Son dönemlerde, çok komplo yorumlar devreye girdi. Özellikle Ýranlý General Kasým Süleymani’nin ABD tarafýndan öldürülmesi üzerine, Ýran’dan gelen misillemeler manidar idi.
Çok soru oluþtu kafamýzda! Ýran içindeki halk ile rejim arasýndaki soðuk rüzgâr esintileri, yerini sýcak kenetlenen pekiþmeye terk etti. Süleymani; her ne kadar Ýran içinde çeþitli yorumlara tabi tutularak, muhaliflerinin de bulunduðu bir isim olsa da, son olay Ýran içindeki farklý cepheleri bir araya getirebildi.
Geçici olsa da, Ýran içinde konsolide edildi. Ýran imajýna vurulan darbeyi, tolere etmenin akýllýca yolunu buldu. Amerikan üstlerini hedef alan roketler, büyük hikmetle kimseye zarar vermedi!
Trump, Ýran’ýn sakinleþmesi için kapý açtý. Bu roketler, Ýran içindeki gerilimi de düþürdü. Ýran içinde büyük baþarý ve zafer olarak tanýmlanan durum, ABD için kimsenin keyfinin bozulmadýðý manzarayý ortaya çýkarttý. Ýran’dan gelen mesajlara baktýðýnýzda devrim muhafýzlarý sert, Ruhani siyasi, Dýþiþleri Bakaný Zarif ise diplomatik dil kullanarak gerçek Ýran tutumunu göstermiþ oldu. Evet, bölgede yeni savaþ ortamý kimseye gerekli deðil. Ýran komþu ve orada oluþacak her türlü sorun, çevreyi ve bizi ilgilendirmelidir. Rusya; bu duruma sakince seyreder gibi durmasa da, esasýnda “kimin eli, kimin cebindedir” sorusuna yanýt arýyor durumda. Analizlerine baktýðýmýzda ise bu gerilimin Rusya için alan açtýðý kanaati daha fazla yer aldýðý gözükmekte. Acaba durum gerçekten bu mudur?
Libya konusunda Türkiye ile ortak akýl üretmek isteyen Putin, Akdeniz’de varlýðýný kalýcý hale getirmenin peþinde! Suriye’de, Ýran’ýn varlýðýndan esasýnda pek fazla hazzetmediðini de biliyoruz. Lakin Ýran, Rusya için fazlasý ile önem arz ediyor. Yýllar önce “Ýran’la alakalý bir durum, bir savaþ olursa oradaki Azerbaycanlýlarýn kaderi ile ilgileneceðiz” cümlesi, baþlý baþýna Ýran’a mesaj içermekteydi. Ve sadece Ýran’a da deðil!
Libya konusunda Türkiye ile mutabýk kalmak, dolaylý olarak Ýsrail, Mýsýr ve Yunanistan’ýn ortak çalýþmalarýna da tekme atmýþ durumda!
Unutmamak lazým, Güney Kýbrýs’la ilgili uzun süre çalýþtý Rusya! Lakin Rumlar ve Yunanistan, ABD baskýsý ile Ruslarý oradan attýlar. Dolayýsý ile Akdeniz’deki varlýðýný kalýcý hale getirmek için Türkiye ile anlaþmalý ve Türkiye’yi karþýsýna almayacaðýnýn iþaretlerini uzun zamandan beri vermekte. Hafter destekli görünüm, Wagner üzerinden ciddi kozla alanda olmasý ise, pazarlýk gücü için gerekli idi. Nitekim ki, yeri ve zamaný gelince kullandýðýný ve bundan sonra da kullanacaðýný bize gösterdi.
Putin’in “Türk Akým” açýlýsýndaki konuþmasýnda bir cümle, esas cümle idi! Putin diyor ki, “herkes bu coðrafyayý daha da germek istiyor. Lakin Rusya ve Türkiye baþka tutum sergilemekte.” Yani Putin demek istiyor ki, “ben bu coðrafyada olacaðým ve Türkiye ile hareket edeceðim.”
Acaba ABD-Ýran gerilimi görüntüsü ile içeriði arasýndaki farktan dolayý mý, Putin ortaðýnýn Türkiye olduðunun mesajýný verdi. Çünkü Putin hep bir kaç ortak ismi zikrederdi, lakin þimdi baþkalarý ve Rusya, “Türkiye” diye bahsediyor. Evet, ABD-Ýran gerilimi, daha ötesi durumlarý bize anlatmakta.
Ýngiltere’nin, Ýran konusuna verdiði mesaj manidar idi. ABD ile Ýngiltere, Orta Doðu’da farklýlaþacak mý?
Ýran’la kimsenin savaþmak istemediði, Ýran’ýn da özellikle ABD ile savaþmak istemediði ortada! Bu gerilim üzerinden yeni neler dikte edilecek, oralara odaklanmada yarar vardýr.
Rusya’nýn, Suriye konusunda sýnýfta kaldýðý açýktýr. Özellikle Ýdlib dramý, Rusya’sýz yorumlanamaz. Türkiye faktörü ile bu sorun çözülür mü? Esed dayatmasý gündemden düþmezse, bu soruya cevap vermek pek kolay olmayacak! Rusya yakýn vadede bu dayatmayý, her fýrsatta masaya getirecek. Akdeniz’deki varlýðýnýn dayanma noktasý olan Suriye ve Esed’e baþka alternatifler eþlik ederse, bu soruya yeniden dönebileceðiz!
