Suriye ve Rusya derken þimdi ‘yeniden’ Irak krizimiz oldu.
Yeniden diyorum, zira en ciddi Irak krizi, önceki baþbakan Maliki’nin ‘Þii mezhepçi’ politikalarý yüzünden çýkmýþtý.
Yeni hükümet Türkiye’nin Maliki’ye yönelik tepkileri ve ABD nezdindeki giriþimleri üzerine daha ýlýmlý bir politika izliyor.
Peki bu kriz niye çýktý?
Durum: Baðdat’taki Irak merkezi hükümeti Türkiye’nin Musul’daki Ulusal Muhafýzlar’a askeri eðitim veren birliklerini korumak üzere zýrhlý araç ve koruma birliði göndermesine tepki gösteriyor. Bunu ‘iþgal’ sayýyor.
Oysa bu durum yeni deðil.
Türkiye’nin Irak’ýn kuzeyinde eðitim amaçlý iki askeri birliði var.
Biri Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKYB) bölgesinde Peþmerge birliklerini eðitiyor. Bugüne kadar 2 bin 308 Peþmerge Türk birliðinden askeri eðitim aldý. Ayrýca bölgede DAEÞ’le savaþan Peþmergelerden çok sayýda yaralý da gerektiðinde Türkiye’ye getirilip tedavi ediliyor. Hatta bunlardan bazýlarý ‘Türkiye DAEÞ militanlarýný tedavi ediyor’ diye çarpýtýlarak Türkiye aleyhine kullanýldý.
Ýkinci birlik ise Musul’un kuzeydoðusundaki Baþika kentinde, Musul Ulusal Muhafýzlarý’na eðitim veriyor. Burada da Mart 2015’ten bu yana 2 bin 441 muhafýza Türk subaylarý tarafýndan eðitim verildi.
Gerekçe: Dýþiþleri Bakaný Mevlüt Çavuþoðlu, Beþika’daki Türk askerlerinin “Irak Savunma Bakaný’nýn daveti üzerine gittiðini; Ýçiþleri Bakaný’nýn ayrýca polis eðitimi için yardým istediðini; Musul Valisi’nden de ayný yönde davet geldiðini” açýkladý; “Askerlerimiz orada DAEÞ’e karþý mücadele edecek güçleri eðitiyor” dedi.
Eski Musul Valisi Etil El Nuceyfi de bunu teyit etti: “Baþbakan Hayder El Ýbadi, Türkiye Baþbakaný Davutoðlu ile bir araya geldiðinde, Türk askerinin eðitim amacýyla Musul’a gelmeleri için talepte bulunduðunu açýklamýþtý. Bunun üzerine Ankara, Baðdat havaalanýna askeri mühimmat göndermiþti. Ayrýca 8 aydan beri Zelikan kampýnda Musullulardan oluþan gönüllü Haþd El Vatani’ye eðitim vermek için eðitmen göndermiþti.”
Örnek: Irak’ta orduya eðitim veren ülke sadece Türkiye deðil. ABD, Almanya ve Fransa ordusu da Peþmerge ve/veya Irak ordusuna baðlý birliklere eðitim vermek üzere bölgede bulunuyor.
Perde arkasý: Türkiye’nin 3 gün önce Musul’a gönderdiði son birlikler ve zýrhlý araçlar, sadece eðitimcilerden oluþmuyor. Daha çok eðitim birliklerini korumak üzere gönderildi. Bunun da çok net bir gerekçesi var: Irak ordusunun bölgede DAEÞ tehdidine karþý Türk eðitim birlikleri dahil kimseyi koruyabilecek durumda olmamasý. Bunun için Musul örneði yeterli!
DAEÞ 5-10 Haziran 2014 tarihlerinde, sadece 5 günde Musul’u iþgal etti. Çünkü kenti korumakla görevli Irak ordusu, bütün silah, mühimmat, zýrhlý araç ve ‘nakit para’ dahil her þeyi býrakýp kenti terk etti!
10 yýl boyunca Ýran savaþý, daha sonra Saddam’ýn Kuveyt’i iþgali, ardýndan ABD’nin Irak’a operasyonu ve devamýnda iç savaþ boyutunda bir karýþýklýkla mücadelede piþmiþ bir ordunun yapacaðý iþ deðildi bu.
O nedenle örneðin, Irak Parlamentosu Baþkaný Usame Nuceyfi, “Güvenlik güçlerinin Musul’dan kaçýþý ile ilgili acil bir soruþturma baþlatýlmalý” diye sorgulamýþtý bu durumu.
Ve dönemin Valisi Esil Nuceyfi, “Ordu ve güvenlik güçlerinin hýzlý bir biçimde çöküþü, kasýtlý bir ihmal olduðunu akla getiriyor” demiþti.
Bugün Türkiye’ye tepki gösteren Irak Baþbakaný Haydar El Ýbadi, Irak ordusunun Musul’dan çekilirken “Çok sayýda silah ve 2 bin 300 Humwee zýrhlý muharebe aracýný DAEÞ’e býraktýklarýný” itiraf etmiþti.
Ve daha önemlisi, DAEÞ, Musul’u aldýktan sonra ‘küresel bir tehdit’ olacak boyuta eriþmiþti.
Sonuç: Baðdat’ýn asýl tepkisi eðitim birliði bulundurulmasýna deðil. Daha çok zýrhlý araçlarla onlara göre ‘aþýrý sayýda’ koruma gönderilmiþ olmasý. Ve bunun ‘sürebilecek’ olmasý...
Irak Savunma Bakaný yakýnda Ankara’ya gelecek. Ondan önce Çarþamba günü (yarýn) IKYB Baþkaný Mesut Barzani Türkiye’de olacak.
Muhtemelen Iraklý bakana ‘mealen’ þöyle söylenecek: “Halen ülkenin 3’te biri DAEÞ iþgali altýnda. Ýran, Iraklý Þii’lerden bir ‘milis ordusu’ kurmuþ ve ülkenin diðer üçte birine hakim. Biz ise sizin resmi ordunuza destek vermeye çalýþýyoruz. Hangi iþgalden söz ediyorsunuz?”
