Kuzey Irak denilince aklýnýza ne geliyor?
Kürtlerin giderek daha fazla baðýmsýzlaþtýðý bir bölge. Türkiye ve bölgesel anlamdaki rakiplerinin en cidi biçimde çatýþtýðý yer. Yahut dünyanýn belki de en önemli enerji savaþlarýndan birisinin þekillendiði topraklar.
Aslýna bakarsanýz hepsi. Hatta daha fazlasý. Yeterince farkýnda olmasak da, Türkiye açýsýndan Kuzey Irak kadar hayati bir önem taþýyor. Yakýn geleceðin en kritik þifreleri burada þekilleniyor.
Resmi olmayan rakamlara göre geçtiðimiz yýl Türkiye ve Kuzey Irak arasýndaki ticaret hacmi 8 milyar dolara yaklaþtý. Yatýrýmlar ve giriþimler tüm hýzýyla devam ediyor.
Ancak bu rakamlar yakýn gelecekte ortaya çýkacaklarýn yanýnda devede kulak sayýlmalý. Çünkü bölgeye uluslararasý ölçekte en büyük enerji firmalarý devasa yatýrýmlar yapmaya baþladý. Bu da bölgede olup bitenin, bildiðimiz sorunlarýn ötesinde anlamlar taþýdýðýný göstermeye yeter herhalde.
Devamýný yine geçen haftaki The Econominist’ten okuyalým:
‘ExonMobil ve Chevron gibi büyükler dahil Kuzey Irak bölgesindeki petrol arama þirketleri, bugüne kadar 10 milyar dolar yatýrdýklarýný söylüyorlar. Erbil’deki bölgesel hükümetin öngördüðü gelecekteki günlük 2 milyon varil petrol ihracatý çok daha büyük kazanýmlar saðlayacak.’
***
Peki tüm bu anlaþmalara ve giriþimlere hayýr diyen, kendi onayý olmadan bunlarýn geçersiz olduðunu ilan eden Baðdat yönetimi ne istiyor?
Eðer mevcut anayasada ilan edilen gelir paylaþýmý geçerli olursa, Bölgesel Kürt Yönetimi, bu anlaþmalardan sadece yüzde 17’lik bir gelir elde edecek. Baþka bir ifadeyle yüzde 80’i Baðdat’ýn hanesine yazýlacak.
Anayasada ne yazarsa yazsýn artýk bu paylaþýmlarýn hiçbiri olmayacak.Ne Kürt yönetiminin, ne de Baðdat’ýn bulunduðu pozisyondan geri adým atmasý mümkün. Elbette onlara destek olan aktörlerin de.
Nitekim Baðdat’ta oturan Nuri Maliki yönetimi, bunun gayet iyi farkýnda. O nedenle de ipleri germeye devam ediyor.
Seçimlerden sonra Türkiye’den istediði desteði alamayýnca sert mesajlar yollamaya baþlayan Maliki, birbiri ardýna adýmlar atarak Baðdat’taki yönetimin Þii karakterini belirginleþtirmeye baþladý. Orduyu yeniden yapýlandýrdý, yargýda ipleri eline aldý. Güvenlik ve istihbarat alanýnda neredeyse herþeyi silbaþtan düzenliyor.
Bu arada hem bölgeye, hem de Türkiye’ye gücünü göstermek için Cumhurbaþkaný yardýmcýsý Tarýk Haþimi’yi adým adým sistemin dýþýna itti. Sonuçta Haþimi hakkýnda peþpeþe idam kararlarý çýktý ve Irak siyasetinin önemli Sünni aktörlerinden birisi halihazýrda sürgün hayatý yaþýyor.
***
Maliki, þu günlerde týpký Haþimi operasyonunu andýran yeni bir hamle yapýyor. Bu kez hedefindeki isim bir baþka Sünni aktör,Maliye Bakaný Rafi Ýsavi.
Unutmadan tüm bunlar önemli bir denge unsuru olan Cumhurbaþkaný Celal Talabani’nin hastalýðý sýrasýnda gerçekleþiyor.
Olup biteni özetleyelim. Baþbakan Maliki’ye baðlý milis kuvvetler, Maliye Bakaný’nýn bürosunu basarak memurlarla birlikte 150 korumayý rüþvet soruþturmasý adý altýnda gözaltýna aldý.
Maliye Bakaný Rafi Ýsavi, bir basýn toplantýsýyla bu giriþime sert tepki gösterdi ve bakýn ne söyledi: ‘Bu üslup hükümet üslubu deðil. Bilakis bu çete davranýþý.’
Bakan Ýsavi’nin mensup olduðu Irakýyye adýna yapýlan açýklamada da ‘Maliki’nin, Cumhurbaþkaný Yardýmcýsý Tarýk Haþimi’ye yaptýðýný þimdi Rafi Ýsavi’ye yapmaya çalýþtýðý ve Sünnileri bulunduklarý koalisyondan silmek istediði’ ifade edildi.
Bunlar çok ciddiye alýnmasý ve yakýndan izlenmesi gereken geliþmeler.
