Rusya’nýn Kýrým’ý ilhakýndan iki yýl sonra NATO-Rusya Konseyi toplantýsý Brüksel’de yapýldý. Büyükelçiler düzeyindeki toplantýnýn ayrýntýlarýna sahip olunamasa da basýn açýklamasý bazý ipuçlarý verdi.
Görüþmelerde en fazla Ukrayna sorununun görüþüldüðü anlaþýlýyor; zira bu konuda Rusya ile NATO ülkeleri arasýndaki anlaþmazlýðýn devam ettiði duyuruldu. Ukrayna konusu, taraflar arasýnda derin ve kalýcý bir anlaþmazlýk olarak ifade edildi. Sorunun derin olduðu açýk; ancak kalýcý olduðunun ilan edilmesi ilginç.
Demek ki Kýrým’ýn ilhaký ve Rusya’nýn Ukrayna’yý, ya da en azýndan Ukrayna’nýn bir kýsmýný “Batý”ya kaptýrmama siyaseti kalýcý. NATO, bu durumu çok kýnýyor ama kalýcý bir durum olduðunu da ilan ediyor.
Toplantýda Rusya askeri uçaklarýnýn Baltýk hava sahasý ihlalleri de konu edilmiþ. Bu, Rusya’nýn Avrupa’yý tehdit etmesi olarak deðerlendiriliyor ve Rusya uluslararasý hukuka uymaya davet ediliyor.
Uluslararasý hukuka uygunluk günümüzde kaç devletin dýþ politikasýnda karþýlýk buluyor bilinmez. Ancak Rusya’nýn en azýndan Minsk grubu kararlarýna baðlý kalmasý istendiðine göre, Kafkasya’da da artan Rusya baskýsýnýn eleþtirildiði söylenebilir.
AB-Rusya anlaþmazlýðý
Bu noktada belirtilmesi gerekir ki, NATO üyelerinin tümü Rusya’nýn Ukrayna ve Kafkasya politikasýndan ayný derecede rahatsýz deðil. ABD, Rusya’nýn Kýrým ilhaký ile Ukrayna ve Kafkasya’yý kendi alaný olarak ilan etmesinden Avrupalý müttefikleri kadar rahatsýz deðil. Ne de olsa bu krizler nedeniyle Avrupa-Rusya iliþkileri gerildikçe, Avrupa’nýn ABD’ye yaklaþma ihtimali artýyor, ABD’ye de baþka yerlerde hak doðuyor.
Rusya etki coðrafyasýnýn hatlarýný kalýn çizgilerle belirledikçe, bu hat içinde kalan birçok ülkeyi kendi açýlým alaný olarak gören Avrupa’nýn alaný daralýyor. Bundan böyle Avrupa ülkelerinin Ukrayna, Moldova, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, oradan hareketle Ýran ve hatta Orta Asya ülkeleri ile ilgili atacaðý her adým, Rusya’ya raðmen olamayacak gibi.
Kabaca, Rusya’nýn güvenlik konularýnda Avrupa ülkelerini hýzla ABD’ye doðru ittiðini söylemek mümkün. Ekonomik olarak “Doðu” açýlýmý için ise bir anlamda adresin Türkiye olduðunu gösteriyor. Boþuna Rusya Türkiye’yi sýkýþtýrýp durmuyor.
Avrupa ülkelerinin bulduðu çözüm ise meseleyi katiyen anlayamadýklarýný gösteriyor. Çözüm, Ukrayna yurttaþlarýna vize kolaylýðý, Türkiye yurttaþlarýna vize engeli.
ABD-Rusya anlaþmasý
Avrupa ülkeleri Rusya’nýn politikasýna direne dursun, ABD ile Rusya’nýn ne denli yol aldýðýna iþaret etmek gerekiyor. Brüksel’deki toplantýdan çýkan bir sonuç, ne olursa olsun NATO ile Rusya’nýn stratejik diyalogu sürdürecekleri yönünde.
NATO-Rusya görüþmesinde hangi konularda anlaþamadýklarýný öðrendik ama hangi konularda anlaþma içinde olunduðunu öðrenemedik. Belki toplantýda bu konular görüþülmemiþ ve ABD ile Rus yetkililer kendi aralarýnda halletmiþlerdir.
Ýddiaya göre ABD Türkiye sýnýrýna 21 km mesafede 300 dönüm araziyi 750 bin dolara satýn almýþ. Haber doðru ise Suriye topraklarý ucuza gitmiþ. Yine haber doðru ise bu araziyi Suriye yönetiminin izni olmadan satýn almasý kolay deðil. Ama burada arpa yetiþtirmeyeceðine göre, her þeyden önce Rusya’nýn onayýný almasý gerekir; zira Rusya’nýn askeri üslerine komþu bir ABD üssü kurulabilir.
Türkiye sýnýrlarýna yakýn bir ABD üssü için telaþa mahal yok, zira zaten Türkiye’nin içinde var. PYD bölgesinde ABD üssü kurulmasý demek, bir tür yeni “Erbil Yönetimi”ni ima ediyor. Hal böyle ise Türkiye için yeni bir açýlým ihtimali doðabilir; riski avantaja dönüþtürmek mümkün.
