Ýran yeni cumhurbaþkanýný seçti. Her zamanki gibi Ýran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’in hayýr dualarýyla seçim gerçekleþti.
Ýran siyasetine yön veren kiþinin dini lider olduðunu dikkate alýrsak, o zaman Ýran’da yeni dönem baþladý fikrinden ziyade, Ýran’ýn Ruhani döneminin hangi amillerle dizayn edileceðine dikkat etmemiz gerekiyor. Öncelikle yeni cumhurbaþkaný Ruhani’nin eski nükleer baþmüzakereci olmasý, bir kaç dil bilmesi, artý hukuk eðitimi almasý Ruhani’yle birlikde Ýran devletinin dünyaya bir mesaj vermek istediðini anlamaktayýz.
Ýran dünya ile gerginliðini özellikle ABD mahreçli nükleer program aðýrlýklý zýtlaþmanýn faydasýný görmemektedir. Her ne kadar da bunu ifade etmeði devlet yapýlarýna uygun görmeseler de adýmlar ve beyanlar derin Ýran devletinin baþta dini lider olmak üzere bu tutumun deðiþmesini arzu ettiðini, Ruhani’yle birlikte yapmak istediklerini dolaylý beyan etmiþ oldular. Dikkati çeken ikinci husus odur ki, Ruhani bundan önceki cumhurbaþkanlarýndan farklý olarak etnik problemlere özellikle Türklerin medeni hak ve özgürlüklerine dönük olumlu mesajlarla Ýran’ýn hep inkar ettiði sorunlarýn çözümüne sýcak baktýklarý mesajýný verdi. Ýran Türkleri ve diðer etnik gruplara kendi dillerinde okul, medrese haklarýnýn tanýnacaðýný, son yýllar sadece Türklerin Urmiye Gölü’nünün kurumasýna dönük feryatlarýna kulaklarýný kapatmýþ Ýran siyasetinin tam aksine, Ruhani’nin bu sorunu çözeceðine dair söz vermesi oldukça anlamlý ve yeni siyaset döneminin çerçevesini belirlemekte belirginlik ortaya sunmuþtur.
Hasan Ruhani siyasetteki özgeçmiþiyle dikkat çekici bir isimdir. Nükleer baþmüzakereci gibi duruþuyla ise ülkesinde “Diplomasi Þeyhi” olarak nitelendirildi.
Peki, Hasan Ruhani’yle birlikte Ýran’da neler deðiþecektir?
Eski cumhurbaþkanýnýn Ýran devlet gururunu ezdiði fikrini savunan dini lider mahreçli isimlerin, örneðin Dini Lider Hamaney’in SEPAH’daki (Devrim muhafýzlarý) temsilcisi Abdullah Hac Sadigi veya Ruhani’nin seçim grubunun baþkaný dini lidere yakýnlýðý ile bilinen Mehmetrza Nemetzade’nin açýklamalarýna dikkat getirirsek, görürüzki Ahmedinejat’ýn söylem ve tarzýna itiraz sözkonusudur. Mehmetrza Nemetzade’nin, Ahmedinejat “MÝLLÝ KAHRAMAN” olmak istiyordu, “Yolunu yalnýþ seçti”, Abdullah Hac Sadigin yeni hükümette “yalaka ve ikiyüzlülere yer yok” açýklamalarý Ahmedinejat’ýn döneminden rahatsýzlýðýn olduðunu Ruhani’yle beraber “ülkemizin onuru geriye dönecektir” ifadesiyle ise uluslararasý denegeye hesaplanmýþ bir seçim olduðunu görmüþ oluyoruz.
Ýran dini lideri Hamaney ile gerginlikler yaþayan Ahmedinejat siyasi meydandan adeta silinmek üzere dizayn kuruldu. Ýran devletinin imajýný zedelediðini açýktan ifade eden Ýran devlet yetkilileri bu anlamda Ruhani’den pek fazla þey beklemektedir.
Ýran’ýn duruþunun deðiþmesi sözkonusu deðildir zaten. Ne Suriye, ne kendine yönelik taleplerle baðlý duruþtan feragat edecek gibi bir hali yoktur zaten. Ýran tehlikenin kendini sarma ihtimalini bile kendisi için hayat memat meselesi olarak görüyor. Sadece Ýran’ýn yeni döneminin Ruhani’yle birlikte daha imaja, karizmaya ve uluslararasý dengeye hesaplanmýþ yaklaþým olacaðý sözkonusu. Hasan Ruhani dini lidere baðlýlýgýyla bilinen bir isimdir. Bazý gerçekleri görmezden gelme yerine, sorunu çözmek niteliðini ortaya sunmakla yeni Ýran, deðiþen Ýran mesajýný vermeye gayret edecektir.
Ahmedinejat’ýn belirsiz tavýrlarý, bazen birbirini inkar eden beyanlarý Ýran yetkililerince de rahatsýzlýk nedeni olmalý ki, ýsrarla Ruhani’yle birlikte Ýran’ýn “onuru ve imajý” geri dönecek mesajlarý verilmekte.
Ýran ABD’nin, özellikle etnik kimliklere dönük çalýþmalarýndan rahatsýz. Amerikan politikacýlarýnýn özellikle Türklerin hak ve özgürlüklerine dönük beyanlarý da ürkütücü olmalý ki, Ruhani seçim beyanlarýnda etnik kimliklerin, özellikle Azerbaycan Türklerinin kendi ana dilinde okuma sorunlarýnýn çözümüne yönelik sözler vermiþ oldu. Gerçi burada lokalda Tebriz’in genelde ise Azerbaycanýn seçim desteðini almak ciddi meselelerden idi. Çünkü Azerbaycan Ýran’ýn genelindeki seçim atmosferine pek sýcak bakmamakla, aslýnda kendi sorunlarýna dikkat getiren siyasi duruþ bekliyordu. Ruhani bu konuda pek baþarýlý olamasa da bunu yakalamayý Azerbaycan’ýn desteðini almayý hedefledi. Galiba pek fazla olmasa bile, Türklerin seçimlerdeki oy vererek iþtirakýnýn tek nedeni de Hasan Ruhani’yle birlikte özgürlüklere kapý açýlabileceðiihtimaline kafalarýnda yer vermeleri oldu.
