Irak’ta öngörü dýþý kaos var... ABD, perþembe gecesinden beri bayýr aþaðý yuvarlanan Irak’ý toparlamaya çalýþýyor... Salý günkü yazýyý ‘Halen üç merkezin, farklý nedenlerle Irak’ta yardýma ihtiyacý var: Erbil, Baðdat ve Washington... Kimden yardým isterler acaba?’ sorusuyla kapatmýþtýk.
Salýdan beri bu üç merkezden en önce Erbil kaymaya baþladý... Baðdat’ta güvenlik sorunlarý baþladý, bombalar patladý... Washington izlemedeydi. O kadar uðraþýlmasýna raðmen Baðdat siyaseten, Erbil de askeri olarak çökmeye baþlamýþtý.
IÞÝD Erbil’e yönelince ve de -Sincar Daðý’na sýðýnan siviller- konusu Batý medyasýnda çok iþlenince, Washington harekete geçti... Ayný sýrada Fransa BM Güvenlik Konseyi’ni toplayýp, IÞÝD’in Irak’ta Ezidi, Hristiyan, Türkmen ve Kürt sivillere karþý, dolayýsýyla insanlýða karþý suç iþlediðini belirtip, hukuki-ahlaki zemin oluþturdu...
Peþmerge’nin Erbil’e uzanan hattý tutamamasý sonucu IÞÝD, perþembe günü kente 50 km yaklaþtý... Meðer IÞÝD, ABD’nin Irak ordusuna býraktýðý zýrhlýlarý ele geçirmiþ ve o araçlarla yýldýrým harekatý yapmaktaymýþ. Erbil’in düþme ihtimali panik yarattý, havaalaný kaçmaya çalýþanlarla doldu. Kentten göç baþladý. En dramatik geliþme, Londra borsasýnda iþlem gören ve Kuzey Irak’ta petrol çýkaran þirket hisselerine gelen satýþtý. O hisseler çakýldý... Ve petrol devi Exxonmobil, telaþla bölgeden çekildiðini duyurdu, ki en önemli gösterge buydu... Petrol iþleri böyledir: Ýstikrarý olmayan arazilerde petrol çýkarmanýn istikrarý olmaz!..
Erbil’in kýsa süreli de olsa düþmesi, -Kürt Yönetimi- denen oluþumu ve buna baðlý bütün hesaplarý yok eder, büyük kriz yaratýr ve kitle katliamýna kapý açardý... Perþembe günü Erbil’in düþme senaryolarý sürerken Baðdat’ýn istese de yapacak birþeyi yoktu. Washington ise çýkýþ yolu arýyordu...
ABD için Erbil ve Kürdistan, Irak’taki tek güvenilir ada... Ayrýca Kürtler’in korunmasý için taahhüt var, yeni bir satýþý kimse kaldýramaz... Hatýrý sayýlýr petrol de var... Gel gör ki, ABD Baþkanýnýn Erbil’i korumak için ek asker yollamasý mümkün deðil... Yalnýzca önceki ay yollanan 800 kadar özel kuvvet ve istihbaratçýnýn bir kýsmý Erbil’de. Baþkan durup dururken bir yeri de bombalatamýyor.
Washington’un elini kolaylaþtýran, -daða sýðýnan Ezidiler’in durumu- oldu. Sivillerin aç susuz kalmasý, IÞÝD’in din saldýrýsý yapmasý, ABD için yeterli gerekçeyi oluþturdu. Zaten Obama, IÞÝD’in yaptýklarýnýn soykýrým olduðunu ve Baðdat’tan da davet aldýklarýný söyleyip, -Daða havadan yardým... Erbil’i de havadan koruma- planýný duyurdu.
Þimdi ne olacak? IÞÝD’in duruma nasýl tepki vereceðine baðlý... Erbil’e ya da Baðdat’a normal bir saldýrý koluyla ilerlerse, vurulacak. Normal bir saldýrý kolu yoksa... Hava bombardýmaný organize ordulara karþý etkilidir de, milislere karþý balyozla sivrisinek öldürmeye benzer. Ve galiba milislere karþý savaþ uçaklarý deðil, ÝHA’larýn kullanýmý artacak.
Ya da baþka hesapta olmayan IÞÝD çýlgýnlýklarý beklenebilir... Bu arada dikkat çekici olan, IÞÝD’in olabildiðince kýþkýrtýcý ve kanlý eylemleri tercih etmesi ve IÞÝD nerede bitiyor, Irak’ýn Sünni tepkisi nerede baþlýyor belli olmamasý...
Obama, Baðdat’ta bir baþbakan bulunur ve iþleyen bir hükümet kurulursa, ABD’nin vereceði desteðin daha da artacaðýný ve bölgedeki ülkelerle de iþbirliði yapýlacaðýný söyledi. Baðdat’ta bu konularda Ýran söz sahibi...
Peki IÞÝD, haziranda Baðdat’a yöneldiði zaman bombardýmana uzak duran Obama neden þimdi bombardýman- dedi? Bu durumu: Baðdat’ta karýþýk siyasi tablo vardý, Þiiler adýna askeri harekat yapýyor- durumuna düþmek istemedik. Burada ise daða kaçan siviller var. Bu kez yalnýzca insani kaygýlar sözkonusu- diyerek açýklýyorlar.
Peki bu yardým ve bombardýman kartý ne zamana kadar kullanýlýr? Obama hâlâ -Baðdat’ta iþleyen bir hükümet- umudunu koruyor. O gerçekleþirse, Irak ordusunun etki kazanacaðýný ve ülke birliðinin saðlanacaðýný düþünüyor. Aslýnda bu bir temenni...
ABD Genelkurmayý, sonsuza dek bombardýman kartýný taþýmayacaklarýný -görev gücünü ve yetkisini sürekli geniþletmeyeceklerini söylüyor... Ama bu görevin bitiþ tarihi yok...
1991’de Saddam’dan kaçan Kürtler Türkiye’ye sýðýnýnca, uçuþa yasak bölge ile Irak Kürdistan’ý güvenlik altýna alýnmýþ, o görev 2003 Irak’ýn iþgaline dek sürmüþtü... Þimdi düþünmemek elde deðil: IÞÝD Suriye’de doðdu, ve ancak Erbil’i tehdit eder hale gelince hedef alýndý... Suriye’de de siviller zulüm gördü ve hâlâ görüyor, ama orada bombardýmanýn lafý yok... Mevcut adýmlar, Suriye’yi bir kenara býrakýp Irak’ýn toparlanmasý adýmlarý... Mümkün olacaðýný sanmýyoruz...
twitter.com/selimatalayny
