2001 yýlýnda akýllý bir stratejist dünya ekonomik haritasýný tek baþýna deðiþtirdi. Jim O’Neill, bayatlamýþ dünya ekonomik hiyerarþisini alt üst etti ve ekonomik gücün - ekonomik büyümeden geçtiðine odaklandý... Ülkeler için geçmiþ ekonomik gücün deðil, asýl olacak, gerçekleþecek ekonomik büyümenin önemli olduðunu, ekonomi motorunun hangi hýz ve devirde çalýþtýðýna bakýlmasý gerektiðini belgeledi.
O saate kadar ülkeler hâlâ Soðuk Savaþ alýþkanlýklarýyla ‘geliþmiþ ülkeler’ ve ‘geliþmekte olan ülkeler’ gibi tekerlemelerle ya da 1. Dünya, 3. Dünya sloganlarýyla gruplanýyordu. Jim, iskambil destesini karýþtýrýp dört tane joker çekti: Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin... Ve dedi ki, bu ülkelerin nüfusu, ekonomisi, mevcut ve gelecekteki ekonomik güçleri hýzlý büyümeye elveriþlidir. Dünya ekonomisini bu lokomotif ülkeler taþýyacak... Ýþte BRIC böyle doðdu. BRIC sonraki 10 yýlda Jim’in beklediðinden de yüksek geliþme saðladý.
BRIC borsalarý, Wall Street’in 4 ila 6 katý getiri saðladý. Büyüme hýzlarý ABD’yi ve bir baþka bayat topluluk olan G-7’yi geçti. Bu ülkeler doðrudan yatýrým çekti... Bu ülkelerde orta sýnýflar geliþti... Çin siyaseten bu orta sýnýfý hâlâ rafta tutmaya çalýþýyor. Brezilya ve Hindistan’da orta sýnýfa geçiþ yollarý açýldý. Rusya’da bile geliþme var, ama çok yavaþ. Ancak orta sýnýfý - ortadireði geniþleyen ülkeler hem büyüyor, hem zenginleþiyor, hem demokratikleþiyor.
Jim önceki yýl BRIC’e dört ülke daha ekleyip -TEKMe’yi yarattý: Türkiye, Endonezya, Kore ve Meksika... Bu 4+4’lük grubun artýk ‘Geliþmekte Olan’ ya da ‘Geliþen Ekonomiler’ olamayacaðýný, bu ülkelerin geliþtiklerini ve sonraki aþamaya geçtiklerini duyurdu. Jim bu 8 ülkeye dünya büyümesine lokomotif olduklarý için ‘Büyüyen Ekonomiler’ dedi. Ayrýca BRIC’e ek ve yine Türkiye’nin yer aldýðý ‘Sonraki 11’ grubunu ilan etti. Oraya da Bangladeþ, Nijerya, Filipinler gibi ülkeleri kattý.
Jim’in hesabýyla Çin’in ekonomik büyümesi her yýl bir Ýspanya yaratýp Çin’e ekliyor. BRIC, ortaklaþa her yýl bir Ýtalya ekonomisi yaratýyor. Ýtalya, hakkýndaki dedikodulara raðmen, dünyanýn sekizinci ekonomisi... BRIC artý Türkiye dahil TEKMe, yani 8 ekonomi, ortaklaþa her yýl bir Ýngiltere yaratýyor. Bu 8 ülkenin ortak büyüklüðü ABD ekonomisine eþit. 15-16 trilyon dolarlýk bu ortak büyüklük, dünya ekonomisinin dörtte biri.
Jim’in teþhisini koyduðu bu yapý halen sürüyor. Bu ekonomik yapýdan ötürü artýk -çok kutuplu- dünyadan söz ediyoruz. Bu ekonomik daðýlým G20 grubu ile simgeleniyor... G7’ciler ya da G8’ciler hâlâ kendi küçük gruplarýnýn hayraný olarak kendi aralarýnda çay üzeri sohbet ediyorlar, ama sonra o sohbete de odanýn dýþýnda kalan G20 aðýrlýðýný koyuyor. Asýl dünya orada. Ýþte bu akýllý iþleri yapan Jim O’Neill, çalýþmakta olduðu Goldman Sachs grubundan ayrýlýyor. Sonra ne yapacaðý þimdilik belirsiz, ama damgasýný vurduðu yeni sistem kendisini býrakmak istemeyecektir.
Endonezya kýsa zaman önce BRIC grubuna alýnmak için Jim’e çok ricacý olmuþtu. Jim ise bu sýnýflamayý objektif ekononomik verilerle yaptýðýný, Endonezya’nýn BRIC olamayacaðýný TEKMe’de, 2. grupta kalacaðýný açýklamýþtý. Sonra BRIC kendi arasýnda siyasi toplantýlar yaptý. Çin, Afrika’da etki saðlamak için Güney Afrika’yý BRIC toplantýsýna çaðýrýp, bu ülkeyi ‘BRIC üyesi’ yaptý. Jim, G. Afrika ekonomisinin de BRIC olmadýðýný, olamayacaðýný duyurdu... Yani iþin güzeli BRIC, Jim dahi kimsenin ‘malý’ deðil. TEKMe de sürüyor ve toplamda Büyüyen Ekonomilerin yolu açýk.
Ve Türkiye’nin de yolu açýk. Türkiye bu gruplamalarýn içinde, ortasýnda. ekonomik büyüme, sonra daha da hýzlanacak biçimde bizi bekliyor. Yeniden þekillenmiþ ve ekonomik gücün belirleyici olduðu dünyadayýz. Türkiye de bu yeni kurulmuþ dünya üzerindeki yerini çoktan aldý... Ekonomik büyümenin hýzlanmasýný, daha giriþimci, daha yaratýcý bireyler, iþ ve aþ yaratan yatýrýmlar saðlayacak. Türkiye yüzlerce yýllýk tarihinde ilk kez en yaygýn biçimde bireysel giriþimin faziletini takdir ve teþvik ediyor. O yüzden BRIC’in ardýndan gelen 4 ülkeden biriyiz.
twitter.com/selimatalayny
