Son dönemlerde çalýþan ve iþverenlerin en fazla duyduðu konulardan birisi de ikale sözleþmesidir.
Özellikle iþ güvencesi kapsamýnda olan iþçi ile iþveren arasýndaki iþ sözleþmesinin sona erdirilmesinin bir yolu da ikale sözleþmesidir.
Ýkale sözleþmesi, iþçi ile iþveren arasýndaki iþ iliþkisinin anlaþarak ve iþveren açýsýndan iþe iade davasý risklerini ortadan kaldýrarak sözleþmenin sona erdirilmesi için baþvurulan yöntemlerden biridir.
Nitekim kiþiler aralarýnda anlaþarak sözleþme kurabildikleri gibi yine aralarýnda anlaþarak bu sözleþmeyi sonlandýrabilirler. Sözleþmeyi sonlandýrmak için aralarýnda imzaladýklarý bu yeni sözleþmeye "ikale sözleþmesi" veya "bozma" denilmektedir.
Çalýþma hayatýnda, iþçi ile iþveren arasýnda kurulan sözleþmenin taraflarca anlaþýlarak ortak iradeyle sona erdirilmesi halinde ikale sözleþmesi karþýmýza çýkmaktadýr.
Ýkale sözleþmesi yapmak için talep iþverenden gelebileceði gibi iþçiden de gelebilir.
Ýkale sözleþmesinde talebin iþverenden gelmesi
Ýkale sözleþmesinde talebin iþverenden gelmesi durumunda iþçiye saðlanacak makul yararýn bulunmasý gerekir. Ýkale yapýlmasý için mutlaka kýdem ve ihbar tazminatý dýþýnda çalýþana makul yarar olarak adlandýrýlan ilave bir ödemenin yapýlmasý þarttýr.
Çünkü ikale sonrasý, iþçi, iþsizlik ödeneði ve iþ güvencesi sisteminden yararlanamamaktadýr.
Ýþverenden gelen teklif üzerine imzalanan ikale sözleþmesi ile sonra erdirildiði, iþçiye kýdem tazminatý ve ihbar tazminatlarýnýn yaný sýra üç maaþ tutarýnda ilave ödeme yapýlmasý, makul yarar için yeterli deðildir. (Yargýtay 9. HD. 11.12.2019 gün, 2019/3894 E, 2019/22092 K.)
Yargýtay kararlarýndan ulaþýlabileceði üzere, iþveren tarafýndan gelen ikale sözleþmesi teklifinde iþçiye, en az 4 aylýk ücret tutarýnda makul yarar (ek menfaat) saðlanmasý yeterli olmaktadýr.
Buna karþýn Yargýtay tarafýndan verilen kararlarda, 1,5 aylýk (Yargýtay 9. HD. 24.03.2016 gün, 2015/27608 E, 2016/7212 K.) ve 2 aylýk (Yargýtay 7. HD. 02.03.2016 gün, 2015/38782 E, 2016/5122 K.) ek menfaat yetersiz görülmektedir.
Ýkale sözleþmesinde talebin iþçiden gelmesi
Ýkale sözleþmesinde talebin iþçiden gelmesi halinde ise makul yarar þartý aranmaz.
Ýþçiden gelen ikale talebinin iþveren tarafýndan kabul edilerek iþ sözleþmesinin sona erdiði hallerde, kýdem ve ihbar tazminatlarý dýþýnda iþveren tarafýndan ayrýca bir ek menfaat ödemesine gerek bulunmamaktadýr. (Yargýtay 9. HD. 22.01.2020 gün, 2019/8260 E, 2020/903 K.)
Sonuç olarak ikale sözleþmesinin geçerli olabilmesi için;
- Ýþçinin ikale sözleþmesini hiçbir baský altýnda kalmadan özgür iradesi ile imzalamýþ olmasý gerekir.
- Ýþveren tarafýndan talep edilmesi durumunda iþçinin makul yararýnýn saðlanmýþ olmasý gerekir.
- Ýþçi lehine yorum ilkesinin benimsenmiþ olmasý gerekir.
