ABD elektronik istihbaratýnýn Almanya Baþbakaný Merkel’in cep telefonunu dinlemesine Almanya ve Bayan Merkel çok öfkelenmiþti. Sonra Bayan Merkel nezaketi korudu. Ama ABD’ye en yakýn müttefiklerden birinin telefonu dinleniyorsa, o zaman -kim dinlenmiyor- diye sormak lazým...
Siyasilerin dinlenmesi yanýnda bir de ekonomik dinleme var ki, en verimli iþlerden biri olabilir. Alým-satýmlar, yatýrýmlar, ortaklýklar, özel-kamu projeleri, merkez bankasý kararlarý, teknolojik buluþlar. Bunlar neden izlenmesin?
Bloomberg ajansý bu soruyu Almanya Merkez Bankasý Baþkaný Weidmann’a sordu: Baþbakanýn telefonu dinleniyorsa, sen ne durumdasýn- diye... Weidmann da -Merkez Bankasý baþkaný olarak birþey görmedim, ama düz vatandaþ olarak hepimizinin ortak kaygýsý- dedi... Dikkatli bir cevap. Çünkü kulaklar düz vatandaþ Weidmann ile ilgilenmez- diye varsayýlýr. Halbuki istisnasýz herkesin verisi toplanýyor, istisnalar ise ayrýca dinleniyor.
Baþkana, Ne önlem aldýðý- soruldu. Weidmann -Önemli görüþmeleri telefonda ya da cep telefonunda yapmýyorum. Ya yüz yüze ya da güvenli hattan yapýyorum- dedi.
Bir soru daha geldi: Bu durum hep mi böyleydi yoksa Snowden’ýn ifþaatlarýndan sonra mý? Baþkan da -Yeni bir durum- dedi.
Telefona kötü gözle bakmaya baþlamak, email ve diðer iletiþimin açýkta olduðunu hatýrda tutmak, internette özelin kalmadýðýný hatýrlamak, Rusya’ya sýðýnan analist Snowden’in ifþaatlarýyla hayata yeni girdi. Gerçi Çin de ABD’den çaldýðý bilgilerle yaptýðý yeni radara görünmez uçaðýný da önceki gün sergiledi. Bilgi yalnýzca dinlenmiyor, çalýnýyor da...
Tabii dinleyenlerin tekonolojik gücüne karþý, dinlenmek istemeyenlerin teknolojik gücü de var. Ayrýca teknoloji dýþýna çýkmak mümkün. Moskova’da Kremlin’de bilgisayarlarýn atýlýp daktiloya dönüldüðü bildirilmiþti... Snowden geçenlerde ABD’de bir teknoloji konferansýna canlý video ile katýldý. Orada -Devlet, siyasiler internetin geleceðini ateþe veriyor, siz teknoloji ve internet uzmanlarý yangýný söndürmekle görevlisiniz- dedi.
Normalde teknolojiyi, haberleþmeyi ve özel hayatý hukukun korumasý beklenir, ama Snowden’in hukuktan yana kýsa vadede umudu yok. Onun yerine teknolojinin önlem almasýný öneriyor. En çabuk çözümü de -þifreleme- denen yol. Þayet klavye tuþlarý daha önceden kirlenmemiþse, iyi þifreleme internette önemli güvenlik saðlýyor. Snowden klavyesini koruyup þifreleme yaptýðý için neyi daðýttý, neyi tuttu hâlâ bilinmiyor. Ancak þifreleme þu aþamada ortalama kullanýcý için zor bir iþlem.
Bu arada güvenli internet denirken, bu güvenlik -özel hayatýn korunmasý- için isteniyor. Suç iþlemek için deðil. Alman merkez bankasý baþkanýnýn iþ görüþmesi de korunmalý, varsa karýsý ve/veya sevgilisiyle görüþmesi de. -Dinlerlerse dinlesinler benim gizlim saklým yok- mantýðý da geçersiz... Kullanmadýðýn hak, senin olmaktan çýkýyor.
Snowden, toplu ve ayrýmsýz izlemenin dinlemenin hukuku ve anayasayý çiðnediðini vrguluyor. Bu arada dinleme ve izleme için baþlangýçta devletin kullandýðý -Kamu Yararý- gerekçesi, daha sonra -Ulusal Güvenlik’e dönüþtü. Ýkisi arasýnda daðlar denizler fark var. Snowden sýrlarý daðýtarak kamu yararýný savunduðunu- söylüyor. ABD devleti ise ulusal güvenliðin zarar gördüðünü.
Ukrayna konusundaki Rusya-ABD geriliminde Snowden’in Rusya’da olmasýnýn etkisi, sýnýrlý da olsa tartýþýlýyor. Çoðu uzmana göre Snowden’in rýzasý olsun olmasýn, elindeki bilgiler karþý tarafa çoktan geçti. ABD bütün sistemlerini, kalýplarýný, yöntemlerini deðiþtiriyor.
Yöntemler deðiþse de, izlemeden kimse vazgeçmiyor. Daha geçen gün ABD uzun kulaklarýnýn Facebook sistemi üzerinden milyonlarca bilgisayara virüs bulaþtýrdýðý anlaþýldý. Facebook’un patronu Zuckerberg þikayet için Baþkan Obama’yý arayýp -Biz suça karþý önlem almaya çalýþýrken, devlet bizi arkadan vuruyor- dedi, ama sonuç alamadý. Youtube’un Ýngiltere hükümetine eþ zamanlý içerik kontrolü saðlamayý kabul etmesi de bir baþka bomba. Bastýran kazanýyor. Teknoloji sektörü arada kaldý ve sektör pusulasýný kaybetti. Snowden o yüzden sektörü göreve çaðýrdý.
Öte yanda Snowden bilgileri olsun olmasýn, herþey izlensin izlenmesin, elektronik üstünlük kimde olursa olsun, sahada son sözü söylemek ayrý bir sanat. Kýrým’da olaylar geliþmeden birkaç gün önce ABD’de önde gelen 900 küsur akademisyen, analist, Rusya uzmanýna -Rusya Ukrayna’ya müdahale edecek mi?- diye sormuþlar. Yalnýzca yüzde 14 -Evet- demiþ.
ABD Kongre üyeleri de istibarat servislerinin kendilerine yeterli bilgi vermediðini, Rusya’nýn Kýrým operasyonlarýný medyadan öðrendiklerini söylediler. Servisler ise hararetle kendilerini savundular.
Aslýnda servisler pek yanýlmýþ sayýlmaz, çünkü hâlâ Kýrým’da Rusya iþgali olduðunun kanýtý yok. Olan Ruslar, üslerde -Biz yüzyýldýr zaten buradayýz- havasýndalar. Dýþarýda da bir takým üniformalý askerler kendi baþlarýna birþeyler yapýyor. Üniformalarda iþaret yok, amblem yok, bayrak yok. Yalnýzca sorulduðunda, Rusça cevap veriyorlar. Soran olsa, belki Rusça’yý internetten öðrendiklerini söyleyeceklerdir.
twitter.com/selimatalayny
