IÞÝD’in Irak ve Suriye’deki varlýðý, bir taraftan nitelik deðiþimine uðrarken öte yandan ilginç koalisyonlarýn kurulmasýna da yol açýyor. IÞÝD, öncelikle kuracaklarý devletin ihtiyacý olacak petrol ve su kaynaklarýný hedeflemiþ durumda ve bu strateji yeni bir keþif anlamýna gelmiyor. Hemen tüm savaþlarda, iþgal eden devlet iþgal ettiði yerin önce can damarlarýný ele geçirir, bu arada geçtiði yerleri tahrip eder, insanlarý öldürür ya da sürer. Ýþgalcinin siyasi eðilimleriyle uyumlu olmayan her moral simge yerle bir edilir, binalar, ibadethaneler yýkýlýr. Ýþgalci, ele geçirdiði yerlerde eski rejimi sonlandýrýr ve kendi rejimini kurar. IÞÝD de aynen bu þekilde hareket ediyor. Ancak bu kez farklý olan, Ortaçað savaþlarýnda olduðu gibi, çok uluslu ordu kurmuþ olan bu yapýnýn kendi ülkelerini iþgal etmeleri. Diðer bir ifadeyle ortada devletler arasý bir savaþ yok, ama stratejiler devletler arasý savaþlarda uygulananlara benziyor. Ayrýca haritalar üzerinde Irak ve Suriye diye iki ayrý devlet olmasý, bu iki ayrý devletin birer ayrý hükümetlerinin olmasý IÞÝD’in katiyen dikkate aldýðý bir konu deðil.
Ayný anda iki ülkede ve ayný yöntemlerle ilerleyen IÞÝD için, Irak ile Suriye’yi ayýran sýnýrlar mevcut deðil ve tam da bu durum haritalarýn deðiþeceði ihtimalini güçlendiriyor.
IÞÝD karþýtý koalisyonlar belli
Haritalarýn deðiþme ihtimali, hem bölgedeki halklarý hem de çok sayýda devleti pozisyon almaya zorluyor. Irak Kürdistan’ýn yeni haritalara itirazý yok, ancak Suriye Kürtleri buna karþý çýkýyorlar. Irak’lý Þiiler de bölünmeye sýcak bakmadýklarýný dile getiriyorlar; tabi genelleme yapmak zor. Sünni Araplarýn IÞÝD’le birlikte davrananlarý bölünmeden yana, diðerleri deðil. Suriye’deki Nusayriler de pek bölünme yanlýsý gözükmemekle birlikte belki Irak Kürtleri gibi kendilerini kurtarma, sýrtlarýný Akdeniz’e yaslayacak bir Nusayri devleti kurmayý hesaplýyor olabilirler.
Halklarýn beklentileri zaman içinde deðiþebilir; imkansýzý istemek yerine makul olana razý olmalarý söz konusu olabilir. Bununla birlikte, bölünme senaryolarý farklý koalisyonlarýn da gündeme gelmesine yol açýyor.
Ýddialardan biri, Irak Kürtlerinin IÞÝD’e yardým ettikleri. Bu yardýmdan kast edilen muhtemelen dolaylý bir destek. Ýddia sahibi Baðdat yönetimi ve onlara göre IÞÝD baþarýlý oldukça Kürdistan’ýn baðýmsýzlýk þansý artýyor. Suriye’de ise Kürtler IÞÝD’le mücadele eden Özgür Suriye Ordusu ile birlikte davranýyorlar. Özgür Suriye Ordusu, Esad’ý devirmek için mücadele veriyor ve bu çerçevede Suriye Kürtleri ile de çatýþmaya giriyordu. Þimdi, daha büyük bir tehdit ortaya çýkýnca, Esad güçleri, Özgür Suriye Ordusu ve Suriye Kürtleri ayný tarafta toplaþmýþ oldu.
IÞÝD yanlýsý koalisyonlar belirsiz
Baðdat yönetimi ABD’den uzman, Ýran’dan asker, Rusya’dan silah alýyor. Muhtemelen ayný üçlü Þam yönetimine de benzer biçimde destek veriyordur. IÞÝD karþýsýnda kurulan karmaþýk ve kýsmen deðiþken koalisyonlarý takip etmek mümkünken IÞÝD’in kimlerle koalisyon yaptýðý açýk deðil ve esas sorunun da bu olduðu söylenebilir.
IÞÝD’i el altýndan destekleyenlerin kim olduðunu bugün kullandýklarý silahlara, gelir biçimlerine bakarak çýkarmak mümkün gibi gelebilir; ancak bu tür bulgular yanýltýcý adresler de verebilir. Beklentileri doðrultusunda bir sistem kurarlarsa, o zaman hangi oyuncularla ikili iliþkiler geliþtirecekler, ona bakarak geçmiþteki iþbirlikleri anlaþýlabilir. Ya da IÞÝD mücadeleyi kaybedebilir; o zaman da liderlerinin hangi ülkelere kaçacaklarýna, kimlere sýðýnacaklarýna bakmak gerekir.
