Hayranlarý ve okurlarý çok iyi bilirler, Marguez’in kimi romanlarý, bir gazete haberinden yola çýkarak yazýlmýþ romanlardýr. Haber gerçek ama romanlar kurgudur. Geçen hafta dünya medyasýnda öyle bir haber yer aldý ki, tam Marguez’lik denilecek cinsten...
Malumunuz Ýrlanda Barýþ sürecinin sivil mimarý Garry Adams, 1972’de iþlenmiþ bir cinayetten sorumlu tutularak gözaltýna alýndý ve sorgulandý.
Garry Adams, Ýrlanda özgürlük mücadelesinin sivil kandýn SÝN-Feinn’in lideridir.
‘Hayýrlý Cuma’ için Barýþ görüþmeleri baþladýðýnda, silahlý kanat, sivil kanatýn elini kolunu baðlayan bir tutum gösteriyor ve Ýrlanda’nýn siyasi geleceðinde tek söz sahibi olduðunu savunuyordu.
Garry Adams, silahlý kanadý (ÝRA) karþýsýna almak ve davaya ihanet eden bir hain olarak anýlmak pahasýna, barýþtan ve silahlý mücadelenin sonlanmasýndan yana tavýr aldý.
Zaman ve geliþmeler Garry Adams’ý haklý çýkardý. Hayýrlý Cuma anlaþmasý Ýrlanda’ barýþýnýn önünü açan süreci baþlattý.
Ýrlanda deneyimi bugün hala tartýþýlan bir barýþ deneyimi. Kürt sorununda yaþadýðýmýz derin tartýþmalarýn her safhasýnda, aydýnlarýmýz, ‘Kürtlerin bir Garry Adamsý bile yok’ diyerek hayýflanýp durdu.
Hayýflanmak kolay, ama þu bir gerçek ki, bizde sanki her þey Kürtler’in bir Garry Adams’ý olmasýn diye kurgulanmýþ gibydi. Ya da tarih böyle tecelli etti diyelim. Son sözü de ilk sözü de silahlý kanat söyledi ve hala söylemeye devam ediyor.
Biz gelelim Garry Adams’a..Adams’ýn gözaltýna alýnmasý, sürece zarar verebilir. ÝRA’yý siþlah býrakmaya ikna eden bir liderin ÝRA’nýn iþlediði bir cinayetten sorumlu tutulmasý, Ýngiliz yetkililer olayý her ne kadar siyasi bir sebebe baðlamýyorlarsa da, siyasi sonuçlarý olmasý kaçýnýlmaz gibi görünüyor.
Kuzey Ýrlanda Baþbakan Yardýmcýsý Martin McGuiness, olayý barýþ anlaþmasýna ve seçimlere yönelik bir komplo olarak yorumladý. Ama ne yazýk ki bu yorum gerçeði pek yansýtmýyor. Gerçek olan þu ki, bir iç çatýþma ve bu çatýþmanýn maðdurlarý söz konusu. ÝRA veya devletin gizli operasyonlarýnda hayatýný kaybeden maðdurlarýn yeniden hatýrlanmasý, Ýrlanda sorununda yenilerde baþlayan tarih ve hafýza araþtýrmalarý, bazý istenmeyen sonuçlara yol açabiliyor..
Garry Adams’ýn cinayetle suçlanmasý, bir savaþýn hakikatlerinin ilelebet gizlenemeyeceðini, doðru tutumun aslýnda gizlemekten ve inkardan geçmediðini göstermesi bakýmýndan son derece önemli derslerle doludur.
Maðdurlarý tatmin etmeyen bir barýþ anlaþmasý her zaman eksik bir barýþ anlaþmasý demektir.
Ve bir savaþýn kozmik odalarýna ýþýk tutulmazsa, o kozmik odalardan fýrlayan hakikatlerin gelip bir gün bin bir çaba ve emekle inþa edilen bir barýþý canevinden vurmasý iþten bile deðildir
Bizim çözüm sürecinde yüzleþmekten pek hoþlanmadýðýmýz büyük bir hakikat, sona geldiðine inanýlan Ýrlanda barýþýný yirmi yýl sonra tehdit ediyor.
Peki bu nasýl oldu ona kýsaca bakalým:
Her þey bir tarih çalýþmasýyla baþladý.
Amerika’da Ýrlanda çalýþmalarýnýn merkezinde yer alan bir üniversite, (Boston College) arþivlerini daha da zenginleþtirmek için yaklaþýk 14 yýl önce bir çalýþma baþlattý. Çalýþmanýn amacý, Ýrlanda sürecinde ÝRA’nýn oynadýðý rolü ortaya çýkarmaktý.
