Uzun zamandýr, Suudi Arabistan’ýn Ýran içerisindeki etnik gruplara yönelik bir çalýþmasý söz konusudur. Uzun zamandýr, Suudi Arabistan üzerinden Ýran’ýn kýþkýrtýlmasý dikkat çekecek kadar aþikârdýr. Ýran’ýn içerisinden çýkan seslere baktýðýmýzda; Devletin, Ruhani temsilinde farklý, Dini Lideri temsil eden Devrim Muhafýzlarýnýn tavrý farklý boyuttadýr. Hamaney’in güdümündeki Devrim Muhafýzlarýnýn sert ve milliyetçi tavrý, Trump’a yönelik sert beyanlarla Ruhani’nin ve Ýran Devletinin diplomatik aðzýnýn farklý beyanlarda bulunmasýný da, çeliþkiden daha ziyade, düþünülmüþ ve içeriye farklý, dýþarýya farklý seslenme gayreti olarak yorumlamakta yarar vardýr.
Bir kaç gün önce, Ýran’ýn önemli resmi gazetesi olan Keyhan, attýðý bir manþetten dolayý, iki günlük yasakla karþý karþýya kalmýþ. Bu gazete; Þah döneminden mevcut devrim sonrasý, Dini Lidere baðlandý. Keyhan gazetesinin, Genel Yayýn Yönetmeni Hüseyin Þeriatmedari’dir. “Soyadýnýn, Ayetullah Þeriatmedari ile bir baðý var mý” sorusunu sorduruyor! Hayýr, ne akrabalýk, ne de genelde bir baðý yoktur. Gazeteye verilen iki günlük yayýn yasaðý cezasý ise, attýðý manþete baðlý. “Riyad’dan sonra, sýra Dubai’de” baþlýklý manþeti, Ruhani ve ekibini rahatsýz etmiþ! Bugüne kadar faaliyetlerinde, sadece Dini Lider eksenli duruþu olan Þeriatmedari’ye, kimsenin yasak getirecek durumu söz konusu olmazken, bu yasak kararý, devletin dýþarýya verilen sert beyanlara ihtiyatlý baktýðýnýn iþaretidir. Baþka taraftan da Araplarla savaþ noktasýna getirilme gayretine karþý, oyun bozma gayreti gibi görülmektedir.
Ruhani, gayretle bir þey yapmakta! Suudi Arabistan’ý ve dünya ile dengeli yürümek, kavgadan mümkün mertebe uzak durmak ve savaþmadan çýkarlarý koruma yolunu takip etmekte. Dini Lider ve ona baðlý olan Devrim Muhafýzlarý gibi önemli faktörlerin ise Ýran devlet milliyetçiliðini, mezhep duygularý üzerinden savaþa hazýrlýk mesajýnýn verilmesi ise tamamen içerideki dengeyi koruma adýna yapýldýðý görülmektedir. Yani Ýran Devleti; Ruhani üzerinden dýþarýya yumuþak, Dini Lider üzerinden ise içeriye sert mesajlarla kompozisyon kurmakta!
Bir kaç gün önce Çarþamba günü akþam saatlerinde, Ýran vatandaþý olan Arap kökenli aktivist Ýran’ýn Ahvaz bölgesi doðumlu Ahmet Nisi, daha ziyade Ahmet Mola ismi ile tanýnan kiþi Hollanda’da evinin önünde silahlý saldýrý ile öldürüldü.
Burada iki tahmin yürütülmektedir. Birincisi, bu Ýran’ýn kendisine yönelik tehlikeli gördüðü Arap kökenli aktivistin ortadan kaldýrmasýna dair operasyonu. Ýkincisi ise tam tersi, Ýran ile Suudi arasýndaki savaþ fitilini alevlendirecek ortamý kurgulamak isteyen dýþ güçlerin operasyonu.
Dikkatinizi bir olaya çekmek isterim. Hatýrlarsanýz Ukrayna’da ta yýllar önce Turuncu Devrim olaylarý, bir aktivist gazetecinin öldürülmesi süreci ile baþlatýldý. Kuçman’ýn devrilmesi süreci, o olayla birlikte baþlandý. Bu sürecin Soros tarafýndan desteklendiðini, sonralar çeþitli analiz ve belgelerin ortaya çýkmasý ile daha farklý bakmamýza zemin oluþturdu. Þimdi, Ýranlý Arap milliyetçisi aktivistin bir kaç gün önce Hollanda’da öldürülmesi, biraz o olayý hatýrlattý nedense bana!
Þimdi geçelim esas meseleye. Ýran ekonomik olarak sýkýntý içerisinde! Lakin her tür sýkýntýya karþý koyacak ideolojik alt yapýya sahip zihniyeti söz konusudur. Zaten bazý toplumlarý ayakta tutan ve baskýlara karþý koymanýn en önemli materyali, bu meseledir. Uzun zamandýr Suudi birilerinin Ýran içerisindeki etnik gruplarla, özellikle Türklerle ilgilendiklerini aylar önce yazmýþtým. Anlaþýlan o ki; Ýran sosyolojisi, hayli zamandýr farklý yollarla anlaþýlmaya tabi tutulmaktaydý. Suudi Arabistan’daki tutuklamalar ve yolsuzluk iddialarý üzerinden yeni dizayný, Trump’ýn senaryosu olarak okumaktalar. Trump’ýn damadýnýn bir kaç defa oraya gitmesini de, Ýsrail odaklý bakýþ açýsýnýn devrede olduðuna dair analizleri devreye sokmakta. Bu arada Rusya’nýn, Ýran’a yönelik Suudi ataklarýna sessizliðine, Ýran þimdilik anlam veremiyor. Lakin Rusya’nýn bu duruma sessizliði, geçici sükûnetten baþka bir þey deðildir. Tam da bu dönemde en fazla analiz edilen þey, Ýran’daki etnik gruplar üzerinde, özellikle “Türkler üzerinde kimler etkili olacak” sorusudur. Ýran’daki Türkler üzerinde, Türkiye ve ABD’nin etkili olduðunu söylemekte yarar vardýr. Ýsrail’in; dýþarýdaki Ýranlý muhacir milliyetçi gruplar üzerinde çalýþtýklarýný da göz ardý edemeyiz. Lakin Ýran’daki etnik Türkler üzerinden Suudi çalýþmalarýný, boþ faaliyetler olarak okunmalý. Oradaki Türkler için Suudi Arabistan gayretleri ciddiye alýnmayacak ataklar olarak görülmektedir. Kerkük’teki gibi görmezden gelinen bazý durumlar, nihayette karþýmýza istenmeyen durumla çýkabiliyor. Ýran’daki Türklerle, ABD’nin deðil Türkiye’nin ilgili olmasý, coðrafyadaki istikrar açýsýndan çok hayati olabilir. Tabii ki Türkiye devreye girmek isterse…
