Araştırmalar eşler arasında nelerin ilişkiyi yıprattığını ortaya koyuyor. Gotmann ve arkadaşlarının yapmış olduğu 30 yıllık bir çalışmada 3500 çift yirmidört saat boyunca incelenmiş ve bu eşler takibe alınmış. Sonuçta dört davranışın ilişkileri bitme noktasına getirdiği tespit edilmiş. Belirlenen bu dört yıkıcı ve yıpratıcı davranışa Gotmann Mahşerin Dört Atlısı adını vermiş. Bunlar eleştirmecilik, savunmacılık, aşağılama ve duvar örmedir.
Beni adam yerine koymuyorsun
Eleştirmecilik daha çok suçlama, “sen her zaman böyleydin” gibi karaktere saldırı, “beni adam yerine koymuyorsun, benimle ilgilenmiyorsun” tarzında sürekli serzenmeler, güvensizlik atıflarında bulunmak ve “bana şunun demek istedin biliyorum, neyi kastettiğini biliyorum” şeklinde niyet okuma olarak karşımıza çıkabiliyor. Eleştiri beynin kabullenebildiği bir tarz değildir. Olumlu eleştiriler bile beyin tarafından saldırı olarak algılanabiliyor.
Dalga geçme, hakaret etme
Savunmacılık “yaptım ama bi sor neden yaptım, evet, ama” tarzında konuşma, karşıt şikayetlerde bulunma, bahaneler üretme, mızmızlanma şeklinde belirebiliyor. Aşağılama “tabi tabi, eminim yapmışsındır” şeklinde iğneleyici konuşmalar, agresif espriler yapma, dalga geçme, hakaret etme ve gözleri devirme, yüzü yana çekme gibi yüz ifadeleriyle kendini gösterir. Aşağılama ilişkiyi bitirme riski en yüksek olan davranıştır.
Aranıza duvar örmeyin
Duvar örme dördüncü atlıdır. Göz kontağı kurmama, uzaklaşma, somurtma, kafayı sallama, “hı hı, evet” şeklinde kısa ifadelerle karşılık verme, sık sık başka yöne bakma duvar örmeye örnek davranışlardır. Kişi her ne kadar sessiz görünse de içinde bir volkan kaynıyordur. Eşleri büyük travmatik nitelikli olaylar, aldatmalar ve hayal kırıklıklarından ziyade bu dört unsurun ayırdığını artık biliyoruz. Eş terapilerinde sadece bu unsurları temizlemeye yönelik müdahaleler bile ilişkiyi kurtarmaya yetebiliyor. Klinik çalışmalarımızda eşlere bunların panzehirlerini ve doğru ifadeleri kullanmayı uygulamalı olarak öğretmek son derece başarılı ve kurtarıcı oluyor.
