Suriye sorununun çözümü uzadýkça, sorunun etkileri bizler tarafýndan hissedildikçe içeride sorumlu aramaya baþladýk. Muhalefet Baþbakan Erdoðan’dan, basýnsa Dýþiþleri Bakaný Davutoðlu’ndan hesap soruyor. Belli ki pek çok insan Suriye krizinin çýkýþýndan bile iktidarý sorumlu tutuyor. Oysa:
1. Suriye krizi Türkiye muhalefetin bir kesimine destek verdiði için çýkmadý. Kriz çýktýðý, Baas Yönetimi deðiþime direndiði, demokrasi talepleri orantýsýz güç kullanýlarak bastýrýldýðý için Türkiye muhalefete destek verdi. Beþar Esad reform yapabilseydi, ne Suriye’de kriz olurdu, ne de Türkiye bu krize taraf.
2. Suriye krizi Türkiye karýþsa da karýþmasa da büyüyecekti. Katar ve Suudi Arabistan Türkiye olmadan da müdahale edecekler ve yanlarýna büyük bir olasýlýkla baþka ülkeleri alacaklardý. Türkiye’nin karýþmamasý halinde sorunun yönetimi üstünde hak iddia etmesi mümkün olmayacaktý.
3. 1991’de ve 2003’te Irak’ta yaþananlara karþý kayýtsýz kalan, müdahale etmekten itina ile kaçýnan, krizi Kürt sorunu üstünden okuyan Türkiye yine de sonuçlarýndan etkilendi. Kendisine karþý yönelik þiddet farklý araç ve araçlarla da olsa arttý. Suriye krizinde tarafsýz kalmasý halinde de sonuçlarýndan etkilenmeyeceðinin hiçbir garantisi yoktu.
4. Suriye krizi þahsýna münhasýr bir kriz deðildi, Arap baharý metaforu ile tanýmlanan bir deðiþim sürecinin parçasýydý. Arap Baharý karþýsýnda tavýr alan Türkiye’nin Suriye sorununa bigane kalmasý düþünülemezdi. Kaldý ki bugün Türkiye’nin Suriye krizine fazla angaje olduðunu söyleyenler daha önce Libya karþýsýndaki tutumunu eleþtirmiþlerdi.
5. Türkiye ahlaken de, siyaseten de doðru olaný yaptý. 911 kilometre sýnýrý olan komþusuna demokratikleþme taleplerini dillendirenlerin yanýnda yer alarak müdahale etti. Rejim bunca insaný öldürürken Türkiye’nin sessiz kalmasý, olan biteni seyretmesi düþünülemezdi.
6. Türkiye süreci de kendi imkanlarý ölçüsünde doðru yönetti. Savaþýn içinde çekilmek istenmesine karþý direndi. Uçaðý düþürüldüðünde, sýnýr kasabalarýna bombalar düþtüðünde, sýnýr kapýsýnda ve Reyhanlý’da bombalý araçlar patladýðýnda muhatabýna orantýlý cevaplar verdi. Bazýlarýnýn sorumlularýný yargý önüne çýkarttý.
7. Türkiye kriz yönetimlerinin en büyük zafiyeti olan duygusallýktan kaçýndý. Suriye krizine müdahil oldu ama reflekse ve kamuoyu tatminine dayalý tepki hiçbir zaman vermedi. Reyhanlý saldýrýsýndan sonra Baþbakan Erdoðan tarafýndan yapýlan açýklamalar bundan sonraki muhtemel provokatif saldýrýlarýn büyük ölçüde önünü kesti. Türkiye cevabýný kendi seçtiði biçim ve yerde vereceðini açýkça belirtti.
8. Evet, Ankara bu krizin bu kadar uzun süreceðini, bölge için bu kadar yýpratýcý olacaðýný düþünemedi. Ama tek düþünemeyen Ankara da deðildi. Daha önceki örnekler herkesi þaþýrttý. Ayrýca þimdiye kadar hiçbir savaþ ya da kriz dýþarýdan bakanlarýn tahmin ettiði zaman dilimi içinde bitmedi. Yanýlma payý her zaman oldu.
9. Türkiye kriz yönetiminde müthiþ bir esneklik gösterdi, zaman ve þartlara uyum saðladý. PKK ile yakýnlaþma, Öcalan ile konuþma, Kürt sorununun çözümü için adým atma bu esnekliðin en belirgin göstergeleridir. Kürt sorunu dýþýnda Ýsrail ile yakýnlaþma, Amerika’nýn beklentilerini görme ve þekillendirmeye çalýþma bu esnekliðin sonucudur.
10. Ýktidarýn baþarýsý ya da baþarýsýzlýðý sorumlu olmadýklarý þeylerin hesabýnýn onlardan sorulmasýyla ölçülmez. Baþarýnýn ölçütü Baas rejiminin iktidara tutunabildiði günlerin sayýsý deðildir. Baþarý Ortadoðu’nun kökten deðiþimine destek verilmesi, Türkiye’nin küresel aðýrlýðýnýn artmasý, hepsinden önemlisi de Türkiye’nin savaþa sürüklenmemesidir.
Eðer Hükümet savaþa sürüklenmemek için direnmeyi sürdürebilirse, çevresinde ortaya çýkabilecek krizlerin yönetimine destek verebilirse, Suriye krizini bölgesindeki diðer sorunlarýn çözümünde kullanabilirse baþarýlý olacaktýr. Baþarý ya da baþarýsýzlýk hakkýnda þimdiden bir yargýya varmak mümkün deðildir.
