Ýskoç halký, Büyük Britinya bir baþka deyiþle Birleþik Krallýk yani bizim Ýngiltere diye tanýmladýðýmýz ülkenin sýnýrlarý içinde kalmaya karar verdi. Geçen hafta Ýngiliz usulü boþanma demiþtim bu hafta baþlýðý birleþme yaptým.
Ýngiltere Kraliçesi’nin Parlamento’dan gelen tüm baskýlara raðmen ayrýlmayýn deðil iyi düþünün dediði buna karþýn eski ABD Baþkaný Clinton’ýn “ayrýlmayýn” dediði bir kampanya süreci yaþandý.
Ýskoç halký her þart altýnda kazandý zira Ýngiltere’de iktidar ve ana muhalefet, Ýskoçya’ya daha fazla yetki vermeyi kabul eden bir metni beraber imzaladýlar. Türkiye adýna ders çýkarmamýz gereken önemli bir nokta bu...
***
Ders çýkarmak demiþken bu sonuç sadece Ýskoçya’yý deðil tüm dünyayý etkileyecek. Ýspanya’dan ayrýlmak isteyen Katalan ve Bask bölgelerini biliyoruz da, Avusturya’dan ayrýlmak isteyen SüdTirol yani Güney Tirol bölgesini ya da 2 resmi dilli Belçika’dan ayrýlýp Flandra’yý kurmak isteyenleri daha az biliyoruz.
Bazý bölgelerde ayrýlma referandumlarý neredeyse alýþkanlýk haline geldiði bir dünyada yaþýyoruz. Mesela Quebec, 1980’den bu yana 2 kez Kanada’dan ayýlýk referandumuna gitti, hayýr çýktý, þimdi 3. kez sandýða gitmeye hazýrlanýyorlar. Þili’nin Ýspanya’dan ayrýldýðý 1817 yýlýndan bu yana toplam 84 ayrýlýk referandumu yapýlmýþ.
En fazla ayrýlýk referandumunun yapýldýðý dönem, Sovyetler Birliði ve Yugoslavya’nýn daðýldýðý 1990’lý yýllar. O dönem tam 33 ayrýlýk referandumu yapýldý. Hoþ ayrýlma kararý da yetmiyor bazen, bugüne kadar 62 bölge ayrýlýða evet demiþ ama ülke olup Birleþmiþ Milletler’de üye olabilen sayýsý sadece 49. Türkiye’nin zenginliklerini istismar etmek isteyenlerin de almasý gereken dersler var çýkan sonuçtan.
Hem ekonomik hem de siyasi iflaslar olmadýðý dönemlerde ayrýlýkçýlýk iþ yapmýyor, birlikte yaþama duygusu kuvvetleniyor.
***
Ýngiliz Hükümeti bu referandumu yasa dýþý ilan edebilirdi, yapmadýlar. Yapmadýlar zira bu çaðda zoraki deðil gönüllü birlikteliklerin yaþadýðýný, baskýnýn ayrýlýkçýlýðý körüklediðini iyi biliyorlar.
Türkiye’de atýlan demokratikleþme adýmlarý ve özüm süreci de aslýnda 1990’larýn sorunu sadece öteleyen baskýcý politikalarýna karþý atýlan en doðru adým.
Sorunu ötelemek yerine çözmek, birlikte yaþama isteðini toplumun tüm etnik kökenlerinin amacý haline getirmek. Kuzey Ýrlanda’daki çözüm süreci kadar Ýskoçya’daki bu süreçten de ders çýkarmak lazým. Kaldý ki Kuzey Ýrlanda’da , tam 400 yýl boyunca ayný mahallede oturmamýþ, ayný okula gitmemiþ, evlilik, ortak sosyal yaþam oluþturmamýþ insanlar çözüme ulaþtýlar.
***
Birlikte yaþama kültürü... Ýskoçya’nýn baðýmsýzlýðý için kampanya yürütenler halkýn tercihi bu diyerek karara duyduklarý saygýyý açýkladýlar. Halkýn verdiði karara saygý duymak... Sanýrým Türkiye’de medya dahil belirli bir grubun Ýskoçya referandumundan ilk çýkarmasý gereken ders bu.