2001 de baþlayan çalýþmayý Üniversiteden Thomas Hachey, Robert O’Neill ve gazeteci Ed Moloney yürütüyordu. Çalýþma kapsamýnda eski ÝRA militanlarýyla röportajlar yapýldý. Amaç , kanlý bþ tarihle yüzleþmek ve Ýrlandalýlarýn tarihinde yaþanan kabuslardan uyanmaya katkýda bulunmaktý.
Üniversite ekibi, ÝRA militanlarýyla yapýlacak görüþmelerle ilgili olarak eski bir ÝRA militaný olan Anthony MCIntry’yla nlaþtý. Anthony, ÝRA’nýn en önde gelen militanlarýndan Brendan Hughes’le görüþtü ve onun anlattýklarýný kayda aldý.
Ýrlanda barýþ sürecine inanmayan bir militandý Hughes. Sürecin, Ýrþlanad’nýn özgürlük mücadelesini tarihe gömdüðüne inanýyor ve Garry Adams’ý, Ýrlandalýlarýn mücadelesini Ýngilizlere pazarlamýþ olmakla suçluyordu.( Çözüm sürecinden hoþlanmayanlarýn Öcalan’ý suçladýklarý gibi..)
Hughes, buna raðmen geçmiþte yaþanan þiddet, kan ve gözyaþýndan da derin bir nedamet duyduðunu, ifade ediyor, ve cezaevleri ile açlýk grevlerinde geçen kendi kiþisel hayatý bakýmýndan da bir hesaplaþma yaptýðý görülüyordu.
Hughes hem kiþisel hikayesinin hem bu kiþisel hikayesinin içinde yer aldýðý mücadelenin bazý bilinmeyen yanlarýný Mcntyre’a anlattý. Ama bu hikaye yayýnlanmak için Hughes’in hayata veda etmesini bekledi ve Hughes öldükten sonra ‘Mezardan Sesler’ adýyla dört yýl önce yayýnlandý.
1999 yýlýnda kurulan Kayýplarý Bulma Komisyonuna ÝRA, 16 kayýp kiþinin ölümünden sorumlu olduðunu itiraf etmiþti. On çocuk annesi yoksul bir kadýn olan Jean McConville, ÝRA’nýn öldürdüðü kayýp kiþiler arasýndaydý. Suçu ihbarcý olmasýydý, ama araþtýrmalar Jean’ýn hiçbir zaman ihbarcý olmadýðýn ortaya koyuyordu.
ÝRA ihbarcý diye kodladýðý bazý kiþileri infaz etmek için ‘Bilinmeyenler’ adýyla özel bir tim kurmuþtu.
Garry Adams bu özel timin komutanlýðýný yapmakla suçlanýyor.
Yüzleþme zor bir iþ.. Siyasi çözümün en önde gelen aktörleri, hakikati gizlemeye devam et tikleri sürece, arýþ sürecini zora sokma ihtimali yüksek bir iþ..
Garry Adams’la ilgili iddialar gerçek olsun veya olmasýn, bir barýþ sürecinin geçmiþle helalleþmeden veya hesaplamadan kurulamayacaðýný gösteriyor.
ÝRA infazýna kurban giden Jane’in kýzý Helen McKendry, ÝRA’dan artýk korkmadýðýný ve bildiði isimleri polise söyleyeceðini ifade ediyor..
O annesi vahþice ve bir hiç uðruna öldürülmüþ bir savaþ maðduru, bir kurban...
O bize bu sözleri ve duruþuyla, maðdurlarýn seslerinin bastýrýldýðý ve maðduriyetlerin az da olsa giderilmesi için siyasi aktörlerin kýlýný bile kýpýrdatmadýðý; ve bu türden cinayetlerin, ya devlet adýna ya da örgüt adýna iþlenmiþ vahim hatalar olarak bile görülmediði durumlarda, bir barýþý inþa etmenin ne kadar zor olduðunu anlatmaya çalýþýyor.
Bir tek hikaye bile bir barýþ sürecini sarsmaya yetiyor..
(Garry Adams haberini okuduðumda, þu Ýrlanda deneyimini usanmayýp yýlda birkaç kez çalýþmaya giden meslektaþlarýmýz, ‘Mezardan Gelen Sesler’ Türkçeye çevrilmesine yardýmcý olsalar ne iyi olacaktý diye düþünmeden edemedim doðrusu..Belki bizdeki mezarlardan gelen ama hiç duyulmayan seslerin bir gün duyulmasýna katkýsý olur.. )
