Putin yine þaþýrtmadý! Bir kaç sene önce söylediði cümleyi yineledi. “Ýran’da karýþýklýk istemiyoruz. Ýran’da 20 milyon Azerbaycan kökenli insan yaþýyor. Olasý askeri müdahale sonucunda, o insanlar ya Azerbaycan’a, bir kýsmý da Rusya’ya göç eder. Bu ise bizi ekonomik ve siyasi yönden etkiler.” Evet, bu cümleler Putin’e ait.
Ýran ile Çarlýk Rusya’sý arasýndaki anlaþma sonucu, Azerbaycan’ýn bir kýsmý Rusya, diðer ve büyük kýsmý ise Ýran etkisine geçiyor.
Anlaþýlan olasý yeni durumda, Rusya eski refleksi ile hareket edeceklerinin sinyalini vermekte. Ýran’da etnik yapý üzerinden hareketlenme planlamasý, Amerika’nýn uzun zamandan beri masasýnda. Ýran’daki Türkler üzerine, ABD Dýþiþleri Bakanlýðýnda þube çalýþmakta.
Ýran Türkleri üzerine en fazla yayýn yapan yayýn kuruluþlarýna baktýðýmýzda, Amerika’nýn Sesi radyosunu aktif görmekteyiz.
Ýran Türkleri ve yapýsý üzerine geniþ yazýlar yazmak ve hatta incemeler yapmak zamanýdýr. Lakin þimdi Rusya’nýn bu durumda yapacaklarýný iyice okumakta yarar vardýr.
Azerbaycan’ýn etkileneceði tüm siyasi hareketlenmeler, Rusya için kritik anlam taþýyor. Ve dolayýsý ile Rusya, bu durumda taraf olduðunu ve bu konuda ABD’ye muhatap olarak kendini gördüðünü düþünmekte.
Ýran’daki özellikle Azerbaycan Türkleri üzerinden bir þeylerin inþasý konusu, Ýkinci Dünya Savaþý döneminde de devreye sokuldu. Özellikle komünist Türkler, Sovyetler Birliði tarafýndan cidden kullanýldý. Ýran’dan, komünizm arayýþý ile Sovyetler Birliði’ne göç eden aileler oldu. Onlara Sovyetler Birliði’nde özellikle “Sovyet Azerbaycan’ýn demokratlarý” tanýmý ile müracaat olunurdu.
Þimdiki durumda Rusya, Ýran’daki gerilimi birçok faktör yüzünden istemiyor. Tam bu neden, “Ýran-ABD gerilimini sessizce seyrediyor” görünümüyle, esasýnda adýmlarýný hesaplamaktadýr.
Ýlgimi þu çekti! Suriye konusunda kati beyanlarda bulunan Putin, Ýran’la ilgili sakin sessiz þu cümleleri sarf etti. “Biz, Ýran sorununun askeri müdahale ile çözülmesini arzu etmiyoruz.” Ýlginç deðil mi? Yani sanki her þey baþlamýþ hatta bitmek üzere, bu durumda Rusya “müdahale istemiyoruz” diyor. Oysa Esed için cidden savaþ verdi ve veriyor.
Libya konusunda Türkiye ile anlaþýrken bile Putin’in cümlesi manidar idi. Coðrafyada herkes gerilim peþinde sadece Rusya ve Türkiye nizam peþinde. Burasý da ilginç deðil mi? Türkiye’nin nizam kurma, insan odaklý siyaset anlayýþý zaten malumun beyanýdýr. Lakin taným burada anlam taþýyor. Rusya Ýran’ýn ismini zikretmeden, ilk kez Türkiye ve Rusya vurgusu yapýyor.
Evet, geldiðimiz noktada þunu açýk söylememiz mümkün. Ýran konusunda Rusya, alana inmeye baþlayan Ýngiltere’nin aktifliðinden rahatsýz ve kendisini Ýran konusunda taraf olarak benimsemiþ durumda. Ýkincisi, Almanya ve Fransa’nýn da Ýran yanýnda yer alýrcasýna beyaný, Rusya açýsýndan önemlidir. Dolayýsý ile gruplardan birine, kendisini eklemiþ durumda deðil, özellikle Azerbaycan Türkleri üzerinden alana girme peþinde!
Azerbaycan Ýran’ýn hep yumuþak karný! Bu nedenle Ermenistan’a büyük destek verdi ve vermekte. Ýlginç olaný þu ki; bu konuda Batý dünyasýndan da, Rusya’dan da hiç engel tanýmadý.
Rusya, Ýran çözülürse kendisine bundan ciddi yansýma olacaðýný hesaplýyor. O sebepten, Azerbaycan kozu üzerinden Ýran’da aktif olacak. Tahran üzerinde bile, Azerbaycan Türkleri üzerinden de etkili olmayý planlamakta. Ýran’ý savunmak için hem Tahran’ý, hem de Batý’yý Azerbaycan kozu ile dengeleme hedefi, anlamlý bir hedeftir.
