinde kýdem tazminatý ödenmektedir.
Kýdem tazminatý, iþ sözleþmesinin devam ettiði her bir yýl için otuz günlük giydirilmiþ brüt ücret üzerinden ödenmektedir.
Kýdem tazminatý son hak edilen günlük giydirilmiþ brüt ücret üzerinden hesaplanýr. Bir tam yýl için çalýþma karþýlýðýnda günlük ücretin 30 katý çalýþana ödenir. Bir tam yýla ulaþmayan kýdem süreleri için ise orantýsal ödeme yapýlýr.
Yani, iþçinin ücretine ilaveten iþçiye ödenen para ve para ölçülebilir tüm menfaatler bu ödemede dikkate alýnýr. Buna göre aþaðýda sayýlan ve süreklilik arz eden, para ve parayla ölçülebilir tüm menfaatler dikkate alýnýr.
Ayný zamanda iþ sözleþmesinin iþveren tarafýndan geçerli nedenle sona erdirilmesi halinde iþveren çalýþana ihbar süresince iþ vermekle, iþçinin iþ sözleþmesini istifa ile sona erdirmesi halinde ise iþçi ihbar süresi boyunca çalýþmakla yükümlüdür. Ýhbar süresinde doðan yükümlülüklerine uymayan taraflar karþý tarafa giydirilmiþ brüt ücretlerinin ihbar süresine denk gelen karþýlýðý tutarýnda tazminat karþý tarafa ödenmelidir.
Giydirilmiþ brüt ücret
Kýdem tazminatý ve ihbar tazminatý hesabýnda esas olacak ücretin hesabýnda, çýplak ücretine ilaveten iþçiye saðlanmýþ olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akitten ve kanundan doðan menfaatler de göz önünde bulundurulur.
Bu menfaatlerin belirlenmesinde þu hususlara dikkat edilmelidir.
1- Yapýlan ödemenin sözleþmeden veya kanundan doðmasý,
2- Süreklilik arz etmesi,
3- Ýþçiye saðlanan bir menfaat niteliði taþýmasý,
4- Para ve para ile ölçülebilir olmasý,
Durumunda, iþçiye saðlanan menfaat kýdem tazminatý hesabýna dahil edilmesi gerekir. Buna göre;
- Ýkramiye
- Temettü
- Devamlýlýk arz eden prim ödemeleri,
- Kasa tazminatý, Mali sorumluluk tazminatý
- Unvan ya da imza tazminatý
- Yemek yardýmý
- Gýda yardýmý (süt, yoðurt, ara dinlenmesinde verilen meþrubat vb.)
- Erzak yardýmý
- Ulaþým yardýmý,
- Yakacak yardýmý
- Aile yardýmý
- Konut yardýmý
- Havlu ve sabun yardýmý (eðer iþyeri dýþýnda kullanýlmasýna izin verilmiyorsa tazminat hesabýna katýlmaz)
- Sosyal yardým niteliðinde ayakkabý ya da bedeli
- Yýllýk izin harçlýðý (her yýl sürekli veriliyorsa)
- Çocuk zammý, çocuk yardýmý,
- Aylýk ödenen eðitim yardýmlarý,
- Saðlýk yardýmý,
- Giyim yardýmý,
gibi süreklilik gösteren ödemeler dikkate alýnacaktýr.
