Ýntihar bombacýlýðýný anlayabilmek için en az üç düzeyde deðerlendirme yapmak gerekir. Bu üç düzeyin sadece ilk halkasýný oluþturan intihar bombacýsýna bakmak bizi yanýltýr. Bu düzeydeki analiz ölenin kimliðini ve motivasyonunu gösterir ama eylemin gerçek sahiplerini göstermeye yetmez.
Üç düzeyli analizin mantýðý açýk. Bir intihar eylemi için; intihar bombacýsýnýn bulunmasý, eyleme hazýrlanmasý, eylem için zaman - yer ve hedefin belirlenmesi, eylem emrinin iletilmesi, eylem sürecinin güvenliði gibi bir dizi sürecin yönetimi gerekir. Bu süreçler bombayý patlatanýn kontrolünde deðil. Bu süreçlerin oluþ biçimlerine dýþarýdan birçok aktörün etki etmesi gayet mümkün.
Birinci düzey: Bombacýnýn psikolojisi
Ýntihar bombacýsýnýn kimliði bize kiþinin kendi motivasyonunu gösterir. Bombacý bu anlamda kendi inancýnýn saf çocuðudur. Mutlak bir yanýlgý içinde olsa dahi, bir keskin inançlý, kendini adayandýr. Onlarý ruhsal hastalýk kavramlarý ile açýklayamayýz. Eylemlerini ilaç etkisi altýnda yaptýklarý da söyleyemeyiz. Ýntihar eylemi, dini motivasyonlar gerekçesiyle yapýldýðý kadar, ateist bombacýlar tarafýndan milliyetçi ve ideolojik gerekçelerle de yapýlýr. Bombacý, inandýðý ve baðlý olduðu grup adýna eylem yaparak, düþman olarak bellediði kiþilere zarar vermek ister.
Ýkinci düzey: Örgütler
Birçok örgüt intihar bombacýsý yetiþtiren birimlere sahip. Bu örgütlerin intihar bombasý eylemlerini siyasal bir mücadelenin aracý olarak görüyor. Örneðin DAEÞ, PKK ve sol örgütlerin intihar bombacýlarýný hazýrlayan profesyonellere sahip. Bu sebeple, intihar eylemleri ile bu örgütler arasýnda baðlantý kurmanýn saðlam temelleri var.
Yalnýz örgütlerle intihar bombasý eylemi arasýnda iliþki kurarken, dikkat edilmesi gereken bir mesele daha var. Ýllegal örgütler her zaman, kendilerinin planladýðý eylem süreçlerini kontrol edebilecek güce sahip olmayabilir. Çünkü içlerinde birbirleriyle mücadele halinde çoklu aktörler olabilir. Bu aktörler güç savaþý için, diðer örgütler ve devletlerle iþbirliði yapabilir. Bu sebeple de bu örgütler daha büyük güçler tarafýndan kullanýma açýk hale gelebilir.
Üçüncü düzey: Devletlerin istihbarat örgütleri
Ýntihar bombacýsýna eylem yapma emir veya hedeflerini kendi örgütünden aldýðýný düþünse bile, her zaman böyle deðildir. Emir verme ve hedef süreçlerine örgüte sýzmýþ istihbarat örgütlerinin elemanlarý karar verebilir. Ýstihbarat örgütleri, örgüt ile bombacý arasýndaki iletiþim süreçlerini kontrol ederek eylemi bizzat yönlendirebilir. Örgütlere hedef gösterip, eylem ihalesi de verebilirler. Vekalet savaþlarýnýn bir parçasý olarak “vekalet intihar bombacýlýðý” gayet mümkündür. Eylemi gerçekleþtiren kiþinin bu düzeyde olup bitenden haberi yoktur. Bu tür iþler üst düzeylerde olup biter.
Ýstihbarat örgütlerinin veya diðer örgütlerin diðer bir etkisi de “eylem sürecinden haberdar olup süreci izleme” üzerinden olabilir. Olayýn ne zaman ve nerede olacaðýnýn bilgisine sahip olup, olayýn gerçekleþmesini izleyebilirler. Önlem almayýp, bilgi vermeyip, olayýn oluþturacaðý siyasal geliþmelerden güç devþirmeyi planlayabilirler.
Daha üst düzey oyuncular ise intihar eyleminin önceden bilgisine sahip olup, eylemlerin oluþturacaðý siyasal sonuçlarý da hesaplayýp, kendi amaçlarýna gelecek artý sonuçlar çýkarma organizasyonu bile yapabilir.
Sonuç olarak, Ankara bombacýsýnda eylemi yapan kiþinin kim olduðu belli olmasýna raðmen, eylemin emir zincirini, haberdar olup izleyenleri ve olacak olanlarý bilip siyasal mühendislik yapanlarý da bilmeye ihtiyacýmýz var. Resime üç düzeyde bakýldýðýnda, DAEÞ, PKK ve devletleri ayný karede görmek mümkün.
