2001 yılında akıllı bir stratejist dünya ekonomik haritasını tek başına değiştirdi. Jim O’Neill, bayatlamış dünya ekonomik hiyerarşisini alt üst etti ve ekonomik gücün - ekonomik büyümeden geçtiğine odaklandı... Ülkeler için geçmiş ekonomik gücün değil, asıl olacak, gerçekleşecek ekonomik büyümenin önemli olduğunu, ekonomi motorunun hangi hız ve devirde çalıştığına bakılması gerektiğini belgeledi.
O saate kadar ülkeler hâlâ Soğuk Savaş alışkanlıklarıyla ‘gelişmiş ülkeler’ ve ‘gelişmekte olan ülkeler’ gibi tekerlemelerle ya da 1. Dünya, 3. Dünya sloganlarıyla gruplanıyordu. Jim, iskambil destesini karıştırıp dört tane joker çekti: Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin... Ve dedi ki, bu ülkelerin nüfusu, ekonomisi, mevcut ve gelecekteki ekonomik güçleri hızlı büyümeye elverişlidir. Dünya ekonomisini bu lokomotif ülkeler taşıyacak... İşte BRIC böyle doğdu. BRIC sonraki 10 yılda Jim’in beklediğinden de yüksek gelişme sağladı.
BRIC borsaları, Wall Street’in 4 ila 6 katı getiri sağladı. Büyüme hızları ABD’yi ve bir başka bayat topluluk olan G-7’yi geçti. Bu ülkeler doğrudan yatırım çekti... Bu ülkelerde orta sınıflar gelişti... Çin siyaseten bu orta sınıfı hâlâ rafta tutmaya çalışıyor. Brezilya ve Hindistan’da orta sınıfa geçiş yolları açıldı. Rusya’da bile gelişme var, ama çok yavaş. Ancak orta sınıfı - ortadireği genişleyen ülkeler hem büyüyor, hem zenginleşiyor, hem demokratikleşiyor.
Jim önceki yıl BRIC’e dört ülke daha ekleyip -TEKMe’yi yarattı: Türkiye, Endonezya, Kore ve Meksika... Bu 4+4’lük grubun artık ‘Gelişmekte Olan’ ya da ‘Gelişen Ekonomiler’ olamayacağını, bu ülkelerin geliştiklerini ve sonraki aşamaya geçtiklerini duyurdu. Jim bu 8 ülkeye dünya büyümesine lokomotif oldukları için ‘Büyüyen Ekonomiler’ dedi. Ayrıca BRIC’e ek ve yine Türkiye’nin yer aldığı ‘Sonraki 11’ grubunu ilan etti. Oraya da Bangladeş, Nijerya, Filipinler gibi ülkeleri kattı.
Jim’in hesabıyla Çin’in ekonomik büyümesi her yıl bir İspanya yaratıp Çin’e ekliyor. BRIC, ortaklaşa her yıl bir İtalya ekonomisi yaratıyor. İtalya, hakkındaki dedikodulara rağmen, dünyanın sekizinci ekonomisi... BRIC artı Türkiye dahil TEKMe, yani 8 ekonomi, ortaklaşa her yıl bir İngiltere yaratıyor. Bu 8 ülkenin ortak büyüklüğü ABD ekonomisine eşit. 15-16 trilyon dolarlık bu ortak büyüklük, dünya ekonomisinin dörtte biri.
Jim’in teşhisini koyduğu bu yapı halen sürüyor. Bu ekonomik yapıdan ötürü artık -çok kutuplu- dünyadan söz ediyoruz. Bu ekonomik dağılım G20 grubu ile simgeleniyor... G7’ciler ya da G8’ciler hâlâ kendi küçük gruplarının hayranı olarak kendi aralarında çay üzeri sohbet ediyorlar, ama sonra o sohbete de odanın dışında kalan G20 ağırlığını koyuyor. Asıl dünya orada. İşte bu akıllı işleri yapan Jim O’Neill, çalışmakta olduğu Goldman Sachs grubundan ayrılıyor. Sonra ne yapacağı şimdilik belirsiz, ama damgasını vurduğu yeni sistem kendisini bırakmak istemeyecektir.
Endonezya kısa zaman önce BRIC grubuna alınmak için Jim’e çok ricacı olmuştu. Jim ise bu sınıflamayı objektif ekononomik verilerle yaptığını, Endonezya’nın BRIC olamayacağını TEKMe’de, 2. grupta kalacağını açıklamıştı. Sonra BRIC kendi arasında siyasi toplantılar yaptı. Çin, Afrika’da etki sağlamak için Güney Afrika’yı BRIC toplantısına çağırıp, bu ülkeyi ‘BRIC üyesi’ yaptı. Jim, G. Afrika ekonomisinin de BRIC olmadığını, olamayacağını duyurdu... Yani işin güzeli BRIC, Jim dahi kimsenin ‘malı’ değil. TEKMe de sürüyor ve toplamda Büyüyen Ekonomilerin yolu açık.
Ve Türkiye’nin de yolu açık. Türkiye bu gruplamaların içinde, ortasında. ekonomik büyüme, sonra daha da hızlanacak biçimde bizi bekliyor. Yeniden şekillenmiş ve ekonomik gücün belirleyici olduğu dünyadayız. Türkiye de bu yeni kurulmuş dünya üzerindeki yerini çoktan aldı... Ekonomik büyümenin hızlanmasını, daha girişimci, daha yaratıcı bireyler, iş ve aş yaratan yatırımlar sağlayacak. Türkiye yüzlerce yıllık tarihinde ilk kez en yaygın biçimde bireysel girişimin faziletini takdir ve teşvik ediyor. O yüzden BRIC’in ardından gelen 4 ülkeden biriyiz.
twitter.com/selimatalayny
