Irak’ta, özellikle Baðdat merkezli olarak krizin týrmanmasý, Baþbakan Nuri Maliki’nin, ýsrarla ve inatla geniþ kesimleri dýþlayan bir yaklaþýmla hareket etmesi, geliþmelerin seyrine bakýnca þaþýrtýcý deðil.
Maliki’nin sorunu bu denli týrmandýrmasýnýn perde arkasýna bakmadan önce birkaç noktaya dikkat çekmekte yarar var. Sorun, elbette onun Þii olmasýyla açýklanamayacak kadar derin. Çünkü Maliki’nin adýmlarýný onaylamayan, hatta onu sertçe eleþtiren önemli Þii aktörler var. Diðer yandan bizzat tarzý, üslubu ve yönetim anlayýþý sorunlu olan bir aktör Maliki.
Tüm bunlar, bir de bölgesel dengeler ve enerji merkezli küresel çatýþmayla beslenince ortaya hayli gergin bir tablo çýkýyor. Sanki çok daha önceden bu olup biteni kurgulayan bir el, dönemin ruhuna uygun aktörler seçmiþ gibi, herkes ateþi daha da körükleyen adýmlar atýyor.
Bölgedeki diðer geliþmeler, özellikle de Suriye konusundaki yeni tablo, Irak’ý daha sert bir mesajlaþma alanýna dönüþtürüyor. Baþka bir deyiþle Suriye’de eli zayýflayan aktörler, hesaplarýný Irak üzerinden yürütmeye çalýþýyor.
***
Dilerseniz tüm bunlara iþaret eden önemli bir ziyarete ve onun sonucunda ortaya çýkan anlaþmaya dikkat çekelim.
Kuzey Irak Kürt Yönetimi lideri Mesut Barzani, Moskova’ya çok kritik bir ziyarette bulundu. Ziyaretin sonucu ise çok daha çarpýcý: Barzani ‘Rusya’nýn en büyük beþinci petrol üretim þirketi GazpromNeft’le anlaþma imzaladýklarýný’ açýkladý.
Anlaþmanýn ayrýntýlarýný henüz bilmiyoruz. Ancak bu anlaþma kesinlikle Baðdat yönetimi ve Erbil arasýndaki gerginliði bir kat daha týrmandýracaktýr. Geçmiþi hatýrlayalým. Erbil’in dünya devleri olarak bilinen enerji þirketleriyle yaptýðý her anlaþma, Baðdat’ýn vetosu ve öfkesiyle karþýlaþmýþtý.
Sözgelimi Fransýz Total þirketinin Kürt Bölgesi’ndeki Taza, Harir ve Safen’de petrol çýkarým ihalelerini almýþ, ardýndan Irak hükümeti þirketten Halfaya bölgesindeki çalýþmalarýný sonlandýrmasýný talep etmiþti.
Bir diðer önemli örnek, Amerikan petrol þirketleri ExxonMobil ve Chevron da Kürt Bölgesi’nde çalýþmalarýný sürdürüyor. Onlar da ayný þekilde Baðdat’ýn tehditleriyle ve veto giriþimleriyle karþý karþýya kaldýlar.
***
Erbil’in patronu olarak Barzani, bu vetolarý sessizce geçiþtirdi. Ama diðer yandan ona yakýn aktörler, biz bildiðimiz yolda devam ederiz mesajý verdiler. Böylece Bölgesel yönetim attýðý her adýmda Baðdat’tan biraz daha koptu. Bunu yaparken iki dengeyi ihmal etmedi. Birincisi Ankara’yý yakýnýnda tuttu. Ona kritik müzakere sürecinde destek verdi. Ýkincisi uluslararasý dengeleri, anlaþma yaptýðý enerji devleri üzerinden kurarak elini saðlamlaþtýrdý.
Moskova ziyaretiyle üçüncü bir hamle yapýyor Barzani ve Rusya kartýný sahaya sürüyor. Gazprom Neft, Kürt Bölgesi’nde petrol üretimi yapan tek Rus þirketi; þimdilik.
Neden þimdilik, çünkü muhtemelen yeni Rus firmalarý da bölgeye adým atabilir. Barzani Rusya hamlesiyle, bir yandan Baðdat üzerinde etkin olan Ýran’a mesaj veriyor, diðer yandan kelimenin tam anlamýyla ciddi bir aktör çeþitliliði elde ediyor.
Ýþte Baðdat’ta Þii Maliki yönetiminin Sünnilere karþý uyguladýðý kuþatma politikasýnýn giderek sertleþmesinin perde arkasýnda böyle bir tablo var.
