Ýran nüfusunun ezici çoðunluðunun Türkler olduðunu, bölgeyle ilgilenenler bilmekteler. Lakin o da bilinmeli ki, Ýran buradaki vatandaþýna etnik kimlik üzerinden deðil, vatandaþlýk kimliði üzerinden bakmakta. Ve en sevmediði durum; Ýranlý kimliðini, etnik kimliklerin ezmesidir.
Ýran’ýn; Azerbaycan vilayeti baþkenti Tebriz olmak üzere, derin medeniyet köklerini kendinde barýndýrmaktadýr. Tebriz merkezli Türklerin düþünce sistemi, kendi kimliðinin farkýna varýlmasý noktasýnda öncülük etmektedir.
Kuzey Azerbaycan olarak bahsedilen, þimdiki baðýmsýz Azerbaycan Devleti ise Ýran’daki Azerbaycan ve Türkler için manevi boyutta olaðanüstü vazgeçilmez mefkûre demektir.
Ýran devletinin oradaki farslar dýþýndaki tüm etnik gruplara bakýþ açýsý ayný deðil. Örneðin Ermenilere oldukça cömert ve hoþgörülüdür Ýran Devleti. Mesela Ermeniler için kendi dilinde okuma yazma hakký tanýmýþ ve okul açma izni vermiþ. Kürtler ve Türkler için ise bu durum farklýdýr.
Uzun yýllar boyunca, Türkler kadar Kürtler de ezildi, baskýya maruz kaldý ve kimlik haklarý tanýnmadý.
Ýran’daki Türkler esasýnda, Azerbaycan Türkleridir. Büyük çoðunluktaki Türkler de, Oðuz boyundandýr. Aynen Anadolu, Irak, Suriye, Türkmenistan, Azerbaycan’daki Türkmen Oðuz Kayý boylarý gibi...
Ýran Devleti’nin esas ana damarýný, Fars-i düþünce sistemi oluþturduðunu bilmekteyiz. Pehleviler’e kadar olan zamanda, Ýran devletini yönetenlerinTürk aileleri olduðunun altýný çizmekte yarar vardýr. Türklerin varlýðý o kadar önemli ki, Pehleviler döneminde ilk “Þahbanu” sýfatýný, Ýran þahý Þah Muhammed Rýza Pehlevi’nin Türk kökenli eþi Farah Pehlevi almýþtýr. Pehlevi hâkimiyetine geçen Ýran Devleti, Türklerle ittifakýn evliliklerle pekiþtirilmesini önemli bulmuþtur.
Ýran; Türklerin orta ölçekli ticarette baþarýlý olmasýný hep desteklemiþ. Çünkü maddi baðlýlýklarýn, farklý ideolojik arzularý bastýracak tek koz olarak deðerlendirmiþ. Lakin bu Tahran’da geçerli olsa da, Tebriz gibi Türklerin ana gövdesi olan merkezlerde pek geçerli deðildir.
Ýran Türkleri; açýktan ve gizli olarak Ýran’ýn baskýcý kimlikleri yok sayan, özellikle Türklerin varlýðýný yok sayan politikalarý sevmiyor. Türkiye ve Azerbaycan Türklerinin nezdinde, en fazla etki oluþturan manevi ocaklardýr. Milli kimliði; þiirlerde, þarkýlarda, Traktör Futbol Takýmý gibi futbol kulüplerinin sahadaki oyunlarý üzerinden haykýran Türklerin hepsinin bakýþ açýsý ve ideolojik yaklaþýmý ayný olmasa bile, çoðunluðun kimlik arayýþý, Ýran devletinin kimlik ezme politikalarýyla örtüþmüyor. Halen milli kimlik konusunda siyasi duruþ sergileyenler tutuklanýyor veya idam ediliyor. Bunun pek fazla Türk basýnýnda yanký bulmamasý ise ayrýca bir hüsran konusudur.
Þimdi Ýran; Kürtlerin hamiliðine soyunmuþ ya, Ýran kendi vatandaþýna söz hakký ve kimlik hakký tanýmazken “Irak’taki ve Suriye’deki Kürtlere nasýl hamilik yapacak” diye merak ediyorum. Ýran “kullanma” konusunda mahirdir. PKK terör örgütü kendini kullandýrtma meraklýsý olabilir. Lakin Kürtler; ne Ýran’ýn hamiliðine, ne de “PKK’nýn Kürtler adýna boy gösterme” hikâyesine kanacak deðil...
